Τι υπέροχη ταινία που είναι το “If Beale street could talk” (“Αν η οδός Μπιλ μπορούσε να μιλήσει”)! Και πως σε γεμίζει με ωραία αισθήματα στο τέλος, παρά την πικρία και ίσως την οργή που προκαλεί η εξέλιξη της ιστορίας…Όμως αυτό το κείμενο πρέπει από κάπου ν’ αρχίσει και η εισαγωγή ήταν πολύ συναισθηματική.
Άσχετα από το αν μας άρεσε ή όχι, εκτιμήσαμε όλοι την δουλειά του Barry Jenkins στο “Moonlight” πριν από μερικά χρόνια. Το “Moonlight” είναι ένα εξαιρετικό φιλμ, πολύ υπαινικτικό και ελλειπτικό που έπρεπε να το δω, για δεύτερη φορά, για να μπορέσω να το εκτιμήσω (το είδα και τρίτη φορά, αλλά αυτή ήταν καθαρά τυχαία), με το “If Beale street could talk”, δεν χρειάζεται (αν και δεν θα μου κακόπεφτε) να το κάνω αυτό, γιατί είναι τέτοια η δύναμη αυτής της εξαίσιας και πολύ ποιητικής ερωτικής ιστορίας που με κατέκτησε από τις πρώτες σκηνές, από τις πρώτες νότες της μοναδικής μουσικής υπόκρουσης που έγραψε ο (έξοχος) Nicholas Brittel.
Η ταινία βασίζεται στο μυθιστόρημα του μεγάλου αφροαμερικανού συγγραφέα και ακτιβιστή James Baldwin με τον ίδιο τίτλο. Είναι το πέμπτο μυθιστόρημα του συγγραφέα (το οποίο πρόκειται σύντομα να κυκλοφορήσει στα ελληνικά από τις εκδόσεις Πόλις), ο οποίος είχε αγαπηθεί στη χώρα μας την δεκαετία του ’80 με τις μεταφράσεις των δύο μυθιστορημάτων του, “Το δωμάτιο του Τζιοβάνι” (που επανεκδόθηκε πρόσφατα από τις εκδ. Μεταίχμιο) και κυρίως του “Μια άλλη χώρα” που είχε προκαλέσει μεγάλη αίσθηση στους βιβλιοφιλικούς κύκλους.
Το “If Beale street could talk” ξεκινάει με ένα απόσπασμα από το βιβλίο του Baldwin: “Η Μπιλ στριτ είναι ένας δρόμος στη Νέα Ορλεάνη όπου γεννήθηκαν ο πατέρας μου, ο Λούις Άρμστρονγκ και η τζαζ. Κάθε μαύρος στην Αμερική γεννήθηκε στην Μπηλ στριτ, γεννήθηκε σε μια μαύρη γειτονιά κάποιας αμερικάνικης πόλης, είτε είναι στο Τζάκσον του Μισισιπή ή στο Χάρλεμ της Νέας Υόρκης. Η Μπιλ στριτ είναι η κληρονομιά μας. Αυτή η νουβέλα ασχολείται με το απίθανο και το πιθανό, την απόλυτη αναγκαιότητα να εκφραστεί αυτή η κληρονομιά. Η Μπιλ στριτ είναι ένας θορυβώδης δρόμος· επαφίεται στον αναγνώστη να διακρίνει ένα νόημα στον ρυθμό των τυμπάνων.”.
Ο τίτλος του βιβλίου (αλλά και της ταινίας), είναι εμπνευσμένος από ένα τραγούδι του 1916 του W.C.Handy “Beale street blues” και παρακολουθούμε την ερωτική ιστορία, που διαδραματίζεται στις αρχές της δεκαετίας του 70, δύο πολύ νέων παιδιών, της 19άχρονης Τις (ερμηνευμένη άψογα από την πανέμορφη Kiki Layne) και του 22άχρονου Αλόνζο, που όλοι φωνάζουν Φόνι (στιβαρή ερμηνεία από τον (Stephan James). Δύο παιδιά που μεγάλωσαν στην ίδια γειτονιά του Χάρλεμ, πέρασαν την παιδική και εφηβική τους ηλικία μαζί, και ερωτεύθηκαν ο ένας τον άλλον. Ο Φόνι δουλεύει ως εργάτης και δημιουργεί ωραία γλυπτά από ξύλο, οι δυο τους κάνουν όνειρα για το μέλλον, σχεδιάζουν να παντρευτούν και να κάνουν οικογένεια, όταν ο Φόνι συλλαμβάνεται ως κατηγορούμενος για τον βιασμό μιας Πορτορικάνας εργάτριας (μητέρας 4 παιδιών).
