Η Έκλειψη είναι ένα ημερολόγιο όσων πέρασε η ανθρωπότητα τα τελευταία δύο χρόνια. Είναι ένα θέαμα που καλεί τους θεατές να στοχαστούν πάνω σε όλα όσα άκουσαν και είδαν στις οθόνες τους την τελευταία διετία. Είναι μια απόπειρα αποτίμησης – κυρίως σε ψυχολογικό επίπεδο – του τρόμου και της ενοχής που επιβλήθηκαν πάνω στο ανθρώπινο είδος την περίοδο που μας πέρασε. Η Αγγελική Παπούλια και ο Χρήστος Πασσαλής μιλούν στο Documento για την performance installation «’Εκλειψη», το κίνημα #MeToo, τις κοινωνικές συνέπειες της πανδημίας και αυτούς που βρέθηκαν πιο μόνοι, αβοήθητοι και καταπιεσμένοι τα τελευταία χρόνια.
Επιστρέφετε στη θεατρική σκηνή της Αθήνας με μια performance σε δική σας σύλληψη και σκηνοθεσία. Τι ακριβώς είναι η «Έκλειψη»;
Χ.Π. H Έκλειψη είναι μια performance που επιχειρεί να καταγράψει -με τρόπο υποκειμενικό φυσικά- τον τρόμο που πέρασε η ανθρώπινη ψυχή και το ανθρώπινο σώμα κατά την διάρκεια των δύο τελευταίων ετών. Είναι μια προσπάθειά μας να βρούμε την ποίηση μέσα στην θλιβερή επικαιρότητα και να ξορκίσουμε με τρόπο ομοιοπαθητικό το βαρύ ψυχικό αποτύπωμα που άφησε αυτή η ιστορική περίοδος. Ξεκίνησε ως μια επιθυμία καταγραφής της πανδημίας και κατέληξε σε μια performance που στ’ αλήθεια περιγράφει έναν ονειρικό χώρο, ένα ψυχικό τοπίο. Η Έκλειψη δεν έχει καμία φιλοδοξία να επιβληθεί στο κοινό, υπάρχει απλώς μπροστά στα μάτια των θεατών ως ένας εφιαλτικός, μεταλλαγμένος, αντιβιωτικός οργανισμός.
Α.Π. Κατά την διάρκεια μιας έκλειψης ακόμη και τα ζώα του πλανήτη αντιδρούν με διαφορετικό, μοναδικό, αλλοπρόσαλλο τρόπο. Κατά την διάρκεια της “έκλειψης” που βιώνει η ανθρωπότητα τα τελευταία δύο χρόνια το ανθρώπινο είδος δοκιμάζεται σε όλα τα επίπεδα. Βρισκόμαστε σε συναισθηματική, υπαρξιακή, πνευματική και υγειονομική κρίση, προσπαθούμε να βρούμε διέξοδο και να κατανοήσουμε τι μας συμβαίνει. Η “Έκλειψη” προσπαθεί να αποτυπώσει τις συνέπειες, τις σκέψεις, τις αντιδράσεις απέναντι σε αυτό το πρωτοφανές φαινόμενο. Με διάθεση καταβύθισης, επιχειρεί να αφηγηθεί με τρόπο μινιμαλιστικό και χορογραφικό το βάρος των σωμάτων στην καθημερινότητα τους και το φορτίο που έχουν συσσωρεύσει.
Ένα θέαμα που καλεί τους θεατές να στοχαστούν πάνω σε όλα όσα άκουσαν και είδαν στις οθόνες τους την τελευταία 2ετία. Ποιες είναι οι σκέψεις σας για την περίοδο της πανδημίας και του εγκλεισμού και πόσο σημαντικό ρόλο έπαιξε η διαμεσολοβημένη επικοινωνία (τηλεργασία, τηλεκπαίδευση, κοινωνικά δίκτυα) στις ζωές μας;
Α.Π. Είναι γεγονός ότι ο τρόπος ζωής σε όλο τον πλανήτη άλλαξε ολοκληρωτικά τα τελευταία δύο χρόνια. Όλες αυτές οι αλλαγές σίγουρα έχουν και θα έχουν αποτελέσματα που ακόμα δεν μπορώ να διακρίνω. Σκέπτομαι συχνά όλους τους ανθρώπους που πέθαναν μόνοι, χωρίς συντροφιά, απομονωμένοι από συγγενείς και αγαπημένους. Σκέφτομαι όλους αυτούς που αναγκάστηκαν λόγω συνθήκης και εγκλεισμού να έρθουν αντιμέτωποι με τον εαυτό τους ή με σχέσεις / καταστάσεις που απέφευγαν για χρόνια. Όλους αυτούς που βρέθηκαν πιο μόνοι, πιο αβοήθητοι, πιο καταπιεσμένοι. Είναι σαν η ανθρωπότητα να έχει πληγεί τόσο βαθειά και με τόσο πρωτόγνωρο τρόπο που δεν ξέρω πόσο χρόνο θα χρειαστεί για να ανανήψει.
