Τι δείχνουν οι προθέσεις της Αγκυρας για επανεκκίνηση των σχέσεων με τις Ηνωμένες Πολιτείες και το Ισραήλ
Να επανεκκινήσει τις σχέσεις της με τη Δύση επιχειρεί το τελευταίο διάστημα η Τουρκία, με προσεκτική φρασεολογία στα διεθνή φόρουμ και με δηλώσεις του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και κορυφαίων αξιωματούχων της.
Σύμφωνα με διπλωματικούς κύκλους, στην Ελλάδα δεν είναι ακόμη απολύτως σαφές εάν η ηγεσία της γειτονικής χώρας εκτιμά πως πλέον έχει οριοθετήσει επαρκώς τους στόχους της σε Συρία, Καύκασο, Μαύρη Θάλασσα, Λιβύη, Αιγαίο και πρωτίστως στη ΝΑ Μεσόγειο και συνεπώς εάν ήρθε η ώρα να διαπραγματευτεί όσα η ίδια έχει βάλει στο τραπέζι (με την επιθετική πολιτική που ακολούθησε τα τελευταία χρόνια), ωστόσο κάτι τέτοιο διαφαίνεται τουλάχιστον στην παρούσα φάση και ειδικά μετά την αλλαγή ενοίκου στον Λευκό Οίκο.
Η έλευση στον Λευκό Οίκο των Δημοκρατικών και του Τζο Μπάιντεν ανακατεύει την τράπουλα, όχι κατ’ ανάγκην υπέρ ή κατά κάποιου, αλλά σίγουρα προς την κατεύθυνση του επαναπροσδιορισμού των σχέσεων και με την Τουρκία. Γι’ αυτό και ο Τούρκος πρόεδρος προτού αναχωρήσει για το Αζερμπαϊτζάν δήλωσε επί λέξει: «Ας εγκατασταθεί ο Μπάιντεν στο γραφείο του. Θα καθίσουμε και θα συζητήσουμε, όπως καθίσαμε στο παρελθόν».
Προσέγγιση του Ισραήλ
Το τελευταίο διάστημα πληθαίνουν και τα δημοσιεύματα, ειδικά στον αραβόφωνο Τύπο, που μιλούν για προσέγγιση Τουρκίας – Ισραήλ.
Μόλις την περασμένη Τρίτη ρεπορτάζ του Al Arabiya, το οποίο επικαλούνταν ανώτατη πηγή του τουρκικού υπουργείου Εξωτερικών, μιλούσε για ανταλλάγματα που προσφέρονται στο Ισραήλ από την Τουρκία, όπως η πρόσβαση για το φυσικό του αέριο στους 80 εκατομμύρια Τούρκους και φυσικά η διέλευση του αγωγού μεταφοράς του προς την ΕΕ από τουρκικό έδαφος.
Σύμφωνα με άλλο δημοσίευμα, η τουρκική κυβέρνηση φέρεται να συζητά ακόμη και το ενδεχόμενο οριοθέτησης ΑΟΖ με το Ισραήλ, σβήνοντας την Κύπρο από τον χάρτη, ενώ πριν από δύο εβδομάδες η Τουρκία αντικατέστησε τον πρεσβευτή της στο Τελ Αβίβ με τον πρόεδρο του Κέντρου Στρατηγικής Ερευνας του τουρκικού υπουργείου Εξωτερικών Ουφούκ Ουλουτάς, ο οποίος μπορεί να μην είναι διπλωμάτης καριέρας αλλά σπούδασε εβραϊκή και μεσανατολική πολιτική στο Εβραϊκό Πανεπιστήμιο της Ιερουσαλήμ.
Σύμφωνα με τα δημοσιεύματα, τις διαπραγματεύσεις έχει αναλάβει ο επικεφαλής της εθνικής υπηρεσίας πληροφοριών της Τουρκίας (MIT) Χακάν Φιντάν, κάτι που επιβεβαίωσαν τρεις πηγές στο Middle East Monitor, που έκαναν λόγο για μυστικές συζητήσεις.
Βέβαια εδώ οι εξελίξεις ξεπέρασαν τις όποιες τουρκικές βλέψεις αφού το Ισραήλ πηγαίνει σε πρόωρες εκλογές τον Μάρτιο, μετά την αδυναμία της Κνεσέτ να εγκρίνει τον κρατικό προϋπολογισμό και με τον Μπενιαμίν Νετανιάχου να βρίσκεται αντιμέτωπος με τη λαϊκή οργή για τον χειρισμό της πανδημίας, καθώς και με μια εις βάρος του ποινική διαδικασία για τρεις υποθέσεις διαφθοράς σε εξέλιξη.
