Tα επικοινωνιακά τερτίπια της κυβέρνησης Μητσοτάκη στα επίπεδα τιμών του 2022 με τις τρεις διαδοχικές αυξήσεις ναύλων από 30% έως 40%
Και ξαφνικά την περασμένη εβδομάδα μάς έσκασε στην κεντρική πολιτική σκηνή ως μείζον θέμα το πρόβλημα των πανάκριβων ακτοπλοϊκών εισιτηρίων. Από πού άραγε; Ηταν καινούργιο θέμα; Σε καμία περίπτωση. Είχε την αφετηρία του στο 2022, όταν οι ακτοπλοϊκές προχώρησαν σε τρεις διαδοχικές αυξήσεις των ναύλων μέσα σε τέσσερις μήνες, συνολικού ύψους 30-40%, επικαλούμενες τις συσσωρευμένες ζημιές από την πανδημία και την αύξηση του κόστους καυσίμων.
Οι ιλιγγιώδεις αυτές αυξήσεις είχαν προκαλέσει μάλιστα έντονες διαμαρτυρίες από τους επαγγελματίες των νησιών, ειδικά των δυτικών Κυκλάδων, όπου οι τιμές για το ατομικό οικονομικό ακτοπλοϊκό εισιτήριο μετ’ επιστροφής είχαν ξεφύγει στα 120 με 150 ευρώ, με τους κατοίκους να τονίζουν ορθά ότι οι αυξημένοι ναύλοι από την ώρα που θα ξεκινήσουν θα καθιερωθούν ως αναπόφευκτο κακό, προκαλώντας μόνιμη ζημιά στις ευάλωτες νησιωτικές κοινωνίες και μαραζώνοντας την οικονομία τους.
Φώναζε και ο ΣΥΡΙΖΑ, φώναζε και ο βουλευτής του Νίκος Συρμαλένιος, αλλά η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας έσπευδε τότε να δικαιολογήσει τις αυξήσεις μιλώντας για τη λειτουργία του ελεύθερου ανταγωνισμού.
Το πρόβλημα των πανάκριβων ακτοπλοϊκών εισιτηρίων αναδείχθηκε ξανά ως μείζον τον Ιούνιο του 2023 με την έναρξη της τουριστικής περιόδου – αλλά μόνο από τα media που δεν εκτελούσαν διατεταγμένη προεκλογική υπηρεσία προς όφελος της ΝΔ. Ετσι π.χ. διαβάσαμε ρεπορτάζ επικεντρωμένα σε νούμερα και κόστη τα οποία έδειχναν ότι οι διακοπές σε ελληνικό νησί και μάλιστα όχι στη Μύκονο και τη Σαντορίνη αλλά στα νησιά που έως πρότινος είχαν προσιτές τιμές, π.χ. Νάξος, Φολέγανδρος, Πάρος, Αστυπάλαια, έχουν γίνει πανάκριβες, πρωτίστως λόγω των ακριβών ακτοπλοϊκών. Το αβίαστο συμπέρασμα στο οποίο κατέληγαν ήταν ότι δεν θα σου κοστίσει πολύ αν αντί να πας στη Νάξο, πας στο Ζαντάρ της Κροατίας ή στη γαλλική Νίκαια. Αυτό φαίνεται ότι είχαν αρχίσει να το ανακαλύπτουν και οι Ευρωπαίοι, με αποτέλεσμα αρχές Ιουνίου το Documento να καταγράφει τις δηλώσεις του πρόεδρου της Συνομοσπονδίας Τουριστικών Καταλυμάτων Ελλάδος Παναγιώτη Τοκούζη, ο οποίος ανέφερε πτώση της τουριστικής κίνησης κατά 10-20% τον μήνα Μάιο σε σχέση με πέρυσι και έκρουε προειδοποιητικό καμπανάκι για ισχυρή τάση ακύρωσης κρατήσεων στα καταλύματα τους επόμενους μήνες.
Ομως έως τις εκλογές της 25ης Ιουνίου για τη μεγάλη πλειονότητα των Μέσων που έκαναν προεκλογική καμπάνια υπέρ ΝΔ και Κυριάκου Μητσοτάκη όλα αυτά δεν υπήρχαν. Υπήρχαν οι προσδοκίες του πρώην υπουργού Τουρισμού Βασίλη Κικίλια για έκρηξη των τουριστικών εσόδων το 2023, οι διαφημίσεις του προγράμματος κοινωνικού τουρισμού και γενικώς μια ρόδινη εικόνα για το πόσο πολύ αρέσουν στους ξένους τα νησιά μας.
