Το αποτύπωμα του ανήσυχου μαθητή που έγινε πρωθυπουργός στην εγχώρια και διεθνή πολιτική σκηνή
Ο Καζαντζάκης έγραψε εκείνο το «Μην ντραπείς αν έπαιξες καλά και έχασες. Να ντραπείς αν έπαιξες κακά και κέρδισες» και ο Αλέξης Τσίπρας κατά γενική ομολογία μπορεί να έχασε αλλά έπαιξε καλά.
Ηρθε από το πουθενά, χωρίς βαρύ όνομα, χωρίς οικογενειακή κληρονομιά, χωρίς στήριξη από τις «γάτες των Ιμαλαΐων», πολεμήθηκε όσο κανείς από το κυρίαρχο σύστημα στη χώρα, προσπάθησε να αντιπαλέψει τον ιδρυματισμό μέσα στο κόμμα του και αποχωρεί από τις θέσεις ευθύνης, κίνηση που εκλαμβάνεται ως πολύτιμη παρακαταθήκη για το μέλλον και όχι ως πολιτική αποστρατεία.
Ο άνθρωπος που τα ΜΜΕ στην ημεδαπή (στη συντριπτική τους πλειονότητα) αγαπούσαν να μισούν αιφνιδίασε πολλούς με την απόφασή του να παραιτηθεί, αλλά εκτός του ότι θα είναι βουλευτής την επόμενη τετραετία και παρών στις εξελίξεις, όπως δήλωσε και ο ίδιος, παραμένει αναπάντητο το ερώτημα αν μιλάμε για επανάληψη του «φαινομένου της Ραφήνας» –στον ΣΥΡΙΖΑ αυτήν τη φορά– ή για «αγρανάπαυση», με την Ιστορία να τον καλεί σύντομα πίσω στην κεντρική πολιτική σκηνή.
Ωσπου να απαντηθεί το παραπάνω ερώτημα η Ιστορία κατέγραψε τον Αλ. Τσίπρα ως τον νεότερο πρωθυπουργό της μεταπολίτευσης, ως μια από τις 100 προσωπικότητες με τη μεγαλύτερη επιρροή διεθνώς, όπως τον συμπεριέλαβε στην ετήσια σχετική λίστα του το περιοδικό «Time» τον Απρίλιο του 2015, ως τον πολιτικό τον οποίο ομάδα ευρωβουλευτών πρότεινε για το Νόμπελ Ειρήνης επειδή έκανε προσπάθειες επίλυσης του μακεδονικού και ως τον πρόεδρο που οδήγησε στην εξουσία της χώρας του το πρώτο αριστερό ευρωπαϊκό κόμμα και διεκδίκησε την ηγεσία της Κομισιόν στις ευρωεκλογές του 2014.
Σε απλά ελληνικά, είτε διαφωνείς είτε συμφωνείς μαζί του, είτε τον αγαπάς είτε αγαπάς να τον μισείς, ο Αλ. Τσίπρας άφησε το στίγμα του στη σύγχρονη ιστορία ακόμη κι αν το ρολόι σταμάτησε εδώ.
Εγκώμια από παντού
Αλλωστε δεν είναι λίγα τα εγκωμιαστικά σχόλια για τον Αλ. Τσίπρα από μεγάλους ηγέτες ανά την υφήλιο. Σύμφωνα με την ιταλική εφημερίδα «Corriere della Sera», ο πάπας Φραγκίσκος δήλωσε επί λέξει: «Κάποτε μίλησα με έναν κυβερνώντα, έναν άνθρωπο που σέβομαι, τον Αλέξη Τσίπρα.
Μιλώντας για τις συμφωνίες που δεν επιτρέπουν την είσοδο προσφύγων και μεταναστών στην Ευρώπη, ο κ. Τσίπρας μου ανέλυσε τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει η χώρα του, αλλά στο τέλος μου μίλησε από καρδιάς και μου είπε: “Τα ανθρώπινα δικαιώματα προηγούνται των συμφωνιών”.
Αυτή η φράση αξίζει το βραβείο Νόμπελ». Ακόμη και ο τότε πλανητάρχης Ντόναλντ Τραμπ καλωσορίζοντας τον Αλ. Τσίπρα στον Λευκό Οίκο μίλησε για έναν «ξεχωριστό άνθρωπο που έχει κάνει πολύ ξεχωριστή δουλειά».
