Το ΥΠΠΟ αγνοεί τις υποδείξεις της UNESCO και επιχειρεί να «φαρδύνει» τα Προπύλαια για να αντιμετωπίσει τις ορδές των επισκεπτών στην Ακρόπολη, με το ελληνικό τμήμα του ICOMOS κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για μη αναστρέψιμες βλάβες στο μνημείο.
Ούτε η κατόπιν εορτής εφαρμογή των ζωνών επισκεψιμότητας (τον περασμένο Σεπτέμβριο) ούτε η ανάθεση των υπηρεσιών έκδοσης εισιτηρίων στην Ακρόπολη σε ιδιωτικές εταιρείες ούτε η νέα επιτροπή κρουαζιέρας που ανακοινώθηκε στη Διαύγεια (στις 23 Μαρτίου) πρόκειται να λύσουν το πρόβλημα του πρωτοφανούς συνωστισμού που έφτασε τα 22.000-23.000 άτομα ημερησίως το καλοκαίρι του 2023. Σύμφωνα με την ανακοίνωση-παρέμβαση του ελληνικού τμήματος του ICOMOS (επίσημος τεχνικός σύμβουλος της UNESCO): «Η μόνη λύση στα προβλήματα συνωστισμού, που θέτουν σε κίνδυνο τόσο τα μνημεία όσο και τους επισκέπτες, είναι ο έλεγχος του αριθμού των επισκεπτών που φιλοξενούνται ταυτόχρονα στον χώρο, πρόβλημα που επιλύεται με Διαχειριστικά Σχέδια από εξειδικευμένους εμπειρογνώμονες», όπως ακριβώς είχε υποδείξει η Μεικτή Συμβουλευτική Αποστολή του διεθνούς οργανισμού έπειτα από αυτοψία τον Απρίλιο του 2022.
«Εμφανή τραύματα στο σώμα του μνημείου»
Μέχρι σήμερα, όμως, το ΥΠΠΟ, όπως καταγγέλλει το ελληνικό ICOMOS, όχι μόνο «αδιαφορεί για τις υποδείξεις», αλλά με άλλοθι μεταξύ άλλων την προσβασιμότητα στον ιερό βράχο (όπως είχε συμβεί και με το τσιμέντωμα το 2020) ετοιμάζει άμεσες δομικές παρεμβάσεις, οι οποίες απ’ ό,τι φαίνεται «θα κάνουν τη δυτική πλευρά της Ακρόπολης σαν εκθεσιακό κέντρο σύγχρονης τεχνολογίας». Ο αναστηλωτής των Προπυλαίων και πρόεδρος του ελληνικού τμήματος του ICOMOS, αρχιτέκτονας Τάσος Τανούλας, μας επισήμανε τα εξής: «Η αναμόρφωση της δυτικής πρόσβασης της Ακρόπολης, μπροστά και μέσα από τα Προπύλαια, όπως την προτείνουν οι μελέτες που έχουν κατατεθεί και συζητούνται από τους θεσμικούς φορείς του ΥΠΠΟ, θα δημιουργήσει μια δυστοπία που θα επιβάλλει εσαεί μια εντελώς υποκειμενική άποψη για τη διαχείριση της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς. Σύμφωνα με αυτή την άποψη το μνημείο καθίσταται αθέατο και καλύπτεται από νέα υλικά και κατασκευές που αντιστοιχούν σε μια αόριστη και αυθαίρετη μορφή που αποδίδει μία από τις πολλές ερμηνείες των τεκμηρίων που το ίδιο το μνημείο διατηρεί. Κάτι τέτοιο επιτρέπεται να γίνει σε μια μακέτα ή σε ένα πρόγραμμα εικονικής πραγματικότητας σε ηλεκτρονικό υπολογιστή. Αλλά είναι εγκληματικό να εφαρμόζεται επάνω στο ίδιο το σώμα του μνημείου. Διότι ακόμη κι αν ποτέ απαλλαγεί από τα ξένα σώματα που θα το καλύψουν, το μνημείο θα φέρει πάντοτε εμφανή τα τραύματα στο δικό του σώμα».
