Με τέσσερα διατάγματα που δημοσιεύθηκαν στα τέλη Ιουνίου στην εφημερίδα της κυβερνήσεως, ο υπουργός Εσωτερικών Μαχμούντ Ταουφίκ, έκανε γνωστή την απόφαση να ανοίξουν οχτώ νέα σωφρονιστικά καταστήματα. Μόλις 20 μέρες νωρίτερα, ο Ταουφίκ είχε υπογράψει ένα παρόμοιο διάταγμα, για άλλες δύο φυλακές. Και από τον Ιανουάριο έχει παραγγελθεί η οικοδόμηση άλλων έξι!
Αν και το μέλλον όλων αυτών είναι ακόμα αβέβαιο, η βιασύνη για την εισαγωγή νέων φυλακών είναι ενδεικτική της επέκτασης που γνώρισε το αιγυπτιακό σωφρονιστικό σύστημα την τελευταία δεκαετία. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, ο αριθμός των κύριων φυλακών στη χώρα έχει σχεδόν διπλασιαστεί, από 43 σε 78, σύμφωνα με μια μελέτη από το Αραβικό Δίκτυο για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα (ANHRI) τον Απρίλιο, το οποίο δεν περιλαμβάνει εκείνες που ανακοινώθηκαν πιο πρόσφατα. Η μεγάλη αύξηση του αριθμού των φυλακών αντανακλά την αύξηση των κρατουμένων στη χώρα και την ανεπάρκεια της επιτήρησής τους. Ο ρυθμός συλλήψεων τόσο για πολιτικά όσο και για ποινικά εγκλήματα έχει αυξηθεί τα πρόσφατα χρόνια.
Επισήμως, η επέκταση του συστήματος φυλακών δικαιολογείται βάσει της ανάγκης βελτίωσης της κατάστασης των φυλακών και της μεγάλης δημογραφικής αύξησης στην Αίγυπτο. Η Αίγυπτος είναι μια χώρα άνω των 100 εκατομμυρίων, οπότε είναι αναμενόμενο ότι υπάρχει πίεση για να φιλοξενήσει τον αριθμό των κρατουμένων.
Ωστόσο, οι λεπτομέρειες δείχνουν μια πιο περίπλοκη πραγματικότητα. Εκτός από την έλλειψη διαφάνειας, η Αίγυπτος έχει διαφορετικές κατηγορίες φυλακών, που υπάγονται σε διαφορετικές αρχές. Ο νόμος περί φυλακών της χώρας περιλαμβάνει τέσσερις κατηγορίες: γενικές και σωφρονιστικές, που υπάγονται στην Σωφρονιστική Αρχή του υπουργείου Εσωτερικών • τις ειδικές, που καθορίζονται με προεδρικό διάταγμα • και τις κεντρικές, που υπάγονται στην Διεύθυνση Ασφαλείας του Υπουργείου. Υπάρχουν και άλλοι χώροι κράτησης για πολίτες, που υπολογίζονται χωριστά, όπως στρατιωτικές φυλακές, αστυνομικά τμήματα, αστυνομικές υπηρεσίες ή στρατόπεδα των δυνάμεων ασφαλείας.
Από όλες τις φυλακές που διατάχθηκαν να ιδρυθούν από το 2011, σύμφωνα με την ANHRI, η συντριπτική πλειονότητα είναι κεντρικές φυλακές, οι οποίες έχουν υποστεί τη μεγαλύτερη αλλαγή. Πριν από την επανάσταση, υπήρχαν πολύ λίγες κεντρικές φυλακές που θα μπορούσαν να φιλοξενήσουν εκατοντάδες άτομα, δεδομένου ότι έχουν σχεδιαστεί για εκείνους που εκτίουν χαμηλές ποινές, συχνά έως και τρεις μήνες, που περιλαμβάνουν άτομα σε προδικαστική κράτηση Τώρα, αντ ‘αυτού, έχουν αρχίσει να δημιουργούνται μεγάλες κεντρικές φυλακές, μερικές με χωρητικότητα για χιλιάδες, και οι οποίες είναι πιο δύσκολο να ελεγχθούν, επειδή συνήθως δεν ελέγχονται από τη σωφρονιστική αρχή.
Νομικοί και ερευνητές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων πιστεύουν ότι αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι οι κεντρικές φυλακές είναι φθηνότερες και δημιουργούνται ταχύτερα. Επίσης είναι ασφαλέστεροι ως χώροι κράτησης από τα αστυνομικά τμήματα, τα οποία δέχτηκαν επιθέσεις το 2011. Επιπλέον, πιστεύεται ότι το γεγονός πως αυτές οι φυλακές μπορούν να φιλοξενήσουν κρατούμενους από διαφορετικά αστυνομικά τμήματα, πράγμα που επιτρέπει τη μετακίνηση και διαμοιρασμό των κρατουμένων σε ολόκληρη τη χώρα, συμβάλλει στην αύξησή τους. Όπως και η ευρεία χρήση προληπτικής κράτησης, υπό το καθεστώς της οποίας εκτιμάται ότι χιλιάδες άνθρωποι κρατούνται σήμερα.
Ταυτόχρονα, η επέκταση του δικτύου φυλακών δεν έχει μεταφραστεί σε καλύτερες συνθήκες για τους κρατουμένους, ιδίως για αυτούς που θεωρούνται πολιτικοί, σύμφωνα με ομάδες ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Και οργανώσεις όπως η ANHRI επισημαίνουν ότι η Αίγυπτος δεν έχει στην πραγματικότητα έναν ιδιαίτερα μεγάλο αριθμό ατόμων που φυλακίζονται για λόγους διαφορετικούς από πολιτικούς.
