Η art promoter και συγγραφέας Αλεξάνδρα Κολλάρου µας λύνει όλες τις απορίες για τη σύγχρονη τέχνη με αφορµή την έκθεση «Έργα που αναδεικνύουν το ύφασµα του καναπέ».
Σύμφωνα με το βιβλίο «Η Ελληνική Τέχνη από το Α έως το Ω», οι σκληροπυρηνικοί του εικαστικού κόσμου δεν εγκρίνουν τα «έργα τα οποία, αντί να προβληματίζουν τον θεατή, αναδεικνύουν το ύφασμα του καναπέ». Η Αλεξάνδρα Κολλάρου, επιμελήτρια και συγγραφέας του βιβλίου, καλεί 18 καλλιτέχνες που ξεχωρίζει για την εικαστική τους ιδιαιτερότητα να δημιουργήσουν έργα με αφετηρία αυτήν τη φράση.
Ποια είναι η κεντρική ιδέα της έκθεσης;
Πρόκειται για ένα συνωμοτικό αστεϊσμό, το λεγόμενο «inside joke». Η ιδέα είναι να παρουσιάσουμε όμορφα έργα – λέξη απαγορευμένη και όχι αρκετά σοφιστικέ σύμφωνα με το εικαστικό φαίνεσθαι. Έργα που προκαλούν συναισθήματα, δεν επιβάλουν ιδέες με το ζόρι, δεν παριστάνουν ότι είναι κάτι άλλο από αυτό που πραγματικά είναι. Και φυσικά έργα που δεν χρειάζονται οδηγίες χρήσης, ούτε σε κάνουν να αισθανθείς ηλίθιος που δεν καταλαβαίνεις περί τίνος πρόκειται. Έργα που θέλεις να πάρεις στο σπίτι σου και να ζήσεις μαζί τους. Είναι ώρα να δούμε ξανά αυθεντική, καλή τέχνη, μέσα από έργα κατανοητά που μιλούν απευθείας στο κοινό. Αυτή είναι η κεντρική ιδέα της έκθεσης.
Πείτε μας λίγα λόγια για τους καλλιτέχνες που συμμετέχουν και το έργο τους.
Είναι καλλιτέχνες που έχω ξεχωρίσει και πιστεύω στη δουλειά τους. Δεν έχουν κάποια ειδική σχέση μεταξύ τους, ο συνδετικός κρίκος είναι το ιδιαίτερο ταλέντο τους. Κάποιοι από αυτούς είναι εκτός συστήματος, ενώ η δουλειά τους είναι εξαιρετική. Στις επισκέψεις μου στα εργαστήρια των καλλιτεχνών έμεινα άφωνη από τα πράγματα που είδα. Δουλειές υπέροχες και ολοκληρωμένες οι οποίες δεν αξιοποιούνται γιατί οι καλλιτέχνες είτε δεν μπορούν, είτε αρνούνται να μπουν σε αυτό το παιχνίδι που σου επιβάλει το εικαστικό σύστημα της Ελλάδας. Δε θέλουν να κάνουν δημόσιες σχέσεις, ούτε να υφίστανται μέτριες υπηρεσίες από διάφορους επαγγελματίες του χώρου. Μου αρέσει η σύνθεση της ομάδας, έχει εκρηκτική ενέργεια καθώς φέρνει μαζί εντελώς διαφορετικούς καλλιτέχνες (π.χ. τον σούπερσταρ Αμερικανο Shepard Fairey με τον Κωνσταντίνο Βραζιώτη που είναι ο πιο αξιόλογος εκπρόσωπος του ποπ σουρεαλισμού στην Ελλάδα ή τον Ιάκωβο Βολκώβ και την 24χρονη Αριάδνη Στροφύλλα). Όλοι οι καλλιτέχνες έχουν κάτι ιδιαίτερο να προσφέρουν και ταίριαξαν μεταξύ τους σαν ακριβό παζλ. Η έκθεση πάντως είναι εργοκεντρική – πρωταγωνιστές είναι τα έργα. Παρουσιάζουμε ζωγραφικά έργα, επιδαπέδια και επιτοίχια γλυπτά, φωτογραφίες, 1 κατασκευή και ένα υπέροχο print. Μπορώ να το πω με μία λέξη – και καθόλου δε με νοιάζει που ο χαρακτηρισμός αυτός θεωρείται «αδόκιμος» βάση της εικαστικής «ετικέτας» – τα έργα είναι πανέμορφα.