Με… πάσα του «Πρώτου Θέματος» προς την κυβέρνηση
Μόλις όμως ο εκλογικός στόχος της ΝΔ επιτεύχθηκε είδαμε αίφνης τη ναυαρχίδα της Νέας Δημοκρατίας στον κυριακάτικο Τύπο –την εφημερίδα «Πρώτο Θέμα»– να ανακαλύπτει τον τροχό και με πρωτοσέλιδο ρεπορτάζ της να διαμαρτύρεται για τα πανάκριβα ακτοπλοϊκά εισιτήρια, να αναρωτιέται πώς θα τα πληρώσει ο Ελληνας οικογενειάρχης και να ρωτά γιατί δεν μειώθηκαν οι τιμές τους αφού οι τιμές στα καύσιμα μειώθηκαν κατά 45%.
Λιγότερο από 24 ώρες μετά, «σαν έτοιμος από καιρό», παρέλαβε την… πάσα της εφημερίδας ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Παύλος Μαρινάκης κι έσπευσε να ανακοινώσει πρωτοβουλία παρέμβασης της κυβέρνησης για να πέσουν οι τιμές στα ακτοπλοϊκά προς όφελος του μέσου Ελληνα οικογενειάρχη. Ακολούθησε επί δύο 24ωρα μια έκρηξη κινητικότητας με συσκέψεις επί συσκέψεων και συναντήσεις μεταξύ κυβέρνησης και εκπροσώπων των ακτοπλοϊκών, οι οποίες οδήγησαν σε καταιγισμό δημοσιευμάτων, δηλώσεων και συνεντεύξεων διάφορων κυβερνητικών στελεχών, που μας έδειχναν ότι η κυβέρνηση της ΝΔ, παραβλέποντας όσα έλεγε πέρσι περί ελεύθερου ανταγωνισμού, είχε μόλις ανακαλύψει ότι οι τιμές των ακτοπλοϊκών εισιτηρίων ήταν φωτιά και λαύρα για τον Ελληνα οικογενειάρχη κι επειδή νοιαζόταν για το κοινωνικό προφίλ της θα επιδίωκε με κάθε τρόπο να τα μειώσει, ώστε να γίνουν προσιτά στην ελληνική οικογένεια που θέλει πάνω από ένα βασικό μισθό μόνο για τα εισιτήρια για να πάει διακοπές στα νησιά.
Μάθαμε επίσης ότι οι ακτοπλόοι είπαν πως δεν μπορούν να μειώσουν τις τιμές γιατί μπορεί πράγματι οι τιμές των καυσίμων να μειώθηκαν 45% σε σχέση με πέρσι αλλά έχουν αυξηθεί άλλοι συντελεστές, συν ότι οι περισσότερες ακτοπλοϊκές έχουν υψηλό δανεισμό και πλήττονται από την αύξηση των επιτοκίων. Και είδαμε ακόμη πλήθος υπουργών να περιδιαβαίνουν τα κανάλια είτε για να δηλώσουν την «ενόχληση» του Κυρ. Μητσοτάκη για τα επίπεδα τιμών (Κωστής Χατζηδάκης) είτε για να υποστηρίξουν ότι οι τιμές ξέφυγαν επειδή είχαμε εκλογές και δεν υπήρχε κυβέρνηση της ΝΔ να τις ρίξει (Αδωνης Γεωργιάδης) είτε για να εκπέμψουν το μήνυμα ότι «η κυβέρνηση είπε στους ακτοπλόους ότι όλοι πρέπει να συμβάλουν στις προσπάθειες για τη στήριξη της ελληνικής οικογένειας» και άρα να φροντίσουν κι αυτοί να βγάλουν εκπτωτικά πακέτα, τουλάχιστον για τα δρομολόγια υψηλής ζήτησης και για τις οικογένειες (Ακης Σκέρτσος).
Τα εκπτωτικά πακέτα
Και πράγματι έτσι έγινε. Οχι όλες, αλλά οι τρεις μεγαλύτερες ακτοπλοϊκές εταιρείες προχώρησαν την Πέμπτη σε ανακοινώσεις για εκπτωτικά πακέτα που καλύπτουν αναχωρήσεις από Πειραιά, Ραφήνα, Βόλο, Θεσσαλονίκη και Καβάλα, αλλά μόνο για ειδικές κοινωνικές ομάδες, δηλαδή τους δικαιούχους κοινωνικού τουρισμού και τις οικογένειες με ΙΧ.