«Δεν μπορούμε να γκρεμίσουμε τα Προπύλαια»
Σύμφωνα με την ανακοίνωση του ICOMOS, η αναμόρφωση θα καλύψει πρακτικά μεγάλη περιοχή του μνημείου με εκτεταμένη χρήση μετάλλου και τσιμέντου (μεταλλικοί στύλοι στηριγμένοι στον βράχο και σε αρχαιότητες, χαλύβδινα πλέγματα), ενώ ηλεκτροκίνητο αναβατόριο με πλατφόρμα για αμαξίδια θα κινείται επάνω σε κεκλιμένες τροχιές στη βόρεια πλευρά του κεντρικού διαδρόμου. Παρόμοιοι μηχανισμοί θα λειτουργούν κατά μήκος κεκλιμένων μονοπατιών ή κλιμάκων που θα συνδέονται με τη νότια πλαγιά της Ακρόπολης. Επιπλέον επισημαίνεται ότι οι κατασκευές που θα προστεθούν δεν έρχονται σε αντίθεση μόνο με την έκθεση της συμβουλευτικής επιτροπής της UNESCO, αλλά και με τη Χάρτα της Βενετίας (1964) και τη Χάρτα του ICOMOS (2003). Οσο για τις μελέτες του έργου, δεν είναι ανοικτές στο κοινό, καθώς φαίνεται ότι έχουν ανατεθεί απευθείας σε ιδιωτικές εταιρείες. Η απόφαση όμως φαίνεται ότι είναι πολιτική και ειλημμένη, αν κρίνει κανείς από το επιχείρημα της υπουργού Πολιτισμού Λίνας Μενδώνη σε συνέντευξή της τον περασμένο Ιούλιο στην οποία ανέφερε: «Δεν μπορούμε να γκρεμίσουμε τα Προπύλαια, μπορούμε όμως να τα φαρδύνουμε», σύμφωνα με τις υποδείξεις του καθηγητή και προέδρου της ΕΣΜΕ Μανόλη Κορρέ, ο οποίος το περασμένο καλοκαίρι «εξέφρασε την αποδοκιμασία του για τη συμβουλευτική αποστολή της UNESCO κρίνοντας τους εμπειρογνώμονες αναρμόδιους», όπως αναφέρει η ανακοίνωση.
Εταιρεία χωρίς εξειδικευμένη πείρα
Τον Απρίλιο του 2023 ανατέθηκε από το ΥΠΠΟ σε ιδιωτική εταιρεία η εκπόνηση διαχειριστικών σχεδίων για έντεκα ελληνικά μνημεία/ χώρους, μεταξύ των οποίων και η Ακρόπολη, που περιλαμβάνονται στον κατάλογο της UNESCO και αντιπροσωπεύουν προϊστορία, αρχαιότητα και Βυζάντιο. Η ανακοίνωση αναφέρει ότι σύμφωνα με την ιστοσελίδα της ανάδοχης εταιρείας που ανέλαβε το έργο οι δραστηριότητές της δεν σχετίζονται με διαχείριση πολιτιστικής κληρονομιάς. Η UNESCO πάντως με σαφήνεια έχει ζητήσει «όλες οι μελλοντικές επεμβάσεις να ενταχθούν στο πλαίσιο των διαχειριστικών σχεδίων» και η ελληνική πλευρά «να συμμορφωθεί με τις οδηγίες των UNESCO / ICCROM / ITCN».
