Σε πλήρη εξέλιξη βρίσκονται οι ραγδαίες ανατιμήσεις σε ενέργεια, καύσιμα, ενοίκια, τρόφιμα και άλλα αγαθά και υπηρεσίες, όπως έδειξαν τα νέα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ για τον μήνα Οκτώβριο. Συγκεκριμένα, τα στοιχεία αποτύπωσαν επιτάχυνση της αύξησης του Δείκτη Τιμών Καταναλωτή στο 3,4%, έναντι 2,2% τον Σεπτέμβριο αλλά και εκρηκτικές, διψήφιες έως και τριψήφιες, ανατιμήσεις σε ενεργειακά αγαθά και καύσιμα.
Ανεξέλεγκτη κατάσταση στα καύσιμα
Με βάση τους αναλυτικούς δείκτες της ΕΛΣΤΑΤ, τον Οκτώβριο οι τιμές των καυσίμων συνέχισαν να αυξάνονται με ταχύτερο ρυθμό έναντι του Σεπτεμβρίου, με την αύξηση στην τιμή του φυσικού αερίου να φτάνει το 132,3%, του πετρελαίου θέρμανσης στο 45,9%, της βενζίνης στο 22,3% και του ηλεκτρικού ρεύματος στο 18,9%.
Αποτέλεσμα αυτών των ανατιμήσεων είναι ότι οι τιμές των ορυκτών καυσίμων κινούνται πια σε υψηλό δεκαετίας, με την τιμή του πετρελαίου θέρμανσης στο 1,15 ευρώ το λίτρο στην Αττική και στο 1,20 στην περιφέρεια και την τιμή της αμόλυβδης να αγγίζει το 1,77, ως συνέπεια και της επιβάρυνσής τους με υψηλούς ειδικούς φόρους κατανάλωσης και ΦΠΑ, που παρά
τα επίμονα αιτήματα της αγοράς η κυβέρνηση αρνείται να περιορίσει. Και βεβαίως η καλπάζουσα αύξηση των τιμών φυσικού αερίου και λοιπών καυσίμων αυξάνει με τη σειρά της τα κόστη ηλεκτρικού ρεύματος, κίνησης και μεταφορών, τροφοδοτώντας με επιμονή τα ανατιμητικά φαινόμενα σε όλη την αγορά.
Διευρύνονται οι αυξήσεις σε αγαθά και υπηρεσίες
Σε ό,τι αφορά τις ανατιμήσεις στα τρόφιμα τον Οκτώβριο, κατά την ΕΛΣΤΑΤ, υπήρξε μια γενική αύξηση κατά 3% του δείκτη διατροφής, ο οποίος περιλαμβάνει τα τρόφιμα και μη αλκοολούχα ποτά, με τις μεγαλύτερες επιμέρους ανατιμήσεις να εντοπίζονται στο ελαιόλαδο με αύξηση τιμής 22,1%, στα ντόπια κρέατα με αύξηση τιμής 16,3%, στα φρέσκα λαχανικά με αύξηση 9,3%, στις πατάτες με 9,1%, στα πουλερικά με 8,5%, στα φρέσκα ψάρια με 7,9%, στο ψωμί με αύξηση 3,9%, ενώ οι περισσότερες άλλες ομάδες τροφίμων εμφάνισαν αυξήσεις 2-3%.
Από τα υπόλοιπα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ μηνός Οκτωβρίου ξεχωρίζουμε:
α) τις ανατιμήσεις που πλέον καταγράφονται και σε άλλες κατηγορίες αγαθών (π.χ. στα καινούργια αυτοκίνητα καταγράφεται αύξηση τιμής κατά 5% και στα έπιπλα αύξηση 4%), στα αεροπορικά εισιτήρια με αύξηση τιμής 30% και σε διάφορες άλλες υπηρεσίες (ξενοδοχεία, εστίαση, οικιακή φροντίδα, δευτεροβάθμια εκπαίδευση) όπου καταγράφονται μονοψήφιες αυξήσεις, καταδεικνύοντας πάντως ότι οι ανατιμήσεις απλώνονται με διάφορες ταχύτητες σε όλη την αγορά.
