Αλεξάνδρα Αθανασιάδη- Η γλύπτρια που στα χέρια της αναγεννιούνται τα ξεχασμένα υλικά της φύσης (Συνέντευξη)

Το Ίδρυμα Βασίλη & Ελίζας Γουλανδρή παρουσιάζει, φέτος το καλοκαίρι στο Μουσείο της Άνδρου, αναδρομική έκθεση αφιερωμένη στην Αλεξάνδρα Αθανασιάδη, με τίτλο “Πλάθοντας το άυλο”. Σε μια περιήγηση που καλύπτει σχεδόν πέντε δεκαετίες δημιουργίας ο επισκέπτης έχει τη δυνατότητα να ανακαλύψει τις πολλαπλές πτυχές της πορείας της Αθανασιάδη, από τα πρώιμα παιδικά έργα της έως σήμερα.

Με αφορμή την έκθεση, η γλύπτρια Αλεξάνδρα Αθανασιάδη μιλάει στο Documento για την επιλογή των έργων από μια δημιουργική πορεία πέντε δεκαετιών, για την αναγέννηση των φυσικών υλικών μέσα από τα γλυπτά της, ενώ επιπλέον αναφέρεται στην αποστολή του καλλιτέχνη και την ευαλωτότητα της ζωής.

-Κ. Αθανασιάδη τι θα δούμε στην αναδρομική σας έκθεση στο Μουσείο της Άνδρου;

Η έκθεση είναι μία αναδρομή σε πέντε δεκαετίες δουλειάς. Περιέχει σχέδια, ζωγραφική, γκραφίτι, γλυπτά, χαρακτικά, φωτογραφίες, έργα για τον Καβάφη, εγκαταστάσεις και διαφορετικές ενότητες.

-Με ποια κριτήρια έγινε η επιλογή των συγκεκριμένων έργων;

Κριτήριο ήταν η προσπάθεια να αναδειχθούν διαφορετικές περίοδοι της δουλειάς μου με χαρακτηριστικά της κάθε ενότητας. Η έκθεση ξεκινάει από τον πάγκο του εργαστηρίου μου, όπως είναι τα τελευταία τριάντα χρόνια, και ακολουθούν ορισμένα γνωστά μου έργα. Καθώς επίσης και πολλά έργα από τις εποχές της Νέας Υόρκης, της Αγγλίας και του Παρισιού που δεν έχω δείξει ποτέ στην Ελλάδα.

-Τα έργα σας που απεικονίζουν το ανθρώπινο σώμα κατέχουν μεγάλο μέρος του καλλιτεχνικού σας έργου. Είναι το πεπερασμένο της ανθρώπινης φύσης ή η δύναμη που κρύβει ο άνθρωπος που σας ιντριγκάρει;

Με ενδιαφέρουν και τα δύο. Γενικά στη δουλειά μου ασχολούμαι με το πεπερασμένο των υλικών και την ιστορία που αυτά κουβαλούν από μόνα τους και πως λειτουργούν μέσα στο σύνολο που δημιουργείται. Αντιπαραθέτω στη δουλειά μου την εξιδανικευμένη ηρωική φόρμα με υλικά φθαρμένα και ευάλωτα που παραπέμπουν στην ίδια την ευάλωτη ζωή μας.

-Ένα μέρος της έκθεσης αποτυπώνει τη σχέση σας με τον Κωνσταντίνο Καβάφη. Τι σας γοητεύει στον Αλεξανδρινό ποιητή;

Την ενασχόληση μου ξανά με τη ποίηση του Καβάφη την οφείλω εν μέρει στην Ελένη Γλύκατζη Αρβελέρ η οποία με παρότρυνε να λάβω μέρος σε μία ομαδική έκθεση για τον Καβάφη το 2013 στο Ευρωπαϊκό Πολιτιστικό Κέντρο Δελφών. Ήρθε στα χέρια μου το τετράδιο Σεγκόπουλου σε μια έκδοση που επιμελήθηκε ο Γ.Π. Σαββίδης και το οποίο από μόνο του είναι ένα έργο τέχνης.

Το τετράδιο αυτό περιέχει είκοσι δύο χειρόγραφα ποιήματα με την ιδιαίτερο γραφικό χαρακτήρα του ποιητή. Από εκεί ξεκίνησε μια δουλειά πέντε ετών και εικονογράφησα πολλές διαφορετικές παραλλαγές των είκοσι δύο αυτών ποιημάτων με εικαστικές παρεμβάσεις και στο χαρτί και στη βιβλιοδεσία. Ήταν μια αφετηρία και για τρισδιάστατα έργα μεγάλων διαστάσεων. Στην Άνδρο παρουσιάζουμε επιλεκτικά μερικές από τίς πιο αισθησιακές εικονογραφήσεις και ένα καταρράκτη σκέψεων και βιβλίων.

