Ο πρώην γιατρός και νυν παραμυθοσυγγραφέας γράφει στο Docville για τη διπολικότητα που είναι το κλειδί των όσων αντιλαµβανόµαστε και το γέλιο στον καιρό της πανδημίας και του εγκλεισμού.
Στον πλανήτη Γη η διπολικότητα είναι κλειδί των όσων αντιλαµβανόµαστε. Η γέννηση και ο θάνατος είναι οι δύο πόλοι αυτού που λέµε ζωή. Ο ένας πόλος αφορά τον τρόπο που εισερχόµαστε στη µορφή και ο άλλος τον τρόπο που εξερχόµαστε της µορφής. Εχουµε λοιπόν το δίπολο γέννηση – θάνατος σαν τους δύο πόλους του µαγνήτη και όλο αυτό το λέµε ζωή, γιατί σίγουρα η ενέργεια ποτέ δεν πεθαίνει παρά συνεχώς ανακυκλώνεται µεταµορφούµενη.
Η ενίσχυση του ανοσοποιητικού
Ζούµε σε µια περίοδο στην οποία κυριαρχεί η λέξη επιδηµία. Το βασικό συναίσθηµα πίσω από αυτήν είναι ο φόβος του θανάτου. Οι άνθρωποι φοβούνται ότι µπορεί να νοσήσουν και αυτό να τους οδηγήσει στον θάνατο. Αν θέλουµε πραγµατικά να βοηθήσουµε τον άνθρωπο σήµερα, το πιο σηµαντικό είναι να του ενισχύσουµε το ανοσοποιητικό σύστηµα. Και το ανοσοποιητικό σύστηµα ενισχύεται σε τρία επίπεδα: στο σώµα, στον νου και στο συναίσθηµα. Θα το θεωρούσα πολύ σηµαντικό να υπήρχαν εκποµπές-µαθήµατα στην τηλεόραση ή στο διαδίκτυο ή στον έντυπο λόγο για το πώς θα µπορούσαµε να ενισχύσουµε το ανοσοποιητικό µας σύστηµα. Στο σώµα υπάρχουν απλά πράγµατα που έχουν να κάνουν µε την ενίσχυσή του και αφορούν την υγιεινή διατροφή, τη στοιχειώδη άσκηση, τον ύπνο και την αναπνοή. Για τον νου και το συναίσθηµα το βασικότερο είναι η παιδεία – η βάση της θα έπρεπε να εδραζόταν σε ερωτήµατα του τύπου «γιατί αξίζει να φιλοσοφούµε;» και «γιατί αξίζει να έχουµε επαφή µε την τέχνη;». Ο στόχος µας είναι µέσω της τέχνης να εκφράζουµε τα συναισθήµατά µας (µέσα από τον χορό, τη ζωγραφική, το τραγούδι). Αυτό θα βοηθούσε τον άνθρωπο να εκφραστεί και να συναντήσει την υγιέστερη πλευρά του. Αρα είναι σηµαντικότερο, από το να εκφοβίζουµε συνέχεια τους ανθρώπους, να τους προσφέρουµε παιδεία στα τρία αυτά επίπεδα. Παιδεία για το σώµα, για τον νου και το συναίσθηµα.
∆εν µπορεί δηλαδή να έχουµε τους ανθρώπους να τρώνε όλη µέρα ζάχαρη, ψωµιά, γλυκά, µακαρόνια, πατάτες και να µην τους διδάσκουµε το «µέτρον άριστον» και πώς ο ίδιος ο οργανισµός µέσα από τη γλώσσα του σώµατος µπορεί να αξιοποιήσει αυτό το «µέτρο». Αυτά ως εισαγωγή, γιατί ο τρόπος που ως γιατρός βλέπω το γέλιο και την κωµωδία και όλο το πλαίσιο που συνθέτει το δίπολο κωµωδία – τραγωδία είναι ότι για να αξιοποιήσουµε το άρωµα και την κολόνια αυτής της ουσιαστικής προσέγγισης είναι σηµαντικό πάντα να ξέρουµε ότι το σώµα µας είναι η υλικοποιηµένη ψυχή µας.
Ενσυνειδητότητα και αυτοθεραπεία
Στην αρχαία ελληνική παράδοση υπάρχουν γνώση και επίγνωση του γέλιου και της θεραπευτικής δράση της κάθαρσης µέσα από την τραγωδία και την κωµωδία. Είναι γεγονός ότι δεν µπορούµε να προσφέρουµε µε µηχανική προσέγγιση, δηλαδή µε αυτοµατική δράση, το γέλιο. Βεβαίως υπάρχουν µερικές σχολές που υποστηρίζουν αυτό που διατύπωσαν οι Αµερικανοί: «Fake it until you make it» (υποκρίσου το µέχρι να γίνει πράξη). Προσωπικά ωστόσο εκτιµώ τις θεωρητικές διαδροµές που προσεγγίζουν το θέµα της κωµωδίας και της τραγωδίας ως εργαλεία παιδείας και αυτογνωσίας.