β) το γεγονός ότι την υψηλότερη αύξηση από όλους τους δείκτες (7,8%) παρουσιάζει ο δείκτης στέγασης, ο οποίος μετράει τις αυξήσεις του κόστους θέρμανσης και ηλεκτρικής ενέργειας. Δεν περιλαμβάνει όμως τις αυξήσεις των ενοικίων που μετράει η ΕΣΥΕ.
Ο καβγάς για τα ψώνια της Αννας Χατζησοφιά
γ) Το αξιομνημόνευτο γεγονός είναι ότι οι αυξήσεις που δίνει η ΕΛΣΤΑΤ δεν συνάδουν με την υποκειμενική αίσθηση που έχουμε πάρα πολλοί καταναλωτές που βλέπουμε ήδη οριζόντιες ανατιμήσεις περί το 20% σε όλα τα βασικά αγαθά και τις υπηρεσίες, που «δαγκώνουν» από τώρα βάναυσα τον οικογενειακό προϋπολογισμό και απασχολούν έντονα τον κόσμο. Πολύ χαρακτηριστική υπήρξε μάλιστα η κόντρα που ξέσπασε την περασμένη εβδομάδα στο Twitter έπειτα από ανάρτηση της ηθοποιού Αννας Χατζησοφιά που φωτογράφισε τα ψώνια της από το σουπερμάρκετ και το χαρτάκι του λογαριασμού που έδειχνε κόστος 100,64 ευρώ.
Τα κυβερνητικά στελέχη από την πλευρά τους συνεχίζουν να επιδίδονται σε επικοινωνιακές προσπάθειας υποτίμησης του προβλήματος, λέγοντας είτε ότι «οι αυξήσεις τιμών δεν είναι δα και τόσο μεγάλες» και ότι «ο πληθωρισμός στην Ελλάδα είναι χαμηλότερος από την Ευρώπη» (Aδωνης Γεωργιάδης) είτε ότι «οι αυξήσεις είναι παροδικό φαινόμενο και έως τα τέλη του χρόνου θα ξεφουσκώσουν» (Γιάννης Τσακίρης) είτε ότι «το 2021 αυξήθηκε το διαθέσιμο εισόδημα κατά 7%» σε σχέση με το τραγικό 2020, άρα ο κόσμος μπορεί να τα βγάλει πέρα (Χρήστος Σταϊκούρας), αν και στο υπουργείο Οικονομικών φέρεται να υπάρχουν οι πρώτες –ανομολόγητες ακόμη– ανησυχίες για τις πιθανές επιπτώσεις της ακρίβειας στην πτώση της κατανάλωσης.
Ο πληθωρισμός έχει ακόμη δρόμο μπροστά του
Οι ανατιμήσεις όμως έχουν ακόμη πολύ δρόμο μπροστά τους, όπως έδειξαν οι πρόσφατες προειδοποιήσεις των επικεφαλής πολλών πολυεθνικών κολοσσών, οι οποίοι μεταξύ άλλων τόνισαν ότι οι εταιρείες τους θα ανεβάζουν με αργό ρυθμό και για τουλάχιστον ένα χρόνο τις τιμές των προϊόντων τους προκειμένου να μη χάσουν πελάτες, αλλά και όπως εξήγησε στο τελευταίο δελτίο οικονομικής ανάλυσης της Τράπεζας Πειραιώς ο επικεφαλής οικονομολόγος της τράπεζας Ηλίας Λεκκός, επισημαίνοντας ότι ο πληθωρισμός στην Ελλάδα βρίσκεται σε πολύ πιο πρώιμο στάδιο απ’ ό,τι στην Ευρώπη, ότι θα δώσει ακόμη μεγαλύτερες αυξήσεις μέσα στους επόμενους μήνες και θα κρατήσει τουλάχιστον εννέα μήνες ακόμη.
