Δύο χρόνια μετά τη δολοφονία του Ζακ Κωστόπουλου στο κέντρο της Αθήνας (21 Σεπτεμβρίου 2020) και εν αναμονή της δικαστικής διερεύνησης της υπόθεσης και της τιμωρίας όλων των ενόχων δημοσιεύουμε το κείμενο που έγραψε ο Ζακ/Zackie, συνεργάτης της εφημερίδας εκείνη την εποχή, υπογράφοντας το εισαγωγικό σημείωμα στο τεύχος του Hot Doc στις 5 Νοεμβρίου 2017· αφιερωμένο στην ταυτότητα φύλου ήταν το περιοδικό στο οποίο είχε την αρχισυνταξία. Το κείμενο δεν μπορούσε να δημοσιευτεί ολόκληρο καθώς ο σχεδιασμός του εντύπου δεν το επέτρεπε. Το μαχητικό πνεύμα και η ουμανιστική κοσμοθεωρία του Ζακ/Zackie ξεπηδούν ατόφια από τον λόγο του – είναι αυτό το πνεύμα και αυτή η κοσμοθεωρία που κάποιοι θέλησαν να συντρίψουν στις 21 Σεπτεμβρίου 2018 και τις μέρες που ακολούθησαν τη δολοφονία του.
Ψηφίστηκε ύστερα από πολλούς αγώνες, πολλά χρόνια προσπάθειας, πολλές μικρές και μεγάλες νίκες αλλά και ήττες το νομοσχέδιο για την αναγνώριση της ταυτότητας φύλου. Ενα νομοσχέδιο που αν και απέχει αρκετά από το ιδανικό σε σχέση με τις διεκδικήσεις της κοινότητας, είναι μια μεγάλη πρώτη νομοθετική νίκη της τρανς κοινότητας. Μιας κοινότητας παραγκωνισμένης, περιθωριοποιημένης, η οποία βάλλεται συνεχώς και από παντού, δεν έχει ίσα δικαιώματα και ευκαιρίες πουθενά, τα μέλη της οποίας δυσκολεύονται ακόμη και να νοικιάσουν ένα σπίτι και για την οποία η εξαναγκαστική πορνεία είναι πολλές φορές μονόδρομος.
Είναι όμως και μια κοινότητα που έχει μάθει να μην το βάζει κάτω, που παλεύει καθημερινά ακόμη και για τα αυτονόητα, που δείχνει αλληλεγγύη και συμπαράσταση στα μέλη της και όχι μόνο, που έχει και βρίσκει τρόπους να μοιραστεί και να εκφράσει τα πολλά της ταλέντα.
Αποθέματα αγάπης σε μια κατατρεγμένη κοινότητα
Προσωπικά η επαφή μου με την τρανς κοινότητα ξεκίνησε από τις Κούκλες, το θρυλικό πλέον μπαρ στο Κουκάκι, όπου πήγα από περιέργεια και έμεινα χρόνια ως πελάτης από την αγάπη μου για το σόου αλλά και τη γνωριμία μου με τα κορίτσια που γνώρισα ως καλλιτέχνιδες και εκτίμησα ακόμη περισσότερο ως ανθρώπους· όταν είδα από κοντά, μίλησα, γνώρισα τρανς ανθρώπους. Ναι, στην αρχή στεκόμουν απέναντί τους με δέος, αμήχανα και, ναι, μπορεί και λίγο να τρόμαξα. Αλλά αυτό άλλαξε πολύ γρήγορα καθώς θαύμαζα το σόου και το ταλέντο τους, ακόμη περισσότερο δε με την επαφή και την επικοινωνία μαζί τους. Γιατί αν μπορείς να δεις πέρα από τα στερεότυπα και τις προκαταλήψεις σου και αρχίσεις να βλέπεις τους ανθρώπους γι’ αυτό που είναι, πολλά μπορούν να αλλάξουν σε σχέση με το πώς προσεγγίζεις τον κόσμο αλλά και πώς αντιμετωπίζεις τους συνανθρώπους σου.