Συγκεκριμένα, η Βlue Star Ferries και η Hellenic Seaways του ομίλου Attica Group ανακοίνωσαν εκπτώσεις 20% στις μετακινήσεις για τρία έως πέντε άτομα με ΙΧ σε όλους τους προορισμούς από και προς Πειραιά και αύξηση της έκπτωσης από το 25% στο 50% για τα εισιτήρια κοινωνικού τουρισμού, που σε συνδυασμό με την επιδότηση κατά 40% του ΟΑΕΔ ρίχνουν το κόστος του εισιτηρίου για τους δικαιούχους κοινωνικού τουρισμού στο 10% της ονομαστικής τιμής. Αντίστοιχα, η SeaJets ανακοίνωσε έκπτωση 30% για τετραμελείς οικογένειες με ΙΧ και τρίτεκνους στα εισιτήρια μετ’ επιστροφής, έκπτωση 20% στους μόνιμους κατοίκους των Κυκλάδων και 40% στους μόνιμους κατοίκους Δωδεκανήσων αλλά και έκπτωση 15% στους δικαιούχους του Market Pass, εφόσον επιτευχθεί η λειτουργική διασύνδεση των συστημάτων της με το σύστημα μητρώου του υπουργείου. Οι εκπτώσεις αυτές δεν έχουν μόνιμο χαρακτήρα αλλά διάρκεια δύο μηνών, από τις 16/7 ως τις 16/9, όσο δηλαδή χρειάζεται για να βγουν οι διακοπές. Βεβαίως υπήρξαν και δύο εταιρείες, η Golden Star Ferries και η Fast Ferries, που αρνήθηκαν να δώσουν εκπτωτικά πακέτα – είπαν ότι θα δώσουν έκπτωση 20% στα εισιτήρια αλλά μόνο για μία μέρα την εβδομάδα η καθεμιά.
Είναι ωφέλιμα αυτά τα εκπτωτικά πακέτα για τους Ελληνες ταξιδιώτες; Είναι κάτι, αν και δεν αφορούν όλο τον κόσμο αλλά μόνο τις οικογένειες με παιδιά και ΙΧ και τους δικαιούχους κοινωνικού τουρισμού. Ας πούμε, για να έχουμε μια τάξη μεγέθους του οφέλους που έχουν οι υποψήφιοι ταξιδιώτες του Αιγαίου από την κυβερνητική πρωτοβουλία, ότι περιορίζει το κόστος για μια τετραμελή οικογένεια που πάει από Πειραιά Πάρο με ΙΧ σε οικονομική θέση από τα 581 ευρώ προ των εκπτωτικών πακέτων, στα 465 ευρώ. Αντίστοιχα, για το Πειραιάς – Ρόδος το κόστος της τετραμελούς οικογένειας με ΙΧ ήταν 845 ευρώ και με τις εκπτώσεις πέφτει στα 676 ευρώ. Δεν τα λες και λίγα λεφτά…
Τα ακτοπλοϊκά ακόμη και μετά τις προσωρινές εκπτώσεις της ΝΔ και των ακτοπλοϊκών παραμένουν πανάκριβα. Και βέβαια σε εντελώς παράλογα επίπεδα παραμένουν τα εισιτήρια για τις συνδέσεις ανάμεσα στα νησιά, με το Νάξος – Σαντορίνη να κοστίζει 55 ευρώ ή το Μύκονος – Αμοργός να φτάνει τα 99 ευρώ, όπου δεν θα υπάρξει κανένα εκπτωτικό πακέτο.
Είναι κάτι λοιπόν τα εκπτωτικά πακέτα, αλλά προσπορίζουν μεγαλύτερο όφελος στην κυβέρνηση που βγαίνει τώρα και περηφανεύεται ότι έριξε τις τιμές προς όφελος του Ελληνα οικογενειάρχη που θέλει να πάει στα νησιά τον Αύγουστο παρά στους πολίτες. Οχι τόσο επειδή η κίνηση γίνεται στη μέση του καλοκαιριού, την ώρα που ίσως οι μισοί ταξιδιώτες έχουν ήδη κλείσει και πληρώσει τα εισιτήριά τους, όσο επειδή με το δέλεαρ των ειδικών και προσωρινών εκπτώσεων προς όφελος του Ελληνα οικογενειάρχη νομιμοποιείται πολιτικά η παγίωση των ακτοπλοϊκών εισιτηρίων στα πανάκριβα επίπεδα που διαμορφώθηκαν υποτίθεται εκτάκτως για μία χρονιά και μόνο, σε συνθήκες εκρηκτικής αύξησης των τιμών των καυσίμων, το 2022 – πανάκριβα ιδίως συγκριτικά με το πτωτικά κινούμενο λόγω πληθωρισμού πραγματικό εισόδημα του Ελληνα μισθωτού.