-Ξύλο, μέταλλο, χαρτί, είναι κάποια από τα υλικά που χρησιμοποιείτε για τα έργα σας. Μάλιστα κάποια από αυτά τα αναζητάτε στο φυσικό τους περιβάλλον. Σας ενδιαφέρει η ανακυκλωσιμότητα και η «αναγέννηση» των υλικών;

Πολλά από τα υλικά που χρησιμοποιώ τα συλλέγω από τις ακρογιαλιές, ταρσανάδες και γενικά στις περιηγήσεις μου στη φύση. Με ενδιαφέρει η ιστορία που εμπεριέχουν και κομμάτια της οποίας μεταφέρονται στις μεταλλάξεις τους όταν γίνονται μέρος των έργων μου. Στην γλυπτική μου, εκτός από τη φόρμα, τη σκέψη και το συναίσθημα στο οποίο μπορεί να στοχεύω, μεγάλο ρόλο για μένα έχουν και οι συνειρμοί που προσδίδουν τα υλικά. Μεταφέρουν την φθορά του χρόνου και την προηγούμενη ζωή τους και θέλω να πιστεύω ότι αναγεννιούνται σαν ενεργά τμήματα του νέου συνόλου.

-Ποια είναι η αποστολή της τέχνης κατά την προσωπική σας άποψη, ειδικά σε καιρούς δύσκολους όπως αυτούς που διανύουμε τα τελευταία χρόνια;

Η τέχνη πάντα εκφράζει τις ανησυχίες του καλλιτέχνη. Ο καθένας εκφράζεται με τον δικό του τρόπο και επισκέπτεται τις δικές του αλήθειες. Είναι ένας τρόπος επικοινωνίας και συχνά είναι επίκαιρη με το τι συμβαίνει αλλά και πολύ συχνά είναι διαχρονική και ξεπερνάει τα στενά όρια του σύγχρονου. Ακόμα μπορεί και να είναι πρόδρομος μελλοντικών αλλαγών και εκφραστής των αλλαγών που δεν έχουν έρθει ακόμα. Η τέχνη τελικά είναι ένα εσωτερικό ταξίδι που ο δημιουργός και ο  παρατηρητής είναι τυχεροί αν το μοιραστούν.

INFO 

Εως 2 Οκτωβρίου 2022

Ώρες λειτουργίας: Καθημερινά 11.00-15.00 και 18.00-21.00, Δευτέρα 11.00-15.00 Δευτέρα απόγευμα και Τρίτη: κλειστά

Η έκθεση θα συνοδεύεται από δίγλωσσο κατάλογο (ελληνικά και αγγλικά), που ετοίμασε η επιμελήτρια της έκθεσης Μαρία Κουτσομάλλη-Moreau και εκδίδεται από το Ίδρυμα Βασίλη & Ελίζας Γουλανδρή, σε επιμέλεια της Μικρής Άρκτου.

Τι θα δει ο επισκέπτης της έκθεσης “Πλάθοντας το άυλο”

Η έκθεση μας ταξιδεύει πρώτα στο εργαστήριο της καλλιτέχνιδας, στο οποίο δημιουργεί εδώ και τριάντα χρόνια. Σε αυτόν τον χώρο, που ανοίγει σε έναν καταπράσινο κήπο όπου δεσπόζουν οι δημιουργίες της, η Αθανασιάδη πλάθει, σχεδιάζει, ζωγραφίζει, φωτογραφίζει, φυλώντας προσεκτικά, εδώ κι εκεί, διάσπαρτα θραύσματα από ξύλο, μέταλλο και χαρτί, που περιμένουν υπομονετικά τη μετουσίωσή τους σε έργα τέχνης.

Από το εργαστήριο μεταφερόμαστε στις ακροθαλασσιές, όπου η Αθανασιάδη βρίσκει τα περισσότερα υλικά για τις δημιουργίες της. Συνδυάζοντας έργα διαφόρων τεχνικών και εποχών, δημιουργεί μιαν εγκατάσταση γεμάτη ποίηση και μελαγχολία, που θυμίζει τους στίχους από τη «Θάλασσα του πρωιού» του Κωνσταντίνου Καβάφη.