Είχαμε την ιδέα με κάποια από τα κορίτσια αλλά και οργανώσεις να κάνουμε ένα fashion show με τρανς μοντέλα για λόγους ορατότητας αλλά και ενίσχυσης ΛΟΑΤΚΙ οργανώσεων (η οποία ιδέα τελικά για διάφορους λόγους δεν ευδοκίμησε). Ψάχνοντας για χώρο, είχαμε απευθυνθεί και στην Τεχνόπολη, όπου υπήρχαν πολλά θέματα και εμπόδια αλλά μια συγκεκριμένη υπάλληλος διερρήγνυε τα ιμάτιά της ότι πρέπει να το κάνουμε εκεί και πως θα κάνει ό,τι μπορεί για να βρεθεί λύση κ.λπ. ακόμη κι όταν εμείς λέγαμε να τα παρατήσουμε. Κάποια στιγμή που κάνουμε ένα χαλαρό τσιγάρο και επειδή μου είχε κάνει εντύπωση η τόση θέλησή της να βοηθήσει (ειδικά σε σύγκριση με την αντιμετώπιση που είχαμε συνηθίσει), της λέω «μαζί σου, ρε κοπελιά, αλλά πες μου πώς και τόσος ζήλος για το συγκεκριμένο;».
Και μου λέει: «Ενα βράδυ, πολύ καιρό πριν, ήμουν με έναν γκόμενο στο αμάξι του, τσακωθήκαμε και με πέταξε έξω αφήνοντάς με στη μέση της Συγγρού. Κάθομαι μόνη μου στο πεζοδρόμιο και κλαίω, δεν ήξερα πώς θα γύριζα σπίτι και ήμουν στα χαμένα. Με πλησιάζει τότε μια τρανς, μου δίνει χαρτομάντιλο να σκουπίσω τα δάκρυα, με ρωτάει τι έγινε. Και αφού της εξηγώ, μου λέει: “Να μην κλαις για κανέναν μαλάκα, δεν αξίζει”. Σταμάτησε ένα ταξί και μου έδωσε λεφτά για να πάω σπίτι. Θέλω κάπως να το ξεπληρώσω».
Τότε σκέφτηκα ότι σε αυτή την κοινότητα, η οποία αν και δέχεται τέτοια βία και περιθωριοποίηση βρίσκει αποθέματα αγάπης να δώσει, μόνο αγάπη πρέπει να δίνουμε κι εμείς.
Απαγορευτικό στον αυτοπροσδιορισμό
Στη συνέχεια ήρθε το ΣΥΔ, το Σωματείο Υποστήριξης Διεμφυλικών, στο οποίο ήμουν εθελοντής. Αφορμή γι’ αυτό στάθηκε η Αλίκη, μια τρανς γυναίκα που είχε βρεθεί μόνη της λιπόθυμη στη Συγγρού και νοσηλευόταν χωρίς να έχει κανέναν δικό της. Ακουσα την ιστορία της και προθυμοποιήθηκα μαζί με τα μέλη του σωματείου να πηγαίνουμε να της κάνουμε παρέα και να φροντίζουμε τις ανάγκες της, ξέροντας ότι δυστυχώς δεν το κάναμε για να τη σώσουμε –βρισκόταν στο τελικό στάδιο του καρκίνου– αλλά για να μην περάσει τις τελευταίες μέρες μόνη της και να είναι όσο γίνεται καλύτερες.
