Δεν φροντίζουν μόνο σπίτι και παιδιά, στηρίζουν και οικονομικά την οικογένειά τους
«Το διαζύγιο δεν αποτελεί επιλογή στις αγροτικές επαρχίες του Αφγανιστάν, αλλά νοερά έχω εγκαταλείψει τον γάμο μου εδώ και πολλά χρόνια» λέει η 30χρονη Ζαντίντ, η οποία πέρα από την ανατροφή των τριών παιδιών της έχει επιφορτιστεί με το καθήκον της οικονομικής στήριξης της οικογένειάς της.
Η οικονομική ανέχεια την οποία τροφοδοτούν δεκαετίες πολέμου στη χειμαζόμενη χώρα των 37 εκατομμυρίων κατοίκων έχει στρέψει πολλούς Αφγανούς στα ναρκωτικά και ιδίως στη χρήση του φθηνού οπίου, το οποίο κατεξοχήν παράγεται στα χωράφια της. Μεγάλη μερίδα εξ αυτών ξεκινά τη χρήση στο γειτονικό Ιράν, αφότου περάσουν τα σύνορα προς αναζήτηση εργασίας.
Σύζυγοι, μητέρες και καλλιεργήτριες
Ο εθισμός των αντρών, οι οποίοι εξαιτίας του πολέμου συχνά αδυνατούν να βρουν δουλειά, αναγκάζει τις συζύγους τους να αναζητήσουν πηγές εσόδων ώστε να θρέψουν και να μορφώσουν τα παιδιά τους αλλά και να στηρίξουν τον άντρα τους, όπως περιγράφει το σχετικό ρεπορτάζ της βρετανικής εφημερίδας «Guardian».
Η Ζαντίντ, η οποία οκτώ χρόνια αφότου παντρεύτηκε –σε ηλικία 14 ετών– ήρθε αντιμέτωπη με τον εθισμό του άντρα της στο όπιο και στην κρυσταλλική μεθαμφεταμίνη, είναι μόνο μία περίπτωση. Στο χωριό της στην επαρχία Χεράτ στα βορειοδυτικά της χώρας όλο και περισσότεροι άντρες εγκλωβίζονται στη δίνη των ναρκωτικών, αφήνοντας τη γυναίκα τους να μεριμνήσει για το ψωμί που πρέπει να υπάρχει καθημερινά στο τραπέζι. Πολλοί εξ αυτών συχνά φτάνουν στο σημείο να κλέβουν τα χρήματα που κερδίζει η γυναίκα τους – μετά κόπων λόγω της κατεξοχήν ανδροκρατούμενης κοινωνίας, όπου η θέση τους θεωρείται ότι ανήκει στο σπίτι.
«Δεκάδες γειτόνισσές μου δίνουν τον ίδιο αγώνα λόγω των εθισμένων συζύγων τους. Πολλοί από αυτούς μαζεύονται στο κέντρο του χωριού και πίνουν όπιο μαζί. Στους Ταλιμπάν δεν αρέσει αυτό. Τους επιπλήττουν και τους λένε να γυρίσουν σπίτι τους» εξηγεί η Ζαντίντ, στο χωριό της οποίας συνυπάρχουν οι δυνάμεις της αφγανικής κυβέρνησης και οι Ταλιμπάν. Είναι δε σύνηθες φαινόμενο οι οικογένειες του χωριού να έχουν μέλη φιλικά προσκείμενα τόσο στη μια όσο και στην άλλη πλευρά.
Το διαζύγιο δεν είναι ρεαλιστική επιλογή
Παρότι το διαζύγιο επιτρέπεται βάσει νόμου στο Αφγανιστάν, δεν αποτελεί ρεαλιστική επιλογή για τις γυναίκες στις συντηρητικές κοινωνίες των αγροτικών περιοχών της χώρας. Σημαντική… λεπτομέρεια αποτελεί το γεγονός ότι στην περίπτωση διαζυγίου ο νόμος δίνει την επιμέλεια των παιδιών στον σύζυγο.