Τα δύσκολα τώρα αρχίζουν
Και πώς επηρεάζουν οι παραπάνω εξελίξεις τη χώρα μας και τα ελληνοτουρκικά; Σύμφωνα με έμπειρο Ελληνα διπλωμάτη που μίλησε στο Documento, η Τουρκία –και με τη νέα Navtex που εξέδωσε για υποθαλάσσιες έρευνες, διάρκειας έξι μηνών (έως τις 21 Ιουνίου) εντός των τουρκικών χωρικών υδάτων στον κόλπο της Αττάλειας– επιδιώκει να δώσει την εντύπωση ενός άτυπου μορατόριουμ ερευνών στην ανατολική Μεσόγειο. Στέλνει όμως και ένα μήνυμα στην Ελλάδα ότι «είμαστε έτοιμοι με τις μηχανές αναμμένες προκειμένου να ξαναρχίσουμε τις έρευνες» και σε ακραία περίπτωση ακόμη και με γεωτρύπανο.
Οι Ελληνες διπλωμάτες γνωρίζουν καλά ότι τόσο η ΕΕ όσο και οι ΗΠΑ (υπό οποιαδήποτε ηγεσία) ούτε καν σκέφτονται να χάσουν την Τουρκία από τη γεωπολιτική σκακιέρα. Και ότι πάγια θέση τους είναι η επίλυση των διαφορών της με την Ελλάδα στο τραπέζι του διαλόγου. Το ζήτημα για την κυβέρνηση Μητσοτάκη είναι «ποιες είναι αυτές οι διαφορές;».
Το μήνυμα της Αθήνας είναι ότι διάλογος με στόχο την εκτόνωση της κρίσης δεν πρόκειται να γίνει με απειλές, εκβιασμούς και παράνομες δραστηριότητες στην περιοχή, παρά μόνο με απόλυτη προσήλωση στους κανόνες του διεθνούς δικαίου. Ωστόσο οι ίδιοι διπλωμάτες παραδέχονται ότι η εθνική γραμμή της μίας διαφοράς, της οριοθέτησης της υφαλοκρηπίδας και της ΑΟΖ, έχει θολώσει αρκετά τους τελευταίους μήνες.
Ερωτήματα που καίνε
Και το βασικό ερώτημα είναι τι θα πράξει η χώρα μας αν πιεστεί απ’ όλες τις πλευρές να προσέλθει σε διάλογο με διευρυμένη ατζέντα. Οι πληροφορίες θέλουν τις περίφημες διερευνητικές να επανεκκινούν ακόμη και τον Ιανουάριο. Εκεί ενδεχομένως θα συζητηθεί και η ατζέντα του όποιου διαλόγου, διότι ουδείς μπορεί να φανταστεί ότι οι δύο πλευρές στην παρούσα φάση θα συζητούν μόνο για τη λειτουργία του κόκκινου τηλεφώνου.
Η Αθήνα θα επιμείνει στις θέσεις της ή θα δεχτεί κι άλλα θέματα στην ατζέντα; Η Αγκυρα θα δεχτεί να πάει μόνο στον καθορισμό υφαλοκρηπίδας και ΑΟΖ ή θα επιμείνει να βάζει όλα τα θέματα στην ατζέντα; Αν δεν υπάρξει συμφωνία, θα πάμε στα διεθνή δικαστήρια;
Η κυβέρνηση Μητσοτάκη κρατά κλειστά τα χαρτιά της ακόμη και από τον ΥΠΕΞ Νίκο Δένδια, λένε οι κακές γλώσσες. Ο Αλέξης Τσίπρας μόλις προ ημερών έθεσε τις δικές του κόκκινες γραμμές για μια εθνική συνεννόηση, βάζοντας δύσκολα στον Κυριάκο Μητσοτάκη, που πιέζεται και εντός της δεξιάς πολυκατοικίας. Προ ημερών, επίσης, ο υπουργός Εξωτερικών της Γερμανίας Χάικο Μάας μιλώντας στο Deutsche Presse-Agentur δήλωσε ότι δεν θεωρεί σωστό το αίτημα για εμπάργκο όπλων εναντίον της Τουρκίας.
