Δεκαπέντε χρόνια έκλεισαν από τον θάνατο του μεγάλου Ρώσου προπονητή του μπάσκετ Αλεξάντερ Γκομέλσκι
Ο γηραιός συνταγματάρχης Αλεξάντερ Γκομέλσκι έτρεξε προς τη γραμματεία αποφασισμένος να χτυπήσει τη γροθιά στο τραπέζι. «Μετράει» απαίτησε σε σπασμένα αγγλικά. Οι κραυγές του έπεσαν σε ώτα μη ακουόντων, αφού η φασαρία στο ΣΕΦ ήταν εκκωφαντική. Ο Νίκος Λινάρδος έσπευσε από την άκρη του ελληνικού πάγκου και του απώθησε το χέρι. «Οχι, δεν μετράει το καλάθι του Γιοβάισα» αποφάνθηκε – σωστά– ο κομισάριος του τελικού. «Θα παιχτεί παράταση».
Ο ασπρομάλλης Σοβιετικός επέστρεψε φουρκισμένος στους παίκτες του. «Εδώ είναι Μαυριτανία» μονολογούσε. Δεν ήταν γραφτό του να φύγει από το ηφαίστειο του Φαλήρου με χρυσό μετάλλιο στο στήθος. Στην πατρίδα του η δεύτερη θέση ισοδυναμούσε με τρανταχτή αποτυχία. Κάθε φορά που επέστρεφε στη Μόσχα με ασήμι ή χαλκό στις αποσκευές του περνούσε από αθλητικό στρατοδικείο.
Μισό λεπτό όμως. Ο Αλεξάντερ Γκομέλσκι δεν ήταν τόσο γηραιός όσο τον θυμάται το συλλογικό μας υποσυνείδητο. Γεννημένος στις 18 Ιανουαρίου 1928 στο τότε Λένινγκραντ, ήταν μόλις 59 ετών στο Ευρωμπάσκετ της Αθήνας. Απεβίωσε έπειτα από πολυετή μάχη με τον καρκίνο στις 16 Αυγούστου 2005, λίγες μέρες προτού η Ελλάδα επιστρέψει στην κορυφή του ευρωπαϊκού μπάσκετ.
Αντίπαλο δέος
Έκλεισαν 15 χρόνια από τον θάνατο του Σοβιετικού Hall of Famer. Η δήλωση περί «Μαυριτανίας» παραμένει ακόμη ζωντανή. Ο Σάσα Γκομέλσκι δεν ήταν ένας προπονητής σαν όλους τους άλλους, αλλά ένας γίγαντας τσέπης που με μπόι 1,65 μ. έκανε κουμάντο στους κύκλωπες. Οι εγκυκλοπαίδειες του μπάσκετ επισημαίνουν ότι η αρκούδα γεννήθηκε από το δικό του σπέρμα. Επί δεκαετίες ολόκληρες η εθνική ομάδα της ΕΣΣΔ αποτελούσε φόβητρο στα ευρωπαϊκά γήπεδα και αντίπαλο δέος των Αμερικανών, στο πλαίσιο ενός ψυχρού πολέμου με πορτοκαλί απόχρωση.
Με τον Γκομέλσκι στο τιμόνι τους οι Σοβιετικοί κέρδισαν τέσσερα ολυμπιακά μετάλλια: χρυσό το 1988 στη Σεούλ, ασημένιο δυόμισι δεκαετίες νωρίτερα στο Τόκιο, χάλκινα το 1968 και 1980. Πανηγύρισαν επίσης τον παγκόσμιο τίτλο το 1967 και το 1982, καθώς και οκτώ Ευρωμπάσκετ από το 1959 έως το 1981.
Για τα εγχώρια πρωταθλήματα που ο Γκομέλσκι κατέκτησε στα 22 χρόνια της θητείας του στην αγαπημένη του ΤΣΣΚΑ καλύτερα ας μην ανοίξουμε συζήτηση, διότι ο χώρος είναι περιορισμένος. Τα ονόματα των αστέρων που μύησε, από το αρχαίο τοτέμ Κρούμινς μέχρι τους Μπέλοφ και Σαμπόνις μπορούν να γεμίσουν τόμο ολόκληρο.
Η αποκαθήλωση
Μέχρι τα βαθιά του γεράματα όμως ο Γκομέλσκι μιλούσε για το χρυσάφι που ξεγλίστρησε μέσα από τα δάχτυλά του. Και για τη μέρα που θα μπορούσε να αλλάξει τη ζωή του.
Ο Γκομέλσκι ήταν Εβραίος και δακτυλοδεικτούμενος από το κόμμα αφού δεν μασούσε τα λόγια του. Οσο πλησίαζε η ώρα του ταξιδιού στο Μόναχο για τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1972 η KGB φοβόταν τα χειρότερα. «Να του αφαιρέσουμε το διαβατήριο για να μην αυτομολήσει στους Ισραηλινούς» ήταν η εισήγηση προς το υπουργείο Αθλητισμού.
Και πράγματι ο Γκομέλσκι αποκαθηλώθηκε με συνοπτικές διαδικασίες. Η βίζα του ακυρώθηκε και η ομάδα πέρασε στα χέρια του άσημου βοηθού του Bλαντίμιρ Κοντράσιν. «Τα παιδιά μου» έλεγε πάντοτε ο Γκομέλσκι όταν αναφερόταν στην ομάδα που έσπασε το ολυμπιακό μονοπώλιο των ΗΠΑ το 1972 στο Μόναχο. Στον αλησμόνητο τελικό με το «αιώνιο δευτερόλεπτο» που έριξε τους Αμερικανούς στο καναβάτσο (με το θρυλικό καλάθι του Αλεξάντερ Μπέλοφ), η ΕΣΣΔ είχε στον πάγκο της λάθος προπονητή.
Ουδείς γνωρίζει αν ο Γκομέλσκι σχεδίαζε να ζητήσει άσυλο στην ισραηλινή αποστολή, αφού ο ίδιος κράτησε παντοτινά το στόμα του ερμητικά κλειστό. Είχε προηγηθεί το μακελειό με την ομηρία και τη δολοφονία δύο Ισραηλινών από Παλαιστίνιους τρομοκράτες τρεις μέρες νωρίτερα, οπότε θα ήταν πολύ δύσκολο να ευοδωθεί τέτοιο τόλμημα στο τέλος των Αγώνων.
Ο Γκομέλσκι επέστρεψε στον πάγκο της εθνικής ομάδας το 1976 και κέρδισε το χρυσό μετάλλιο που του χρωστούσε η ιστορία το 1988 στη Σεούλ. Το θύμα ήταν και πάλι η ομάδα των ΗΠΑ.