Τον περασμένο Δεκέμβριο ο νέος πρόεδρος της Βραζιλίας Λούλα ντα Σίλβα υποδέχτηκε τον Αλ. Τσίπρα με τιμές εν ενεργεία πρωθυπουργού στη σουίτα του ξενοδοχείου όπου υποδεχόταν τους ξένους ηγέτες που κατέφταναν στην Μπραζίλια για την τελετή ορκωμοσίας του. Μάλιστα τον κάλεσε την Πρωτοχρονιά αμέσως μετά την επίσημη τελετή ορκωμοσίας στην πριβέ δεξίωση που θα διοργάνωνε για τους 19 αρχηγούς κρατών και κυβερνήσεων και τους πρώην προέδρους της Ουρουγουάης Μουχίκα και Βολιβίας Μοράλες.
Απέσπασε εγκωμιαστικά σχόλια και από τον γνωστό μας Γερούν Ντάισελμπλουμ, που το 2017 είχε δηλώσει επί λέξει: «Θαυμάζω τον Αλέξη Τσίπρα, ο οποίος απέδειξε ότι είναι επιτυχημένος πολιτικός, ικανός να καθοδηγήσει τη χώρα του στον δρόμο της σταθερότητας».
Ενδεικτική του διεθνούς εκτοπίσματος που έχει ο Αλ. Τσίπρας είναι άλλωστε και η εκφώνηση επικήδειου λόγου στον αποδημία του Φιντέλ Κάστρο – ήταν μάλιστα ο μοναδικός Ευρωπαίος εν ενεργεία ηγέτης μεταξύ του πλήθους των ξένων αρχηγών κρατών και κυβερνήσεων.
Τον περασμένο Μάρτιο ο διευθυντής του γαλλικού περιοδικού «Le Point» Ετιέν Ζερνέλ είχε αναρωτηθεί «αν υπάρχει ένας Τσίπρας να μεταρρυθμίσει τη Γαλλία», το 2015 η βρετανική εφημερίδα «Guardian» τον είχε χαρακτηρίσει «πολιτικό φαινόμενο», η γερμανική «Handelsblatt» είχε γράψει ότι «ο Αλέξης Τσίπρας, ο οποίος ξεκίνησε το 2015 ως απρόβλεπτος πολιτικός παρίας, αποδεικνύεται πραγματιστής πολιτικός και αξιόπιστος εταίρος».
Ειδικά για τη Συμφωνία των Πρεσπών το πρακτορείο Reuters τον χαρακτήρισε «παράδειγμα» για το «πώς οι γείτονες μπορούν να επιλύσουν ένα πρόβλημα αν ασχοληθούν πραγματικά με αυτό».
Στις 18 Νοεμβρίου 2015 ο Αλ. Τσίπρας γίνεται ο πρώτος πρωθυπουργός της Ελλάδας που επισκέπτεται την επαρχία της Σμύρνης μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή, ενώ στις 17 Ιουνίου 2018 μαζί με τον Ζόραν Ζάεφ υπογράφουν την ιστορική Συμφωνία των Πρεσπών επιλύοντας ένα χρόνιο πρόβλημα στην εξωτερική πολιτική της χώρας. Τη χαιρέτισαν ο αμερικανικός και ευρωπαϊκός Τύπος, ηγέτες κρατών, το Στέιτ Ντιπάρτμεντ και σχεδόν όλα τα κόμματα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Στις 25 Ιανουαρίου 2019 η Συνθήκη των Πρεσπών υπερψηφίστηκε στη Βουλή με 153 ψήφους και τέθηκε σε ισχύ στις 12 Φεβρουαρίου 2019.
Μια πολιτικά γεμάτη διαδρομή
Δεν τα αποκαλεί κάποιος λίγα όλα τα παραπάνω για έναν πολιτικό που ξεκίνησε παιδί ακόμη την πολιτική του διαδρομή το 1988 από την ΚΝΕ απέναντι τότε στον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη στις μαθητικές κινητοποιήσεις του 1990-91 και το 1999 εκλέχτηκε γραμματέας της Νεολαίας του Συνασπισμού, θέση που διατήρησε μέχρι το 2003.