Η ανεπάρκεια της επιτροπής κρουαζιέρας
Η μέχρι σήμερα συμβολή της επιτροπής κρουαζιέρας, η οποία συστάθηκε από το ΥΠΠΟ τον Μάιο του 2022 για να διαχειρίζεται τις επισκέψεις των επιβατών κρουαζιερόπλοιων και να συνεννοείται με τα πρακτορεία, ήταν η προτροπή της στους αρχαιοφύλακες των εκδοτηρίων «κάντε πιο γρήγορα να μην έχουμε ουρές» όταν η κατάσταση αναμονής στα εκδοτήρια της Ακρόπολης είχε φτάσει στο μη περαιτέρω. Και ενώ θα έπρεπε να είχε εισηγηθεί την εφαρμογή των ζωνών επισκεψιμότητας προτού αρχίσει η θερινή επέλαση των τουριστών, άφησε το πρόβλημα να γιγαντωθεί. Εχει ενδιαφέρον ότι μεταξύ των μελών της νέας επιτροπής που αναρτήθηκε πρόσφατα στη Διαύγεια (ΑΔΑ: ΨΚ2Ρ46ΝΚΟΤ-55) βρίσκεται και πάλι ο Γιάννης Τσακοπιάκος (πρόεδρος των εργαζομένων του ΥΠΠΟ), αν και εξακολουθεί να είναι κατηγορούμενος για πολύ σοβαρά αδικήματα που αφορούν το Ταμείο Αλληλοβοήθειας Υπαλλήλων του ΥΠΠΟ. Τα υπόλοιπα μέλη της επιτροπής είναι: Ολυμπία Βικάτου, Δημήτρης Αθανασούλης, Νίκος Πετρόχειλος και Αγγελική Μαραγκάκη.
Τι σημαίνουν τα χρώματα στην κάτοψη
Στην κάτοψη της δυτικής πλαγιάς της Ακρόπολης διακρίνονται οι προβλεπόμενες αναμορφώσεις που φιλοδοξεί να κάνει το ΥΠΠΟ.
Με κόκκινο: Νέα υλικά θα προστεθούν στη δυτική πρόσβαση, μεταξύ Προπυλαίων και Πύλης Beulé, καθώς και στο εσωτερικό των Προπυλαίων. Η αναμόρφωση της δυτικής πρόσβασης προβλέπεται να καλύψει πρακτικά όλη την περιοχή μεταξύ Προπυλαίων, πύργου της Νίκης και βάθρου του Αγρίππα, καθώς και το νότιο μισό τής κάτω περιοχής, έσω της πύλης Beulé. Οι αρχικές ρωμαϊκές μορφές δεν θα αποκατασταθούν πλήρως, μάλιστα στην κεντρική διάβαση θα εφαρμοστεί νέα μορφή βαθμίδων. Τα σκαλοπάτια θα είναι από μάρμαρο, αλλά σε άλλες περιπτώσεις από χαλύβδινο πλέγμα ή τσιμέντο. Θα υποβαστάζονται κυρίως από μεταλλικούς στύλους στηριγμένους στον βράχο και σε αρχαιότητες. Για την «προστασία» των βαθμίδων και των δαπέδων των Προπυλαίων προτείνονται χαλύβδινες πλάκες και «διαπνέοντες» τάπητες αντίστοιχα.
Με κίτρινο: Η περιοχή αυτή των Προπυλαίων θα λειτουργεί ταυτόχρονα ως σταθμός οχημάτων, ατόμων με αναπηρία, πέρασμα για τους τουρίστες κατά την είσοδο/ έξοδο στον χώρο και ως επισκέψιμο μνημείο.
Με μπλε: Ηλεκτροκίνητο αναβατόριο με πλατφόρμα για αμαξίδια θα κινείται επάνω σε κεκλιμένες τροχιές στη βόρεια πλευρά του κεντρικού διαδρόμου, ενώ παρόμοιος μηχανισμός θα λειτουργεί κατά μήκος κεκλιμένων μονοπατιών ή κλιμάκων που θα συνδέονται με τη νότια πλαγιά της Ακρόπολης. Παρόμοιος μηχανισμός θα συνδέει την περιοχή στους πρόποδες του βάθρου του Αγρίππα με την πλαγιά δυτικά της πύλης Beulé.