Εµείς έχοντας λάβει τα δώρα όλων των τραγικών, όπως και του Αριστοφάνη, οφείλουµε να πλησιάσουµε τα πράγµατα διαφορετικά για να καταλάβουµε πώς µπορούµε να βγούµε από το παράλογο της ζωής, από την κοιµήσικη µηχανική ζωή χωρίς επίγνωση και να συγκλίνουµε στην αφύπνισή µας και τη φύση. Να συνδεθούµε ξανά µε το ιερό της ζωής και έτσι να επανασυνδεθούµε µε την ενσυνειδητότητα και την αυτοθεραπεία. Αυτό είναι εξαιρετικά δύσκολο γιατί οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν χάσει την επαφή τους µε τη φύση. Εχουν χάσει την επαφή τους µε το γέλιο και την κωµωδία παρόλο που στην Ελλάδα έχουµε το πολύ µεγάλο δώρο από τις δεκαετίες του ’50 και του ’60 να διαθέτουµε καταπληκτικές κωµωδίες, οι οποίες µπορούν να αποτελέσουν εφαλτήριο υγιούς γέλιου. Επειδή έτυχε να µεγαλώσω µε αυτές τις κωµωδίες αξιοποιώ όλο το υλικό το οποίο υπάρχει µαζί µε εκείνο των παραµυθιών, των ιστοριών και της φαντασίας.
Από το «χιούµορ» στα σύνθετα της ουσίας
Το χιούµορ προέρχεται από τη λέξη «χυµόρ» της ευβοϊκής διαλέκτου που µεταστοιχειώνεται σε χυµός στην αττική διάλεκτο. Οπότε στην ουσία οι χυµοί της ζωής είναι µες στο χιούµορ. Η ετυµολογία του χιούµορ λοιπόν µπορεί να µας οδηγήσει στην κατανόηση της αποστροφής του Μαρκ Τουέιν «Πολλές φορές η πραγµατική πηγή του χιούµορ δεν είναι η χαρά αλλά η λύπη». Ολα τα συναισθήµατα αξίζει να τα προσέχουµε και να τα ενεργοποιούµε ακολουθώντας το «µέτρον άριστον». Χρειαζόµαστε λοιπόν την έκφραση και στη χαρά και τη λύπη και στον θυµό και σε οτιδήποτε µας βαραίνει, όπως οι ενοχές, ώστε να µην απαιτείται να τα µασκαρεύουµε σε οργανική παθολογία. Πίσω από τις περισσότερες ασθένειες και πολλές φορές πίσω από τα ατυχήµατα (ατυχηµατοθηρία) βρίσκεται ανέκφραστο συγκινησιακό φορτίο: βάσανα, πόνοι που δεν βρήκαν τον δρόµο τους προς την έκφραση. Μαθαίνοντας τους ανθρώπους να εκφράζουν τα συναισθήµατά τους µε χορό, τραγούδι, ζωγραφική κ.ά. έρχονται σε επαφή µε το παιδί που έχουν µέσα τους, θεραπεύουµε τη σοβαροφάνεια και πιάνουµε επαφή µε τους χυµούς της ζωής µέσα µας, δηλαδή µε το χιούµορ, όπως και µε όλα µας τα συναισθήµατα. Το σηµαντικό είναι το γέλιο να προκύπτει µέσα από την καρδιά και την ανθρωπιά µας.
Οπως έλεγε ένας Ελληνας σοφός: «Αρχή σοφίας ονοµάτων επίσκεψις». Επίσκεψη σηµαίνει «σκέφτοµαι επί». ∆ηλαδή συγκεντρωνόµαστε κάπου για να σκεφτούµε επί ενός θέµατος. Πάνω σε αυτήν τη βάση είναι σηµαντικό να επισκεφτούµε τη σοφία των λέξεων συζητώντας γι’ αυτές ώστε να µπορέσουµε στη συνέχεια να καταλάβουµε το δίπολο κωµωδία – τραγωδία.
Η σχέση εξουσίας και γέλιου… Ας δούµε ετυµολογικά τη λέξη «εξουσία»: σηµαίνει «εκτός ουσίας». Αν πούµε λοιπόν ότι η εξουσία ευρίσκεται εκτός ουσίας µε στόχο να ελέγξει και να εξουσιάσει, θα έπρεπε εµείς να αναζητήσουµε πώς θα βρεθούµε εκ νέου στην ουσία και δεν θα παγιδευτούµε στα των περί της ουσίας, που είναι η περιουσία, αλλά θα θέλαµε η ζωή µας να γίνει ξανά ιερή, όπως ιερή είναι µια συν-ουσία. Τι ταξίδι λοιπόν χρειάζεται να σχεδιάσουµε για να ξεφύγουµε από την παγίδα της εξ-ουσίας και της περι-ουσίας για να φτάσουµε στη συν-ουσία; Αυτό είναι το ιερό ταξίδι που πρέπει να κάνουµε για να βγούµε από την παγίδα µιας αφόρητης ανούσιας ζωής µε πεσµένο ανοσιακό σύστηµα και τον εσωτερικό µας γιατρό αποδυναµωµένο.