Χ.Π. Είναι νωρίς να αποτιμήσουμε τις κοινωνικές συνέπειες της πανδημίας. Οπωσδήποτε κάποια πράγματα ήρθαν για να μείνουν και κάποια άλλα θα ξεχαστούν σιγά-σιγά. Αυτό που ζήσαμε μοιάζει με κακόγουστο science fiction, σχεδόν με b-movie. Στη διάρκειά του, για μια ακόμα φορά, οι πλούσιοι έγιναν πλουσιότεροι, η κεντρική εξουσία μέθυσε από δύναμη και έκανε επίδειξη της απέραντης ηλιθιότητάς της και επικινδυνότητάς της.
Ο τρόμος συνεχίζει, η έκλειψη επιμένει και η νύχτα διαρκεί. Με ποιον τρόπο νοηματοδοτείτε αυτή τη φράση;
Χ.Π. Έχω την αίσθηση ότι η περιβόητη επιστροφή στην κανονικότητα είναι ευσεβής πόθος. Δεν υπήρχε κανονικότητα πριν την πανδημία και δεν νομίζω ότι θα υπάρξει και μετά από αυτήν. Αυτή η φράση γράφτηκε πριν την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία. Ο πόλεμος ήρθε να επιβεβαιώσει με τον χειρότερο τρόπο την φράση αυτή.
Α.Π. Είναι πολύ εύκολο να διασπείρεις τον τρόμο. Είναι πολύ εύκολο να ζεις υπό το καθεστώς τρόμου. Είναι πολύ εύκολο να αναπαράγεις, να προβάλεις, να προωθείς και εν τέλει να λατρεύεις τον τρόμο. Αυτό πάντα συνέβαινε και έχει απλά κορυφωθεί την τελευταία διετία, που τα ΜΜΕ κυρίως με όχημα την πανδημία μεγεθύνουν τον τρόμο ως μοναδική προοπτική, ως απειλητικό κομήτη. Χρειάζεται συνειδητή προσπάθεια για να μην παρασυρθείς σε αυτή την σκοτεινή και μονόπλευρη αφήγηση και κόπος για να απαγκιστρωθείς από την περιρρέουσα ατμόσφαιρα της επικείμενης καταστροφής.
Μετά από 3 χρόνια συνεργασίας με το Luzerner Theater στην Λουκέρνη της Ελβετίας παρουσιάζετε μία νέα δουλειά στην Ελλάδα. Πώς αποτιμάτε αυτή την εμπειρία;
Χ.Π. Ήταν και παραμένει επιθυμία μου να ταξιδεύω με την δουλειά μου σε όλο τον κόσμο. Για χάρη της περιπέτειας, της γνώσης, ακόμα και της φυγής. Η εμπειρία μας στη Λουκέρνη ήταν εκπληκτική τόσο καλλιτεχνικά όσο και προσωπικά.
Α.Π. Η εμπειρία της Λουκέρνης ήταν υπέροχη από όλες τις απόψεις, καλλιτεχνικά, δημιουργικά, προσωπικά. Ασχοληθήκαμε με τρία κλασικά κείμενα, την Άλκηστις του Ευριπίδη, την Επίσκεψη της Γηραιάς Κυρίας του Ντυρρενματ, και τον Βυσσινόκηπο του Τσέχωφ και είχαμε την ευκαιρία να συνεργαστούμε με καταπληκτικούς ηθοποιούς, δραματουργούς, βοηθούς, τεχνικούς μια ευρύτερη ομάδα ανθρώπων με απέραντη αφοσίωση στην δουλειά και επιμονή για επικοινωνία και ανταλλαγή.