Οι ταξιδιώτες του Αιγαίου θα πληρώσουν για τις πράσινες ευρωπαϊκές πολιτικές
Οι τιμές των εισιτηρίων για τα ελληνικά νησιά ακρίβυναν πάρα πολύ το 2022, όταν μέσα σε τέσσερις μήνες, από τον Μάιο ως τον Ιούλιο, οι ακτοπλοϊκές εταιρείες αύξησαν τρεις φορές τους ναύλους τους, συνολικά κατά 30-40%, επικαλούμενες τις ζημιές της πανδημίας και την αύξηση του κόστους στα καύσιμα λόγω του πολέμου Ρωσίας – Ουκρανίας.
Οι αυξήσεις αυτές σε συνδυασμό με τη διάβρωση του πραγματικού εισοδήματος των Ελλήνων λόγω του πληθωρισμού τείνουν να μετατρέψουν τις διακοπές στα ελληνικά νησιά σε πολυτέλεια για λίγους. Υπάρχει όμως περίπτωση να μειωθούν οι τιμές των ακτοπλοϊκών εισιτηρίων;
Δυστυχώς όχι, για δύο πολύ συγκεκριμένους λόγους που δεν έχουν να κάνουν με τις σχετικά περιορισμένες αυξήσεις σε μισθούς (8%), κόστος επισκευής και ανταλλακτικών (18%) και ασφαλίστρων (29%) που επικαλέστηκαν οι ακτοπλόοι για να ξεκαθαρίσουν ότι δεν υπάρχει περίπτωση γενικευμένης μείωσης των ναύλων. Αυτό προκύπτει τουλάχιστον από το γεγονός ότι οι συγκεκριμένοι συντελεστές έχουν πολύ μικρή βαρύτητα στα λειτουργικά έξοδα των πλοίων, σύμφωνα με όσα ανέφερε η ίδια η Attica Group στην οικονομική της έκθεση για το 2022, ενώ το μεγάλο κόστος είναι τα καύσιμα, που αντιπροσωπεύουν το 60% των λειτουργικών δαπανών ενός πλοίου. Γιατί λοιπόν τότε φέτος, παρά τη μείωση στις τιμές των καυσίμων κατά 45%, οι ακτοπλοϊκές αρνήθηκαν να μειώσουν τις τιμές στα εισιτήρια;
Συσσωρευμένες ζημιές
Καταρχήν γιατί έχουν συσσωρευμένες ζημιές από την πανδημία και υψηλό δανεισμό κι αυτό είναι μεγάλο πρόβλημα όταν αυξάνονται τα επιτόκια. Με δυο λόγια οι ακτοπλοϊκές βλέπουν ότι θα δυσκολευτούν πολύ να βγάλουν τα σπασμένα της κρίσης καθώς τα υψηλά επιτόκια σημαίνουν ότι για τουλάχιστον δύο χρόνια θα πληρώνουν πολύ αυξημένες δόσεις στις τράπεζες και επειδή υπάρχει και το παράδειγμα της χρεοκοπημένης ΑΝΕΚ (που θα σωθεί μόνο αν ολοκληρωθεί η συγχώνευση με την Attica Group) προσπαθούν να αυξήσουν τα έσοδά τους όσο μπορούν περισσότερο, μεταβιβάζοντας το κόστος στα αυξημένα εισιτήρια και στους επιβάτες.
Πολύ υψηλά κόστη
Δεύτερον, γιατί η Ευρωπαϊκή Ενωση έχει κάνει συγκεκριμένες επιλογές υπέρ των πράσινων πολιτικών, που ως το 2030 επεκτείνονται και στην ακτοπλοΐα, επιβάλλοντας στις εταιρείες πολύ υψηλά κόστη για την ανανέωση του στόλου τους. Συγκεκριμένα, βάσει των τελευταίων ευρωπαϊκών κανονισμών πρέπει ως το 2030 να μειωθούν δραστικά οι εκπομπές αερίων ρύπων στα πλοία και για να επιτευχθεί ο στόχος αυτός ο στόλος των περίπου 100 πλοίων της ελληνικής ακτοπλοΐας, που αποτελείται κατά 70% από παλαιά πλοία άνω της εικοσαετίας, θα πρέπει να ανανεωθεί ώστε να λειτουργήσει με πιο οικολογικά καύσιμα. Ομως αυτές οι διαδικασίες θέλουν λεφτά, πολλά λεφτά, συγκεκριμένα γύρω στα 3 με 3,5 δισ. ευρώ σε βάθος δεκαετίας. Οι ακτοπλοϊκές θα δανειστούν, αλλά σε τελική ανάλυση ποιος θα πληρώσει το κόστος των πράσινων πολιτικών στην ακτοπλοΐα; Προφανώς όποιος πλήρωσε το κόστος των πράσινων πολιτικών και στο ηλεκτρικό ρεύμα: οι καταναλωτές – που στην προκείμενη περίπτωση θα είναι οι επισκέπτες των ελληνικών νησιών.
