Τη μεγαλύτερη εκθεσιακή παρουσίαση του Ιάννη Ξενάκη διεθνώς επιφυλάσσει το Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης (ΕΜΣΤ) για το τέλος Ιουνίου, σε συνεργασία με κορυφαίους μουσικούς θεσμούς από τις δύο πατρίδες του Ξενάκη, το γαλλικό Musée de la Musique-Philharmonie de Paris και το ελληνικό ΚΣΥΜΕ-Ωδείο Αθηνών.
Έτσι, στις 29 Ιουνίου, ξεκινώντας από το ισόγειο του ΕΜΣΤ θα παρουσιαστεί η έκθεση «Ιάννης Ξενάκης: Ηχητικές Οδύσσειες» που αποτελεί την πρώτη ολοκληρωμένη μεγάλη έκθεση για τον πρωτοπόρο συνθέτη, θεωρητικό της μουσικής, αρχιτέκτονα, μηχανικό, μαθηματικό και έναν από τους πιο προοδευτικούς και δημιουργικούς στοχαστές του δεύτερου μισού του 20ού αιώνα.
Ο Ξενάκης πρωτοστάτησε στη χρήση μαθηματικών μοντέλων στη μουσική, παραδείγματος χάρη της θεωρίας των παιγνίων. Υπήρξε -και είναι ακόμη σήμερα- μία από τις κορυφαίες επιρροές διεθνώς στην ανάπτυξη της ηλεκτρονικής μουσικής και της μουσικής σύνθεσης από υπολογιστή.
Η έκθεση παρουσιάζει πρωτότυπο υλικό από τα πολλαπλά στρώματα της ακατάβλητης δημιουργικότητας του Ιάννη Ξενάκη: φωτογραφίες, αρχιτεκτονικά σχέδια, απεικονιστικές παρτιτούρες, μακέτες και ανέκδοτο ακουστικό υλικό. Χωρισμένη σε έξι ενότητες, η έκθεση Ηχητικές Οδύσσειες επικεντρώνεται στο πιο σημαντικό και αντισυμβατικό κομμάτι του έργου του και ρίχνει φως στην προσωπική του ιστορία, όπως επίσης και στην εικαστική, λογοτεχνική και μουσική παραγωγή του. Ενσωματώνει τον συνθέτη στον καιρό του και στα πολιτικά και πολιτιστικά κινήματα που τον καθόρισαν ως καλλιτέχνη.
Σε έναν ειδικά διαμορφωμένο χώρο, σχεδιασμένο από την Εύα Μανιδάκη και τον Θανάση Δεμίρη (Flux Office), o επισκέπτης καλείται να βυθιστεί στην πολυτάραχη προσωπική ιστορία του Ιάννη Ξενάκη, να ανακαλύψει το εύρος του έργου του και των ενδιαφερόντων του και να ταξιδέψει στο μοναδικό και πολυδιάστατο σύμπαν του. Την έκθεση συνεπιμελούνται οι Μάχη Ξενάκη (Εstate Iannis Xenakis), Thierry Maniguet (Musée de la Musique-Philharmonie de Paris), και Kατερίνα Γρέγου (EMΣΤ).
Συνεχίζοντας, στον 3ο όροφο του μουσείου παρουσιάζεται η νέα παραγωγή του ΕΜΣΤ «Ο Ξενάκης και η Ελλάδα», σε συνεργασία με το Ωδείο Αθηνών και το Κέντρο Σύγχρονης Μουσικής Έρευνας (ΚΣΥΜΕ) που ίδρυσε ο ίδιος ο Ιάννης Ξενάκης, και στεγάζεται στο Ωδείο Αθηνών. Η έκθεση διερευνά την ταραγμένη και πολύπλοκη σχέση του Ξενάκη με την πρώτη του πατρίδα που τον καταδίκασε σε θάνατο, την 27χρονη αυτοεξορία του στην Γαλλία έως την επιστροφή του στην Ελλάδα και την καταξίωσή του.
Με πλούσιο αρχειακό υλικό, φωτογραφίες και επιστολές, η έκθεση καταγράφει τις πτυχές της πλούσιας μουσικής ζωής στην Ελλάδα τις δεκαετίες του ’60 και του ’70, τις πρωτοβουλίες που προώθησαν τη μουσική πρωτοπορία και στήριξαν τους σύγχρονους συνθέτες, και φτάνει μέχρι την επιστροφή του Ξενάκη και τη διοργάνωση των μεγάλων του ελληνικών έργων, όπως το Πολύτοπο Μυκηνών. Την έκθεση επιμελείται ο Σταμάτης Σχιζάκης (ΕΜΣΤ) και η Στέλλα Κουρμπανά (Ωδείο Αθηνών-ΚΣΥΜΕ).
Το αφιέρωμα πλαισιώνεται από εκδηλώσεις στο ΕΜΣΤ, όπως προβολές και συναυλίες, που αναδεικνύουν την κληρονομιά του Ξενάκη στη σύγχρονη μουσική και τον απόλυτα επίκαιρο και πάντα σύγχρονο χαρακτήρα του οράματός του, μια καθολική σύλληψη της τέχνης, του ανθρώπου και του τόπου.
Η έκθεση του Ξενάκη εντάσσεται στο πλαίσιο της πολιτικής του ΕΜΣΤ που στοχεύει, μεταξύ άλλων, στην ανάδειξη του έργου σημαντικών δημιουργών της ελληνικής διασποράς. Οι εκθέσεις θα διαρκέσουν έως 7 Ιανουαρίου του 2024.
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ, ΕΡΤ