Η Αλίκη νοσηλευόταν σε θάλαμο με άντρες γιατί τα χαρτιά της έγραφαν αντρικό όνομα. Και πήγαν με το τι έλεγαν τα χαρτιά, οι κανόνες, οι τύποι και όχι ο άνθρωπος. Θυμάμαι να κάνουμε ολόκληρο πόλεμο με γιατρούς και νοσηλευτικό προσωπικό για να σεβαστούν τον αυτοπροσδιορισμό της, να μην την αποκαλούν με αντρικό όνομα και να μην της απευθύνονται στο αρσενικό γένος. Κάποιοι επέμεναν να το κάνουν. Δεν το χωρούσε το μυαλό μου ότι δεν μπορούσαν να σεβαστούν έναν άνθρωπο που πέθαινε και δεν άρθρωναν το ρημάδι το όνομα με το οποίο ήθελε να την αποκαλούν αλλά αυτό που αναφερόταν σε ένα χαρτί. Δεν θα ξεχάσω ποτέ τη στιγμή που μου είπε: «Αν με φωνάξουν άλλη μια φορά με το αντρικό μου, θα αρχίσω να πετάω τους ορούς». Ή τη στιγμή που ήμασταν εγώ και μερικές τρανς στον θάλαμο και κάποιος από την οικογένεια του ασθενούς απέναντι με χαιρέτησε και τον βούτηξαν λέγοντάς του τρομοκρατημένοι: «Πού τους ξέρεις εσύ αυτούς;».
Η Αλίκη ήταν μόνη γιατί η οικογένειά της την είχε διώξει από το σπίτι και δεν ήθελαν επαφές μαζί της λόγω της ταυτότητας του φύλου της. Η οικογένειά της, η οποία είχε ειδοποιηθεί ότι ήταν στο νοσοκομείο και ότι πέθαινε, εμφανίστηκε μόνο στο τέλος για να αναλάβει τα της κηδείας. Με την αδερφή της να μας λέει: «Μην το λέτε σε άλλους ότι είμαι αδερφή του γιατί ντρέπομαι».
Στην κηδεία εννοείται ότι έκλαιγαν και θρηνούσαν. Οι ίδιοι άνθρωποι που την είχαν απορρίψει πήγαν να την κηδέψουν με κοστούμι και με το όνομα που έλεγε η ταυτότητά της. Γιατί μπορούσαν. Γιατί και πάλι οι «τύποι», η «παράδοση», το «τι θα πει ο κόσμος;» ήταν σημαντικότερα από το να σεβαστούμε έναν άνθρωπο και τις επιθυμίες του. Η υποκρισία σε όλο της το μεγαλείο.
Δεν εξιστορώ τυχαία την περίπτωση της Αλίκης. Τέτοιες ιστορίες είναι κοινές και καθημερινές, έχουν συμβεί και συμβαίνουν σε πολλούς τρανς ανθρώπους. Η ιστορία της Αλίκης δείχνει τη σημαντικότητα αυτού του νομοσχεδίου και πόσο μεγάλη νίκη είναι, πόσο μπορεί να αλλάξει την καθημερινότητα αυτών των ανθρώπων. Αν η Αλίκη, η κάθε Αλίκη, μπορούσε να έχει μια ταυτότητα που ανέφερε το όνομα και το φύλο της σωστά, η ιστορία θα ήταν πολύ διαφορετική.
Δυστυχώς η Αλίκη –και πολλές άλλες Αλίκες– δεν πρόλαβε. Αλλά τουλάχιστον έγινε ένα πρώτο βήμα για ένα καλύτερο μέλλον στους τρανς ανθρώπους. Γιατί, ναι, οι νόμοι και τα χαρτιά από μόνα τους δεν αλλάζουν την κοινωνία από τη μια μέρα στην άλλη. Σίγουρα όμως μας δίνουν περισσότερα εργαλεία για να την καλυτερεύσουμε.
Αφιερωμένο λοιπόν αυτό το κείμενο στην Αλίκη και ελπίζω ότι κάπου τώρα χαμογελάει.
INF0
Συγκέντρωση – πορεία στην Αθήνα τη Δευτέρα 21/9 (προσυγκέντρωση στις 18.00 στη Γλάδστωνος, θα ακολουθήσει στις 19.00 πορεία στο Σύνταγμα) και αντιπατριαρχική πορεία στη Θεσσαλονίκη (18.30 στο Αγαλμα Βενιζέλου)
