Οι αιτίες του φαινομένου της άγνοιας των πολιτών για το συγκεκριμένο σχέδιο νόμου κατεδάφισης της δημόσιας υγείας πρέπει να αναζητηθεί στους παρακάτω παράγοντες: • Στη γενικότερη αποστασιοποίηση των πολιτών από τα κοινά σε μια κοινωνία που καλλιεργεί τον ατομικισμό, τις ατομικές «λύσεις», ενώ λοιδορεί τις συλλογικές αναζητήσεις και λύσεις.
• Η δημοκρατία μας περιορίζεται στην εκλογική διαδικασία και μάλιστα σε συνθήκες που δεν υποβοηθούν τη γνήσια έκφραση της λαϊκής βούλησης. Ας σκεφτούμε μόνο τα καλπονοθευτικά εκλογικά συστήματα που μετατρέπουν τη μειοψηφία σε κοινοβουλευτική πλειοψηφία. Εκ των πραγμάτων οι πολίτες ωθούνται στην ανάθεση των προβλημάτων τους στην εκάστοτε κυβέρνηση.
• Τα συνταγματικά δικαιώματα της απεργίας και της συνάθροισης, με τα οποία κάποιος μπορεί να αντιδράσει, υπονομεύονται στην πράξη (αστυνομική βία, εργοδοτικός αυταρχισμός, κίνδυνος απόλυσης και περιορισμού του εισοδήματος).
• Τα μέσα ενημέρωσης καλλιεργούν την αίσθηση ότι οι συλλογικοί αγώνες δεν φέρνουν αποτελέσματα, άρα είναι μάταιο να ενδιαφερθεί κανείς για ένα νομοσχέδιο και να το αντιπαλέψει.
• Τα κυρίαρχα μέσα ενημέρωσης υποβαθμίζουν, αποσιωπούν, διαστρεβλώνουν το περιεχόμενο αυτού ή άλλου νομοσχεδίου και παράλληλα αποπροσανατολίζουν με επιλεγμένο τρόπο την κοινή γνώμη σε άλλα θέματα, συχνά απολύτως δευτερεύοντα.
• Η κυβέρνηση χρησιμοποιεί ως τακτική το δόγμα του σοκ, δηλαδή την ορμητική και συσσωρευμένη επίθεση στις λαϊκές κατακτήσεις. Αυτό δημιουργεί το αίσθημα της παραζάλης και του ανήμπορου στην κοινή γνώμη.
• Εμπόδια αποτελούν το γενικότερο χαμηλό επίπεδο πολιτικής γνώσης και συνείδησης, η έλλειψη εξειδικευμένων νομικών γνώσεων προκειμένου να μπορέσει κάποιος να αντιληφθεί στοιχειωδώς το περιεχόμενο ενός νομοσχεδίου.
• Σε αυτά πρέπει να προστεθεί η απογοήτευση των εργαζομένων, καθώς οι όποιες πολιτικές υποσχέσεις τα προηγούμενα χρόνια για εναλλακτική διέξοδο από την κρίση αποδείχτηκαν στην πράξη απατηλές.
• Η έλλειψη άμεσης, πειστικής, πραγματικά εναλλακτικής πολιτικής λύσης ωθεί επιπλέον ένα τμήμα της κοινωνίας στην αδράνεια.
Είναι δεδομένο ότι δεν υφίσταται μοντέλο συμμετοχικής δημοκρατίας στη χώρα μας. Εδώ δεν θα μπορούσε να συμβεί αυτό που έγινε πρόσφατα στην Κούβα, όπου το σχέδιο Οικογενειακού Κώδικα συζητήθηκε πλατιά σε χιλιάδες λαϊκές συνελεύσεις, στην τηλεόραση, στον Τύπο και στο τέλος διεξήχθη δημοψήφισμα. Παρά τις αντίξοες αυτές συνθήκες, οφείλουμε να αναλάβουμε τις τύχες στα χέρια μας.
*Ο Δημήτρης Καλτσώνης είναι καθηγητής Θεωρίας Κράτους και Δικαίου στο Πάντειο Πανεπιστήμιο