Πιστεύετε ότι η σύγχρονη τέχνη είναι ελιτίστικη και απρόσιτη;
Υπάρχει ένα ρεύμα που υποστηρίζει σκληροπυρηνικές θέσεις, ότι η τέχνη πρέπει να θέτει σκληρά ερωτήματα και ότι δεν είναι για όλους. Στο όνομα του υψηλού καλέσματος διαπράττονται καθημερινά φριχτά εικαστικό «εγκλήματα». Και έτσι καταλήγουμε να βλέπουμε να εκτίθεται π.χ. ένας κουβάς νερό και ένας σπάγκος και αυτό υποτίθεται είναι «μετα-σχόλιο» για τη διάβρωση που προκαλεί στην ψυχοσύνθεση του σύγχρονου αστού ο δυτικός καπιταλισμός. Επιπλέον, εάν δεν το κατανοείς περνιέσαι για άσχετος. Στην πραγματικότητα δεν υπάρχει τίποτα να κατανοήσεις. Διαφωνώ κάθετα με αυτές τις τοποθετήσεις. Η τέχνη είναι για όλους και το υψηλό της κάλεσμα είναι να ευφραίνει της καρδιές των ανθρώπων, δεν μπορώ να σκεφτώ τίποτα υψηλότερο από αυτό.
Με ποιον τρόπο η έκθεση συνδέεται με το βιβλίο σας «Η Ελληνική Τέχνη από το Α έως το Ω»;
Το βιβλίο αποτελεί αφετηρία της έκθεσης. Καταγράφει τους προβληματισμούς μου σχετικά με την κατάσταση της τέχνης σήμερα. Έχει έρθει η στιγμή να δούμε ξανά καλή τέχνη και αυτή είναι μία από τις βασικές θέσεις που υπαινίσσομαι στο βιβλίο. Παρά τον χιουμοριστικό τίτλο, το σκεπτικό και το περιεχόμενο της έκθεσης είναι πολύ σοβαρά. Είναι στην ουσία μία πρόταση, αυτό που πιστεύω ότι είναι το βασικό επόμενο βήμα ώστε να έρθει ξανά ο κόσμος κοντά στην τέχνη. Να παρουσιάσουμε αξιόλογη, τίμια τέχνη με τρόπο φιλικό προς το κοινό.
Υπάρχουν διαφορές στην Ελλάδα σε σχέση με όσα συμβαίνουν στο εξωτερικό;
Υπάρχουν μεγάλες ομοιότητες και ακόμη μεγαλύτερες διαφορές. Το παγκόσμιο σύστημα της τέχνης λειτουργεί με τους ίδιους μηχανισμούς, απλώς στην Ελλάδα είναι λιγότερο αποτελεσματικοί γιατί η αγορά είναι μικρή και δεν υπάρχει πραγματικό περιθώριο εφαρμογής. Το ελληνικό εικαστικό σύστημα δεν με γοητεύει καθόλου πλέον. Το μόνο που με γοητεύει είναι το ταλέντο και η διάθεση να συμβάλλω ώστε να αναδειχθεί και να φτάσει στο κοινό.
Το βιβλίο σας είναι χιουμοριστικό, καυστικό, ενίοτε δηκτικό. Γιατί προσπαθείτε να αποδομήσετε το σύστημα που με έναν τρόπο «υπηρετείτε»;
Υπέροχη ερώτηση! Το ένα δεν αποκλείει το άλλο. Το γεγονός ότι αποτελώ κομμάτι ενός προβλήματος, δεν σημαίνει ότι δεν το αναγνωρίζω. Αντιθέτως, το βλέπω καθαρά και κάνω κάτι γι’ αυτό. Το βιβλίο είναι ένα (χιουμοριστικά δοσμένο) αλλά ουσιαστικό σχόλιο για την κατάσταση στην οποία έχει περιέλθει η τέχνη σήμερα. Η «εξομολόγηση» αυτή υποκινείται από μια ρομαντική διάθεση, μία ουτοπική επιθυμία – αποστολή να ξαναχτίσουμε έναν όμορφο εικαστικό κόσμο.
Πόσοι είναι τελικά οι φιλότεχνοι στην Ελλάδα;
Πρέπει να γίνει μια έρευνα στη στατιστική υπηρεσία για αυτό!