Ανακαλύπτουμε στη συνέχεια μιαν άγνωστη πτυχή της δημιουργικής της πορείας: τον πρωταρχικό ρόλο της αφαίρεσης στα τέλη της δεκαετίας του 1980 και στις αρχές του 1990. Τα περισσότερα έργα της ενότητας, που παρουσιάζονται για πρώτη φορά στο ελληνικό κοινό, αναδεικνύουν τις επιρροές που δέχτηκε η Αθανασιάδη από γλύπτες όπως οι Henry Moore και Alberto Giacometti, χωρίς όμως ποτέ να χάνει το δικό της, εντελώς προσωπικό, οξυδερκές βλέμμα.

Ύστερα από ένα άλμα είκοσι πέντε ετών, μεταφερόμαστε σε μιαν ενότητα αφιερωμένη αποκλειστικά στον Κωνσταντίνο Καβάφη, στην οποία η Αθανασιάδη μας αποκαλύπτει έναν κόσμο απρόσμενο, γεμάτο χρώμα και αισθησιασμό. Εδώ, η καλλιτέχνιδα τιμά την κοινή της αγάπη με τον Καβάφη για το αρμονικό πάντρεμα του αρχαίου με το σύγχρονο· την ανάκληση, γεμάτη λεπτότητα και χάρη, των αισθημάτων του και των ορμών του· τη διεκδίκηση μιας αισθησιακής, ακόμη και ερωτικής προσέγγισης των σωμάτων· τη σπουδαιότητα του παρελθόντος, την εξερεύνησή του, την αφομοίωσή του, την αποδοχή του.

Η ποίηση του Καβάφη υπό το πρίσμα της Αθανασιάδη μας επιτρέπει μια φυσική μετάβαση προς τον κόσμο των αλόγων, βασικό θέμα στις καλλιτεχνικές της αναζητήσεις. Είτε από μέταλλο είτε από χαρτί, τα άλογα εκφράζουν αυτό που η ίδια περιγράφει ως «δύο κομμάτια του εαυτού [της]. Το κομμάτι που βάζει το κεφάλι κάτω και προχωρά και κάνει αυτά που πρέπει, και το κομμάτι που είναι ατίθασο και δεν δέχεται».

Η έκθεση ολοκληρώνεται με την ενότητα που αποτελεί τον κεντρικό άξονα της τέχνης της Αθανασιάδη: το ανθρώπινο σώμα. Γυναικείες και ανδρικές φιγούρες, από ξύλο, μέταλλο και χαρτί, εμπνευσμένες από τη μυθολογία, την ίδια, τον πατέρα της ή τον σύζυγό της, συνυπάρχουν σε αυτόν τον χώρο, εκφράζοντας όλες τις πλευρές, ακόμα και τις πιο σκοτεινές, του έργου της. Εδώ, το βίωμά της διαπερνά την ύλη και μας αγγίζει με αφοπλιστική ειλικρίνεια, που χαρακτηρίζεται όμως πάντα από ευαισθησία και λεπτότητα.

Η έκθεση Αλεξάνδρα Αθανασιάδη – Πλάθοντας το άυλο αποτελεί μια ενιαία εικαστική εγκατάσταση, με τις ενότητες να διαχέονται η μία μέσα στην άλλη. Για τη δόμηση αυτής της αφήγησης, καθοριστικός υπήρξε ο ρόλος της ίδιας της καλλιτέχνιδας, με τη βοήθεια των έμπιστων συνεργατών του Ιδρύματος Παρασκευής Γερολυμάτου και Ανδρέα Γεωργιάδη.

Αλεξάνδρα Αθανασιάδη

Η Αλεξάνδρα Αθανασιάδη ζει και εργάζεται στην Αθήνα. Σπούδασε στο Franklin College του Λουγκάνο και στη συνέχεια αποφοίτησε με διάκριση από το Ruskin School of Drawing and Fine Art του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης. Κατέχει επίσης Master of Fine Arts στη γλυπτική από το Columbia University της Νέας Υόρκης.

Αρχικά ασχολήθηκε με τη σκηνογραφία, πριν στραφεί στη γλυπτική. Έχει παρουσιάσει έργα της σε πολλές ατομικές και ομαδικές εκθέσεις στην Αθήνα, στους Δελφούς, στην Αρχαία Μεσσήνη, στον Πόρο, στη Λάρισα, στη Θεσσαλονίκη, στο Ηράκλειο, στην Πάτμο, στα Ιωάννινα, στο Παρίσι, στη Νέα Υόρκη, στο Κονέκτικατ, στις Βρυξέλλες, στο Λονδίνο και στο Μόντε Κάρλο, όπου το 1995 έλαβε το Princess Grace Foundation Award. Έργα της βρίσκονται σε σημαντικές συλλογές ανά τον κόσμο.