Οι Βρυξέλλες εκτός από πρωτεύουσα των ευρωπαϊκών θεσμών είναι και πρωτεύουσα των λόμπι. Τα επιχειρηματικά συμφέροντα είναι καλά οργανωμένα και διεκδικούν με μεθοδικό τρόπο τη διαμόρφωση της ευρωπαϊκής πολιτικής σε μια κατεύθυνση που διευκολύνει την επίτευξη των στόχων τους.
Τα λόμπι δεν είναι μόνο ευρωπαϊκά και ασχολούνται με ζητήματα που αφορούν άμεσα άλλα κράτη, όπως για παράδειγμα η διαμόρφωση των εμπορικών σχέσεων μεταξύ ΕΕ και ΗΠΑ, Καναδά ή Ιαπωνία και η ανάπτυξη των οικονομικών σχέσεων με χώρες που έχουν πολλά να προσφέρουν –για παράδειγμα ενέργεια– αλλά τα καθεστώτα τους μπορεί να είναι αντιδημοκρατικά έως δικτατορικά και να έχουν ανάγκη θετικής προβολής και κατανόησης σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
Κατά την άποψή μου το παιχνίδι των συμφερόντων στις Βρυξέλλες έχει περισσότερο αμερικανικά και λιγότερο ευρωπαϊκά χαρακτηριστικά, γιατί οι περισσότερες παρεμβάσεις θεωρούνται αυτονόητες και ρυθμίζονται με διάφορους τρόπους για να είναι νομότυπες, ενώ σε εθνικό επίπεδο το παιχνίδι είναι σε πολλά ευρωπαϊκά κράτη πιο αυστηρό και ελεγχόμενο.
Επιρροή στις αποφάσεις
Οι λομπίστες εκπροσωπούν συνήθως διάφορους τομείς της οικονομίας και είναι καλά οργανωμένοι και σε θέση να δίνουν στους ενδιαφερόμενους ευρωβουλευτές και στα αρμόδια στελέχη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του Συμβουλίου καλή πληροφόρηση, στην κατεύθυνση βέβαια των επιδιώξεών τους.
Από τη φύση τους οι ευρωπαϊκοί θεσμοί είναι σύνθετοι, επομένως το παιχνίδι της επιρροής δεν περιορίζεται στους λομπίστες που εκπροσωπούν επιχειρηματικά και κλαδικά συμφέροντα.
Τεράστια σημασία έχει η στελέχωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ιδιαίτερα σε διευθύνσεις που παρουσιάζουν ειδικό οικονομικό ενδιαφέρον. Στο ξεκίνημα της ΕΟΚ, τη μάχη για τη μεγαλύτερη επιρροή στην ευρωπαϊκή γραφειοκρατία είχαν κερδίσει οι Γάλλοι, ενώ τα τελευταία χρόνια οι Γερμανοί έχουν ενισχύσει εντυπωσιακά τη θέση τους. Αυτό έχει τεράστια σημασία γιατί οι πρωτοβουλίες που παίρνει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή μπορεί να χρωματίζονται ανάλογα με τις εθνικές, τις οικονομικές και τις επιχειρηματικές προτεραιότητες αυτών που κινούν τα νήματα. Θεωρητικά τα στελέχη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στηρίζουν την ευρωπαϊκή διαδικασία, αλλά όπως συμβαίνει συχνά στην πολιτική μπορεί να υπάρχει μεγάλη απόσταση μεταξύ θεωρίας και πράξης.
Υπάρχουν πολλά παραδείγματα ανώτατων στελεχών της Ευρωπαϊκής Επιτροπής που αξιοποιούν τις λεγόμενες «περιστρεφόμενες πόρτες» των Βρυξελλών, δηλαδή περνούν εύκολα από τις ευρωπαϊκές υπηρεσίες σε σημαντικές πολυεθνικές, στα λόμπι, στην πολιτική ζωή των κρατών-μελών.
Μεγάλη σημασία έχει η δυνατότητα της κυβέρνησης και της δημόσιας διοίκησης κάθε κράτους-μέλους να προωθεί συστηματικά τα οικονομικά και επιχειρηματικά συμφέροντα που κρίνει σκόπιμο. Και σε αυτή την άσκηση επιρροής η Ελλάδα μένει κατά κανόνα πίσω, γιατί μπορεί η κυβέρνηση να έχει λάθος πολιτική στόχευση, να θέλει να εφαρμόσει μια μη ρεαλιστική πολιτική ή να μη στηρίζεται επαρκώς από τη δημόσια διοίκηση στην προσπάθειά της να περάσει κάποια μηνύματα στις Βρυξέλλες και να τα μετατρέψει, στο μέτρο του δυνατού, σε ευρωπαϊκή πολιτική.
Στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο η μάχη γίνεται συνήθως για τον έλεγχο ή την άσκηση επιρροής σε σημαντικές επιτροπές και κυρίως σε επίπεδο αυτών που προεδρεύουν ή κρίνεται ότι έχουν μεγάλη επιρροή στη λήψη των αποφάσεων. Στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο η ελληνική εκπροσώπηση ήταν κατά το παρελθόν πολύ πιο ισχυρή, γιατί την εποχή του δικομματισμού η ΝΔ και το ΠΑΣΟΚ είχαν μεγάλη επιρροή στις πανίσχυρες τότε πολιτικές ομάδες του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος και των Σοσιαλιστών, Δημοκρατών και των συμμάχων τους.
Τώρα οι μεγάλες πολιτικές ομάδες δεν είναι τόσο μεγάλες εξαιτίας της ανόδου κυρίως δεξιόστροφων αντισυστημικών πολιτικών δυνάμεων, ενώ η ΝΔ και ο ΣΥΡΙΖΑ δεν έχουν τα ευρωεκλογικά ποσοστά που είχαν η ΝΔ και το ΠΑΣΟΚ την περίοδο της ακμής τους.
Ιρλανδία, Κύπρος μάς δείχνουν τον δρόμο
Ο τρόπος άσκησης επιρροής και προώθησης συμφερόντων είναι εξαιρετικά σύνθετος, αλλά δεν αποκλείει την επιτυχία κρατών-μελών που είναι αποφασισμένα να παίξουν το παιχνίδι με δυναμικό τρόπο και να προωθήσουν τα συμφέροντα που θεωρούν ζωτικής σημασίας για την οικονομία τους.
Εντυπωσιακό παράδειγμα επιτυχίας είναι η Ιρλανδία, η οποία δέχτηκε τεράστια πίεση όταν εντάχθηκε σε πρόγραμμα-μνημόνιο να αυξήσει τους φορολογικούς συντελεστές για τις επιχειρήσεις και έτσι να παραδώσει το συγκριτικό της πλεονέκτημα στους ισχυρότερους εταίρους-πιστωτές, αλλά άντεξε και μετατράπηκε με τις κατάλληλες κινήσεις σε φορολογικό παράδεισο και ευρωπαϊκή βάση λειτουργίας των μεγαλύτερων αμερικανικών πολυεθνικών της ψηφιακής οικονομίας.
Η ιρλανδική πολιτική τάξη εμφανίστηκε ενωμένη στην επιδίωξη συγκεκριμένων στόχων και επειδή παρακολουθώ τις κινήσεις της μέσα από διάφορες ειδικές επιτροπές για φορολογικούς παραδείσους, φορολογική εναρμόνιση και καταπολέμηση της φοροδιαφυγής, αποδεικνύεται συχνά και αδίστακτη. Για παράδειγμα, η Ιρλανδία είναι ένα από τα κράτη-μέλη που στέκονται εμπόδιο στη δημιουργία ενός σε γενικές γραμμές ενιαίου ευρωπαϊκού φορολογικού συστήματος.
Επιτυχημένη θεωρώ και την Κύπρο σε ό,τι αφορά την άσκηση επιρροής για την προώθηση συγκεκριμένων συμφερόντων. Τιμωρήθηκε σκληρά από τους Ευρωπαίους εταίρους, που είναι βέβαια και ανταγωνιστές, με το τραπεζικό bail-in που υποχρεώθηκε να εφαρμόσει, μπόρεσε όμως να αντιδράσει και η οικονομία της έχει ανακάμψει, διατηρώντας τα χαρακτηριστικά ενός εξαιρετικά ανταγωνιστικού χρηματοπιστωτικού κέντρου που συγκεντρώνει ρωσικά κεφάλαια.
Υπάρχουν δυνατότητες και για την Ελλάδα, αρκεί να ξέρουμε τι ακριβώς θέλουμε και πώς να το επιδιώξουμε.
Ο Γιώργος Κύρτσος είναι Ευρωβουλευτής της ΝΔ
Το άρθρο του Γιώργου Κύρτσου δημοσιεύτηκε στο HOT DOC που κυκλοφόρησε με το Documento, την Κυριακή 22 Απριλίου