Γιατί είναι σύνηθες να παρευρίσκονται πολλοί άνθρωποι στα εγκαίνια μιας έκθεσης και όλες τις υπόλοιπες μέρες η αίθουσα να είναι άδεια;
Γιατί έχει δωρεάν κρασί (γέλια)! Τα εγκαίνια έχουν εορταστικό χαρακτήρα και είναι φυσικό να προσελκύουν περισσότερο κόσμο γιατί είναι πιο ευχάριστα. Τις υπόλοιπες μέρες είναι δεδομένο ότι θα είναι πιο ήσυχα. Επίσης, οι περισσότεροι άνθρωποι αγχώνονται από το περιβάλλον των γκαλερί, ντρέπονται ίσως και να μπουν, όταν ξέρουν εξαρχής ότι δεν θα αγοράσουν κάτι. Αν ωστόσο κάποιος θέλει να απολαύσει τα έργα μιας έκθεσης, πρέπει οπωσδήποτε να την επισκεφθεί εκτός εγκαινίων.
Οι γκαλερί «αφαιµάσσουν» την καλλιτεχνική δραστηριότητα ή υπηρετούν διαφορετικό σκοπό;
Οι γκαλερί υπηρετούν ευγενείς σκοπούς γιατί ασχολούνται με την ανάδειξη καλλιτεχνών και παρουσιάζουν προτάσεις στο κοινό, αλλά ο βασικός σκοπός τους είναι η πώληση των έργων. Είναι εν τέλει επιχειρήσεις και πρέπει να πληρωθούν για την επένδυση που κάνουν και τις υπηρεσίες που προσφέρουν. Από εκεί και πέρα σε κάθε χώρο υπάρχουν καλοί και κακοί επαγγελματίες.
Τι ακριβώς κάνει ένας curator;
Ένας κατά φαντασία curator, είδος που ευδοκιμεί ιδιαίτερα στην Ελλάδα, ζητάει από μερικούς καλλιτέχνες να φέρνουν έργα, αντιγράφει και πέντε γραμμές για τη μετα-νεωτερικότητα από Δελτία Τύπου που βρίσκει στο facebook και βουαλά, έτοιμη η έκθεση. Ένας επαγγελματίας curator ξεκινάει με μια κεντρική ιδέα (το λεγόμενο «κονσεπτ»), την αναπτύσσει, προσδιορίζει τι ακριβώς θέλει να πει με την έκθεση, βρίσκει τους καλλιτέχνες που θα υπηρετήσουν σωστά την ιδέα και φροντίζει να την επικοινωνήσει όσο καλύτερα γίνεται στο κοινό, αναδεικνύοντας παράλληλα τη δουλειά των καλλιτεχνών.
Πιστεύετε ότι η τέχνη είναι είδος πολυτελείας;
Τα τελευταία χρόνια η εγχώρια αγορά έχει πέσει πολύ. Αυτό δεν είναι παράλογο γιατί η τέχνη αντικειμενικά δεν είναι είδος βασικής ανάγκης όπως το ψωμί και το ρεύμα. Υπάρχουν πάντα τρόποι να γίνει πιο προσιτή στο κοινό και αυτό είναι μια από τις βασικές μου αποστολές. Για παράδειγμα, από την ετήσια φιλανθρωπική εκστρατεία που διοργανώνω με την ομάδα μου για τους Έλληνες αστέγους, δίνεται η ευκαιρία στο κοινό να αποκτήσει εξαιρετικά έργα σε συμβολική τιμή.
Η αγορά της τέχνης θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για να καλύψει άλλες δραστηριότητες, όπως για παράδειγμα το ξέπλυμα μαύρου χρήματος;
Είναι γεγονός ότι η τέχνη βρίσκεται μόνιμα σε μία γρίζα ζώνη. Δεν χρειάζεται να πάμε μακριά γιατί στις δημοπρασίες το μαύρο χρήμα δίνει και παίρνει, καθώς και η αποφυγή πληρωμής φόρων μέσα από φύλαξη των έργων στα διάφορα freeports. Ένα άλλο παράδειγμα είναι η αγορά έργων με μετρητά και αναφέρομαι φυσικά σε έργα που κοστίζουν εκατοντάδες χιλιάδες ευρώ. Όλα αυτά βέβαια δεν έχουν ιδιαίτερη εφαρμογή στην Ελλάδα, καθώς δεν διακινούνται τέτοιου είδους έργα στη εγχώρια αγορά.
Εσείς ποια έργα τέχνης θα διαλέγατε πάνω από το ύφασμα του καναπέ σας;
Αυτά που παρουσιάζουμε στην έκθεση φυσικά!
INFO:
«Έργα που αναδεικνύουν το ύφασμα του καναπέ»
Χώρος τέχνης 9 ΕΝΝΕΑ, Κέας 9, πλατεία Κολιάτσου
Εγκαίνια έκθεσης: Πέμπτη 28/3 στις 20.00