Η γυναίκα καταγγέλλει τον βιασμό, και “αναγνωρίζει” στο πρόσωπο του Φόνι τον βιαστή της, μετά από υπόδειξη ενός αστυνομικού που περιπολούσε στην περιοχή. Όμως ο Φόνι βρισκόταν μίλια μακριά, τη νύχτα του συμβάντος ενώ η καταγγέλουσα, αμέσως μετά την σύλληψή του, φεύγει για το Πουέρτο Ρίκο για μόνιμη εγκατάσταση. Η Τις μόλις φυλακίζεται ο αγαπημένος της, αντιλαμβάνεται ότι είναι έγκυος στο παιδί τους, το ανακοινώνει στους γονείς της, οι οποίοι την στηρίζουν ολόθερμα και αποφασίζουν να υποστηρίξουν με κάθε δυνατό (οικονομικά) τρόπο τον «γαμπρό» τους, στην προσπάθειά του να αποφυλακιστεί, προσλαμβάνοντας δικηγόρο και βοηθώντας την Τις στην εγκυμοσύνη της, σε αντίθεση με τους γονείς του Φόνι που διχάζονται. Ο πατέρας του στηρίζει το ζευγάρι, ενώ η μητέρα του και οι δύο αδελφές του, ούτε να ακούσουν για την εγκυμοσύνη ή την ταλαιπωρία του γιού τους. Η προσπάθεια όμως για αποφυλάκιση του Φόνι φαίνεται δύσκολη, καθώς η όλη ιστορία οδηγείται σε αδιέξοδο, με συνεχείς αναβολές της δίκης αφού οι βασικοί μάρτυρες συνεχώς απουσιάζουν, με συνέπεια η κράτηση να συνεχίζεται όχι μόνο για μήνες αλλά για χρόνια.
Το “If Beale street could talk”, είναι μια ιστορία έρωτα και τρυφερότητας, αγάπης (που όλα τα υπομένει) και συμπόνιας, αλλά και μια ιστορία αδικίας και ρατσισμού, είναι η φρεσκάδα των νιάτων που είναι ακαταμάχητη σε ένα κόσμο σκοτεινό και μοχθηρό.
Η κινηματογράφηση του Τζένκινς τονίζει με χρώματα τον έρωτα των δύο νέων, περιγράφοντας την ιστορία τους με συνεχή φλας μπακς, ενώ το πολιτικό σχόλιο ευκρινές και καίριο, περνάει μέσα από ασπρόμαυρες φωτογραφίες από το παρελθόν έως το σήμερα, δείχνοντας την συνεχή καταδίωξη των μαύρων που απλά μεταβάλλεται από γενιά σε γενιά.
Το έργο έχει μερικές εκπληκτικές σκηνές, όπου πρωταγωνιστεί η μητέρα της Τις – στον ρόλο αυτό η έξοχη Ρετζίνα Κινγκ που απέσπασε το Όσκαρ Β ρόλου. Η Κινγκ δεν παίζει πολύ στην ταινία, αλλά οι σκηνές στις οποίες εμφανίζεται είναι οι πιο δυνατές και οι πιο καθοριστικές στην εξέλιξη της ιστορίας. Είναι οι σκηνές της επίσκεψης των «πεθερικών» της Τις στο σπίτι τους και το μπάχαλο που επικρατεί μετά την απίστευτη αντίδραση της μητέρας του Φόνι αλλά και η σπαρακτική σκηνή της επίσκεψης της Κινγκ στην βιασθείσα γυναίκα στο Π.Ρίκο. Η εσωτερική και συγκρατημένη ερμηνεία της Κινγκ, όπου όλα περνάνε μέσα από τις εκφράσεις της – θυμός που τον συγκρατεί η αγάπη για την κόρη της, λύπη που αφήνεται να ξεσπάσει μετά την συνειδητοποίηση ότι δεν κατάφερε τίποτα στο Π.Ρίκο. Μια ερμηνεία καθαρά Β ρόλου που διαδραματίζει σπουδαίο ρόλο στην ταινία, σε αντίθεση με τις «πρωτοδεύτερες» και πιο εντυπωσιακές ερμηνείες των δύο γυναικών στην «Ευνοούμενη» και ίσως αυτό συνετέλεσε στην απονομή του βραβείου.
Ο Τζένκινς κινηματογραφεί με στυλιζαρισμένο και αργό, λυρικό και υπαινικτικό τρόπο αυτή την δραματική ιστορία, μην επιτρέποντας στο συναίσθημα να κατακλύσει την οθόνη, ζουμάροντας στα καθαρά πρόσωπα των πρωταγωνιστών του και στις εκφράσεις τους. Αποστασιοποιημένος και αποσπασματικός (όπως στο Moonlight) δείχνει την αντίθεση μεταξύ του ρομαντικού έρωτα των δύο αστραφτερών και πανέμορφων νέων και της σκληρής και αδιέξοδης πραγματικότητας του κόσμου που τους περιβάλλει. Ανάμεσα στον έρωτά τους θα μπει η μελαγχολία και η αβάσταχτη στεναχώρια της απομάκρυνσης, το γυαλί και το τηλέφωνο της επικοινωνίας στην φυλακή, αλλά εκείνοι θα αντέξουν, δίνοντας ένα ακαταμάχητο μήνυμα αισιοδοξίας, που συμπληρώνεται με ένα ιδανικό soundtrack, που συνοδεύει αρμονικά αυτή την υπέροχη ταινία.