Η πρώτη στάση του Αλ. Τσίπρα στον δρόμο προς το Μέγαρο Μαξίμου ήταν το 16,78% που έλαβε ο ΣΥΡΙΖΑ στις εκλογές του Ιουνίου του 2012. Δύο χρόνια μετά, στις ευρωεκλογές του Μαΐου του 2014, ο ΣΥΡΙΖΑ αναδείχτηκε πρώτο κόμμα με 26,56% και όλοι πια είχαν καταλάβει. Στις βουλευτικές εκλογές του Ιανουαρίου του 2015 ο ΣΥΡΙΖΑ πρώτευσε με 36,3% και 149 έδρες και σχημάτισε κυβέρνηση με τη συνεργασία των Ανεξάρτητων Ελλήνων έχοντας κοινοβουλευτική πλειοψηφία 162 εδρών. Από εκεί και μετά ξεκινούν τα δύσκολα για τον ΣΥΡΙΖΑ και τον Αλ. Τσίπρα, που έθετε στόχο του την έξοδο της χώρας από τα μνημόνια, την ελπίδα, όπως έλεγε, της δημοκρατικής Ευρώπης για αλλαγή, η οποία θα ξεκινήσει από την Ελλάδα, και το τέλος «στην εθνική ταπείνωση, την ανθρωπιστική κρίση και στον μνημονιακό παραλογισμό».
Απέναντί του βρήκε την οικονομική ολιγαρχία της Ευρώπης και κυρίως των βορειοευρωπαϊκών χωρών και τον τότε Γερμανό υπουργό Οικονομικών Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, που πρόκρινε την έξοδο της Ελλάδας από την ΟΝΕ με αντάλλαγμα «κούρεμα» του χρέους της, τον επικεφαλής του Eurogroup Γερούν Ντάισελμπλουμ και φυσικά τους ημεδαπούς «Γερούν, γερά» και «βάστα, Σόιμπλε».
Ακολούθησε ένας μεγάλος γύρος σκληρών διαπραγματεύσεων και αντεγκλήσεων στις Βρυξέλλες και τις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, για να φτάσουμε στο καλοκαίρι του ίδιου χρόνου. Τότε ο Αλ. Τσίπρας μίλησε στην ΚΟ του ΣΥΡΙΖΑ για «εμμονή των θεσμών σε ένα πρόγραμμα περικοπών που έχει πασιφανώς αποτύχει», που «εξυπηρετεί πολιτικές σκοπιμότητες καθώς και ένα πολιτικό σχέδιο για την ταπείνωση όχι μόνο της ελληνικής κυβέρνησης αλλά και την ταπείνωση ενός ολόκληρου λαού».
Το δημοψήφισμα
Ακολούθησαν και άλλες πολυήμερες διαπραγματεύσεις, χωρίς όμως λύση, για να φτάσουμε το απόγευμα της Παρασκευής 26 Ιουνίου, όταν η καγκελάριος Ανγκελα Μέρκελ παρότρυνε τον Αλ. Τσίπρα να αποδεχτεί την «εξαιρετικά γενναιόδωρη», όπως τη χαρακτήρισε, προσφορά των πιστωτών. Αμέσως μετά ο Αλ. Τσίπρας ανακοίνωσε την προκήρυξη δημοψηφίσματος για την 5η Ιουλίου με ερώτημα την αποδοχή ή όχι της πρότασης των δανειστών. Η Ελλάδα βρέθηκε εκτός προγράμματος, η ΕΚΤ έκοψε τη γραμμή χρηματοδότησης των ελληνικών τραπεζών και την Κυριακή 28 Ιουλίου η κυβέρνηση ανακοίνωσε την επιβολή κεφαλαιακών περιορισμών στις τράπεζες.
Σύμφωνα με τον Αλ. Τσίπρα το «όχι» στο δημοψήφισμα θα έδινε τη δύναμη στην κυβέρνηση να επιτύχει μια καλύτερη συμφωνία από αυτήν που προτάθηκε από τους εταίρους στις 25 Ιουνίου. Στις 5 Ιουλίου το «όχι» στο δημοψήφισμα θριάμβευσε, συγκεντρώνοντας το 61,31% των ψήφων. Ο ΣΥΡΙΖΑ και ο Αλ. Τσίπρας για μία ακόμη φορά είχαν κερδίσει.
Με το Grexit προ των πυλών ήταν πύρρειος νίκη και αυτό επιβεβαιώθηκε δύο ημέρες μετά, την Τρίτη 7 Ιουλίου στη Σύνοδο Κορυφής, όταν παρουσιάστηκε το plan B της Κομισιόν για την αντιμετώπιση της εξόδου της Ελλάδας από την ευρωζώνη και την παροχή βοήθειας για την αντιμετώπιση της συνακόλουθης ανθρωπιστικής κρίσης.