Πιστεύετε ότι η πανδημία και το «πάγωμα» της κανονικοποιημένης πραγματικότητας ενδέχεται να διεμβολίσει ή να μετασχηματίσει τα εργαλεία της θεατρικής τέχνης;
Α.Π. Θεωρώ ότι η πρωταρχική και αναγκαία συνθήκη του θεάτρου – η κοινή συνεύρεση / συνύπαρξη θεατών και ηθοποιών – που μοιράζονται την ίδια σιωπή είναι κάτι αναντικατάστατο και δεν θα μπορέσει εύκολα να παραμεριστεί ή να ξεπεραστεί. Και χαίρομαι για αυτό.
Χ.Π. Δεν το πιστεύω. Ο μηχανισμός του θεάτρου έχει περάσει πάρα πολλά και πολύ σημαντικότερα εμπόδια και, για λόγους σχεδόν ανεξήγητους, συνεχίζει με δύναμη.
Το προηγούμενο διάστημα αναδύθηκαν στον δημόσιο λόγο αρκετές διεκδικήσεις των εργαζόμενων στον πολιτισμό, ενώ εμφανίστηκε και το κίνημα «Me Too». Με ποιον τρόπο βιώσατε αυτή τη συνθήκη;
Α.Π. Θαυμάζω απεριόριστα όλους αυτούς που κατάφεραν να μιλήσουν ανοιχτά και να κατονομάσουν όσα πέρασαν. Θεωρώ ότι είναι ό,τι πιο σημαντικό και ουσιαστικό έχει συμβεί τα τελευταία χρόνια στο θέατρο. Χαίρομαι που έφτασε η στιγμή που τίθεται ένα όριο, που συμπεριφορές και νοοτροπίες που για χρόνια θεωρούνταν δεδομένες, πια δεν είναι αποδεκτές. Ελπίζω να γίνουμε ακόμα πιο συνειδητοί όλοι και να αναλογιστούμε την ευθύνη που έχουμε καθένας προσωπικά αλλά και κοινωνικά στην αναπαραγωγή των σεξιστικών και πατριαρχικών μοτίβων. Θεωρώ ότι βρισκόμαστε στην αρχή ακόμα, απαιτείται μεγάλη προσπάθεια και εγρήγορση στο να διακρίνουμε, να κατονομάζουμε, και να μην τρέφουμε πια τα ίδια συντηρητικά σεξιστικά στερεότυπα.
Χ.Π. Το κίνημα Me Too είναι ένα επαναστατικό κίνημα, ίσως το πιο επαναστατικό κίνημα των τελευταίων ετών αν με την έννοια ‘επαναστατικό’ ορίζουμε ένα γεγονός που συγκλονίζει την συλλογική συνείδηση και οριοθετεί ένα καθαρό πριν και ένα καθαρό μετά. Είμαι ευγνώμων προς τους ανθρώπους αυτούς που με απίστευτο θάρρος δημοσιοποίησαν την φρικαλεότητα και την χυδαιότητα που υπέστησαν, δεν ξέρω αν θα είχα ποτέ το θάρρος αυτό. Δεν τρέφω αυταπάτες ότι οι ηλίθιοι και επικίνδυνοι σεξιστές θα πάψουν να είναι σεξιστές, όσο και αν, εν μια νυκτί, διάφοροι έσπευσαν υποκριτικά και χωρίς καμία αυτοκριτική, να δηλώσουν φεμινιστές και υπέρμαχοι του κινήματος αυτού. Ο σεξισμός είναι βαθιά ριζωμένος στην ελληνική κοινωνία και είναι μια τρομακτική καθημερινότητα, που σημαίνει ότι είμαστε όλοι συνένοχοι στην διαιώνισή του. Ωστόσο, τα αντανακλαστικά, προσωπικά και κοινωνικά, έχουν οπωσδήποτε αλλάξει δια παντός.
Συντελεστές:
Σύλληψη-Σκηνοθεσία: Αγγελική Παπούλια, Χρήστος Πασσαλής
Παίζουν: Μυρτώ Κοντονή, Αγγελική Παπούλια, Χρήστος Πασσαλής
Σχεδιασμός φωτισμών: Γιώργος Καρβέλας
Επιμέλεια σκηνικών: Θάλεια Μέλισσα
Ενδυματολογική επιμέλεια: Βασιλεία Ροζάνα
Φροντιστήριο: Κομνηνός Κουσιέρας
Εκτέλεση Παραγωγής: LeFou productions (Σεραφείμ Ράδης, Βάσια Ατταριάν)
Συμπαραγωγή: Vega Lyra & Constantly Productions
INFO:
Θέατρο Σφενδόνη, Μακρή 4, Αθήνα
Πέμπτη – Σάββατο στις 21:00, Κυριακή στις 19:30