Επί της ουσίας, για να μπει φρένο στις ανατιμήσεις πρέπει να σταματήσει η άνοδος των τιμών της ηλεκτρικής ενέργειας, που προκαλεί αύξηση του ενεργειακού κόστους σε όλη την αγορά. Ενώ όμως στην υπόλοιπη Ευρώπη εμφανίστηκαν τις τελευταίες μέρες οι πρώτες τάσεις αποκλιμάκωσης των τιμών της ενέργειας (έστω και με όχι σταθερό τρόπο σε όλες τις χώρες), στην Ελλάδα ακόμη δεν έχουμε τέτοιες ενδείξεις.
Αντίθετα, τον Οκτώβριο η μέση τιμή της ενέργειας στη χονδρική αυξήθηκε κατά 47%, στα 198,3 ευρώ έναντι 134,73 του Σεπτεμβρίου, και αυτή είναι η τιμή που θα κληθούν να πληρώσουν νοικοκυριά και επιχειρήσεις με τους λογαριασμούς του Νοεμβρίου.
Τα κυβερνητικά μέτρα για την ενέργεια
Ακριβώς επειδή ο ρόλος των αυξήσεων στην ενέργεια είναι νευραλγικός για το σύνολο της οικονομίας αλλά και το ύψος τους εξαιρετικά δυσβάσταχτο, το μέτωπο της ενέργειας είναι το μόνο που η κυβέρνηση επιλέγει να δώσει μια στοιχειώδη έστω μάχη για τη συγκράτηση των αυξήσεων που μετακυλίονται στα νοικοκυριά και στις επιχειρήσεις, εξού και την περασμένη εβδομάδα προχώρησε στη λήψη δύο ειδών νέων μέτρων:
Πρώτον, στην αύξηση της κρατικής επιδότησης στο ρεύμα για τους μήνες Νοέμβριο και Δεκέμβριο στα 39 ευρώ τον μήνα ή στα 13 λεπτά την κιλοβατώρα, με όριο τις 300 κιλοβατώρες για τα νοικοκυριά και τις μικρές επιχειρήσεις που ηλεκτροδοτούνται από τη μέση τάση.
Δεύτερον, στην αναστολή των χρεώσεων των υπηρεσιών κοινής ωφέλειας (ΥΚΩ) για τους επόμενους πέντε μήνες για τις επιχειρήσεις, δηλαδή τη μεταποίηση και όλες τις κατηγορίες επιχειρήσεων που λαμβάνουν ρεύμα από τη χαμηλή και μέση τάση και τη μεταφορά τους για την άνοιξη – με την ελπίδα ότι ως τότε θα έχουν πέσει οι τιμές της ηλεκτρικής ενέργειας και των χρεώσεων ΥΚΩ λόγω της διασύνδεσης των νησιών με την ηπειρωτική χώρα.
Αν λάβουμε υπόψη ότι με τις αυξήσεις τιμών στη χονδρική που σημειώθηκαν τον Οκτώβριο η τιμή της κιλοβατώρας που θα κληθούν να πληρώσουν νοικοκυριά και επιχειρήσεις για τους λογαριασμούς Νοεμβρίου θα φτάσει τα 29-30 λεπτά έναντι 11 λεπτών που ήταν ως τον Ιούλιο, δηλαδή τρεις φορές ακριβότερα, η αύξηση της κρατικής επιδότησης στα 13 λεπτά του ευρώ ήταν το ελάχιστο που μπορούσε να γίνει ώστε οι αυξήσεις που θα πληρώσουν τα νοικοκυριά με τις χαμηλές οικιακές καταναλώσεις τον Νοέμβριο και τον Δεκέμβριο να είναι σχετικά συγκρατημένες, της τάξης του 40%.
Οι μεγαλύτερες καταναλώσεις, ιδίως των μικρών επιχειρήσεων, δεν καλύπτονται από αυτές τις επιδοτήσεις, εξού και δόθηκε το μέτρο της αναστολής των ΥΚΩ, με την ελπίδα ότι κάπως θα συγκρατηθεί το ενεργειακό κόστος και άρα οι περαιτέρω ανατιμήσεις αγαθών και υπηρεσιών στην αγορά. Είναι αμφίβολο όμως σε ποιο βαθμό το μέτρο αυτό θα καταφέρει να ξεφουσκώσει τους λογαριασμούς των επιχειρήσεων και να πετύχει τον στόχο του.