Οι Αφγανές διοχετεύουν την ενέργειά τους στην αναζήτηση πηγών εσόδων που να μπορούν να συνδυάσουν με τη φροντίδα των παιδιών και του νοικοκυριού. Μια λύση στην οποία στρέφονται όλο και περισσότερες από αυτές είναι η καλλιέργεια σαφράν. Γυναίκες σαν τη Ζαντίντ συμμετέχουν σε σχετικό πρόγραμμα της τοπικής μη κυβερνητικής οργάνωσης Ενωση για την Αποκατάσταση και την Αγροτική Ανάπτυξη στο Αφγανιστάν (RAADA), η οποία παρέχει τόσο τους βολβούς όσο και την απαραίτητη εκπαίδευση στις Αφγανές που αποφασίζουν να καλλιεργήσουν το ακριβό μπαχαρικό στον κήπο τους.
Παρότι τον πρώτο χρόνο η σοδειά είναι μικρή, με το πέρας του χρόνου αυξάνεται εντυπωσιακά. Ενα μικρό χωράφι δύο στρεμμάτων αποδίδει μόλις 150 γραμμάρια σαφράν την πρώτη χρονιά, αλλά τις επόμενες μπορεί να αγγίξει ακόμη και τα 2,5 κιλά, εξηγεί στον «Guardian» ο δρ Ναζίρ Αχμεντ Γκαφούρι, επικεφαλής της RAADA, η οποία συνεργάζεται με διεθνείς οργανώσεις, όπως ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών, αλλά και με υπηρεσίες της αφγανικής κυβέρνησης.
Πηγή εσόδων αλλά και ευχάριστη ενασχόληση
Το σαφράν που καλλιεργούν οι Αφγανές πωλείται στην τιμή των 30 αφγάνι το γραμμάριο, που αντιστοιχεί σε 0,34 ευρώ. Από τους κήπους και τα μικρά χωράφια των Αφγανών το πολύτιμο καρύκευμα καταλήγει στις αγορές της Μέσης Ανατολής, των χωρών του Κόλπου αλλά και της Ευρώπης. Εκεί βέβαια η τιμή του έχει εκτοξευτεί στα τουλάχιστον 3,3 ευρώ το γραμμάριο, γεγονός που επιβεβαιώνει τον κανόνα που θέλει τους καλλιεργητές να αμείβονται με ψίχουλα επί των τελικών κερδών. Παρόμοιες είναι οι πρακτικές στις φυτείες καφέ της Λατινικής Αμερικής και της Αφρικής.
«Αν θέλω να βγω από το σπίτι, πρέπει να ρωτήσω τον σύζυγό μου. Διαφορετικά θα θυμώσει. Αυτό όμως που δεν γνωρίζει είναι πόσα χρήματα βγάζω. Ξοδεύει έως και 300 αφγάνι (3,3 ευρώ) τη μέρα στα ναρκωτικά και συχνά δανείζεται χρήματα. Αν ήξερε ότι εγώ είχα λίγα χρήματα στην άκρη, αυτό θα έθετε σε κίνδυνο τη μόρφωση των παιδιών μου» λέει η Ζαντίντ, η οποία πέραν του σαφράν καλλιεργεί σιτάρι, ενώ είναι και μοδίστρα.
Παρόμοια περίπτωση είναι αυτή της 46χρονης Μπίμπι Γκουλ, μητέρας τεσσάρων παιδιών, η οποία αναγκάστηκε να τα στείλει να δουλέψουν για να μπορέσει να συντηρήσει το σπιτικό τους. «Φροντίζω μόνη μου για το σπίτι, παρότι ο εθισμένος σύζυγός μου συνεχίζει να παίρνει αποφάσεις που αφορούν την οικογένεια όποτε το θελήσει. Το έχω πάρει απόφαση πια» λέει η Γκουλ, η οποία εκτός από πηγή επιπλέον εσόδων βλέπει την καλλιέργεια σαφράν ως ευχάριστη δραστηριότητα που της αποσπά την προσοχή από τις σκοτούρες της καθημερινότητας.