Η πανδημία του SARS-CoV-2 έχει προκαλέσει ήδη σοβαρές ζημιές στην παγκόσμια οικονομία. ύφεση το 2020 προβλέπεται ότι θα είναι μεγαλύτερη από εκείνη της κρίσης των ενυπόθηκων δανείων του 2008 και ίσως της μεγάλης κρίσης του 1929.
Τα περιοριστικά μέτρα που εφαρμόστηκαν από τις διάφορες χώρες όσον αφορά την κυκλοφορία των πολιτών αδρανοποίησαν τις παγκοσμιοποιημένες αλυσίδες παραγωγής. Η παραγωγή, η ζήτηση και οι επενδύσεις είχαν κατακόρυφη κάμψη, ενώ η ανεργία εκτοξεύτηκε στα ύψη.
Μπροστά στον κίνδυνο κατάρρευσης των οικονομιών τους οι αναπτυγμένες χώρες πήραν πρωτόγνωρα μέτρα δημοσιονομικού και νομισματικού χαρακτήρα. Για παράδειγμα, οι ΗΠΑ ανακοίνωσαν δημοσιονομικά μέτρα που αντιπροσωπεύουν το 20% του ΑΕΠ τους, η Γερμανία 22%, η Ιταλία 24% και το Ηνωμένο Βασίλειο 17%.
Από την πλευρά τους οι κεντρικές τράπεζες αποφάσισαν να διαθέσουν σημαντικά ποσά για την αγορά κρατικών ομολόγων κι άλλων στοιχείων ενεργητικού των επιχειρήσεων και να χρηματοδοτήσουν τράπεζες και μέσω αυτών επιχειρήσεις.
Ωστόσο, παρά τα μέτρα αυτά οι επιπτώσεις της πανδημίας της Covid-19 θα είναι σοβαρές.
Ειδικότερα για την ελληνική οικονομία οι προβλέψεις των κυριοτέρων διεθνών οργανισμών (π.χ. ΔΝΤ, Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ΕΚΤ κ.ά.) κάνουν λόγο για ύφεση 10% περίπου το 2020, αύξηση του δημόσιου χρέους στο 200% του ΑΕΠ και της ανεργίας στο 20%. Η σοβαρή αυτή επιδείνωση της ελληνικής οικονομίας μπορεί, αν δεν επέλθει γρήγορα ανάκαμψη, να αποκλείσει και πάλι την Ελλάδα από τις χρηματοπιστωτικές αγορές και να οδηγήσει σε αδυναμία αναχρηματοδότησης του υψηλού χρέους της. Αυτό θα είχε αποτέλεσμα νέα προσφυγή στον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Στήριξης και νέο μνημόνιο λιτότητας.
Για να αποφευχθεί τέτοια δυσάρεστη εξέλιξη θα πρέπει η Ευρωπαϊκή Ενωση να αποφασίσει στη Σύνοδο Κορυφής ένα σημαντικό πακέτο στήριξης των ευάλωτων χωρών-μελών της, όπως οι χώρες του νότου, κυρίως με επιδοτήσεις και όχι με δάνεια που θα επιβαρύνουν ακόμη περισσότερο το χρέος των χωρών αυτών.
Ταυτόχρονα οι Ευρωπαίοι ηγέτες πρέπει να λάβουν την απόφαση να αμοιβαιοποιήσουν με κάποιο τρόπο το χρέος που θα δημιουργηθεί από τα μέτρα αντιμετώπισης της πανδημίας. Για παράδειγμα, το χρέος αυτό που θα διακατέχει η ΕΚΤ θα μπορούσε να ανακυκλώνεται για 30 ή 50 χρόνια. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα πρέπει να εκδώσει ένα ομόλογο με εγγύηση του κοινοτικού προϋπολογισμού για να χρηματοδοτήσει αυτά τα μέτρα στήριξης.
Σε διαφορετική περίπτωση η συνοχή της ευρωζώνης θα κινδυνεύσει ακόμη περισσότερο από ό,τι το 2010. Κι αυτό επειδή το χρέος των διάφορων χωρών της θα έχει διογκωθεί σε πρωτόγνωρα επίπεδα. Μόνο με αποφασιστικά μέτρα ανάκαμψης της ευρωπαϊκής οικονομίας θα μπορούσε η ευρωζώνη να πετύχει υψηλούς ρυθμούς μεγέθυνσης της οικονομίας της και να επαναφέρει το χρέος σε βιώσιμο επίπεδο.
O Παναγιώτης Ρουμελιώτης είναι ομότιμος καθηγητής του Παντείου Πανεπιστημίου και πρώην αναπληρωτής εκτελεστικός διευθυντής του ΔΝΤ