Ο συμβιβασμός και η νέα νίκη
Ολα τέλειωσαν όταν ο ίδιος ο Αλ. Τσίπρας στις 11 Ιουλίου ανακοίνωσε στη Βουλή ότι «αποφασίσαμε, με υψηλή αίσθηση της ευθύνης και γνωρίζοντας την κρισιμότητα της απόφασης αυτής, να αποτρέψουμε ένα πολιτικό Grexit με οικονομική πρόφαση». Στις 13 Ιουλίου υπογράφηκε η συμφωνία για το τρίτο μνημόνιο και η Ελλάδα έλαβε δάνειο ύψους 86 δισ. ευρώ, το οποίο παραδόθηκε σταδιακά από τον Αύγουστο του 2015 μέχρι τον Ιούνιο του 2018 με αντάλλαγμα μια σειρά από σκληρά αντιλαϊκά μέτρα.
Ο Αλ. Τσίπρας, αιφνιδιάζοντας ακόμη μια φορά τους πάντες, ανακοίνωσε στις 20 Αυγούστου την πρόωρη προσφυγή στις κάλπες, γεγονός που οδήγησε εκτός ΣΥΡΙΖΑ αρκετά κορυφαία στελέχη του κόμματος, όπως ο Παναγιώτης Λαφαζάνης και η Ζωή Κωνσταντοπούλου. Επιδεικνύει για άλλη μια φορά εξαιρετική πολιτική αντοχή κερδίζοντας την πλειοψηφία των πολιτών, που ανανέωσαν την εμπιστοσύνη τους με ποσοστό 35,46% και 145 έδρες – συνεργάστηκε ξανά με τους ΑΝΕΛ, σχηματίζοντας κυβέρνηση υποστηριζόμενη από 155 βουλευτές.
Επόμενος στόχος ήταν η έξοδος από τα μνημόνια και την οικονομική επιτροπεία της χώρας. H πορεία προς αυτήν ήταν μεγάλη και δύσκολη. Στις 22 Ιουνίου 2018, φορώντας πρώτη φορά γραβάτα, ο Αλ. Τσίπρας ανακοινώνει στο Ζάππειο την οριστική έξοδο της χώρας από τη δανειακή σύμβαση και τη λήξη του μηχανισμού στήριξης της χώρας. Η συμφωνία συνοδεύεται από πολυετή ρύθμιση του ελληνικού χρέους που γλιτώνει την Ελλάδα από 13 με 15 δισ. ευρώ κατ’ έτος για την αποπληρωμή του χρέους, επιτυγχάνοντας πολύ χαμηλά επιτόκια και την επέκταση της λήξης των ελληνικών ομολόγων για μετά το 2033.
Οι εκλογές του 2019
Παρότι πέτυχε την επωφελή συμφωνία για το χρέος και ενώ στο διεθνές στερέωμα αναγνωρίζεται εγκωμιαστικά η Συμφωνία των Πρεσπών, τον Μάιο του 2019 στις ευρωεκλογές έρχεται η πρώτη εκλογική ήττα από τη ΝΔ, με τον ΣΥΡΙΖΑ να λαμβάνει ποσοστό 23,75%, ενώ και στις αυτοδιοικητικές εκλογές ο χάρτης της χώρας βάφεται μπλε.
Τελικά τον Ιούλιο του ίδιου έτους ο ΣΥΡΙΖΑ χάνει την εξουσία από τη ΝΔ του Κυριάκου Μητσοτάκη στις εκλογές που προκήρυξε πρόωρα, αλλά με ποσοστό 31,53% τοποθετείται στον προθάλαμο της εξουσίας. Τον περασμένο Μάιο όμως η ΝΔ βρέθηκε μπροστά με 20 μονάδες διαφορά και ο ΣΥΡΙΖΑ κατέγραψε ποσοστό 20,07%. Η επόμενη κάλπη την περασμένη Κυριακή, 25 Ιουνίου, ανέδειξε μεν τον ΣΥΡΙΖΑ αξιωματική αντιπολίτευση αλλά με χαμηλότερο ποσοστό 17,83% και τον Αλ. Τσίπρα να ανακοινώνει πέντε ημέρες μετά την αποχώρησή του από την προεδρία του κόμματος.