Με αφορμή τον νέο δίσκο των Metallica «72 seasons» ανατρέχουμε στη μεταστροφή του συγκροτήματος που κάποτε πάθαινε αλλεργία στο μάρκετινγκ αλλά σήμερα το παίζει στα δάχτυλα
Μπορεί να έχουν περάσει ανεπιστρεπτί οι εποχές που οι fans έστηναν αποβραδίς αντίσκηνα έξω από τα δισκοπωλεία για να αγοράσουν πρώτοι το νέο άλμπουμ του αγαπημένου τους συγκροτήματος μόλις ανοίξουν οι πόρτες, όμως ακόμη και σήμερα υπάρχει ένα κλειστό γκρουπ συγκροτημάτων που καταφέρνουν να συντηρούν την προσμονή για την ημέρα που η νέα δουλειά τους θα ανέβει στα φυσικά ή ψηφιακά ράφια. Οι Metallica είναι αναμφίβολα ένα από αυτά τα συγκροτήματα. Κι ας έχει περάσει –επίσης ανεπιστρεπτί– η εποχή που κάθε καινούργιος δίσκος τους μπορούσε να μας αλλάξει τη ζωή ή να είναι εξίσου επιδραστικός μ’ εκείνους που οδήγησαν την μπάντα σε κορυφές που δεν κατάφεραν να φτάσουν ξανά.
Ομως εν έτει 2023 το ζητούμενο για τους Metallica και τους οπαδούς τους δεν είναι αυτό. Η κυκλοφορία ενός νέου δίσκου και η ανακοίνωση των λίγων, καλών και… τσουχτερών ημερομηνιών της περιοδείας τους αρκούν για να σημάνουν συναγερμό σε εκατομμύρια οπαδούς που αδημονούν να ακούσουν καινούργια μουσική και να δουν ζωντανά την τετράδα από το Σαν Φρανσίσκο.
Οι Metallica είναι αυτό που είναι σήμερα γιατί έχουν βρει τη χρυσή (κυριολεκτικά) τομή. Το συγκρότημα, που στις αρχές της χιλιετίας έφτασε ένα βήμα πριν από τη διάλυση, δεν χρειάζεται ένα νέο «Master of puppets» ή ένα «Black album» για να προκαλέσει πανικό. Αρκεί να κυκλοφορεί δίσκους που βρίσκονται για καιρό στο επίκεντρο μουσικών και όχι μόνο συζητήσεων και που σε συνδυασμό με το ανεξίτηλο παρελθόν και τη συνδρομή του μαγικού χεριού του μάρκετινγκ φτάνουν και περισσεύουν για να μετατρέψουν τον λογότυπό τους σε πραγματική μηχανή κοπής χρήματος, ικανή να πουλήσει «χρυσές» ακόμη και τις οδοντογλυφίδες που μασουλάει ο ντράμερ Λαρς Ούλριχ στις συναυλίες.
Τα κάστρα που έπεσαν
Σαράντα τρία χρόνια μετά την ίδρυσή του και σαράντα μετά την κυκλοφορία του πρώτου άλμπουμ το συγκρότημα που ορκιζόταν ότι δεν θα κυκλοφορούσε ποτέ βιντεοκλίπ, που αντιστεκόταν σθεναρά σε οτιδήποτε θεωρούσε «εμπορικό» και που στο περιθώριο της δικαστικής διαμάχης με την πλατφόρμα ανταλλαγής μουσικών αρχείων Napster δήλωνε ότι «αηδιάζουμε όταν μεταχειρίζονται την τέχνη μας σαν απλό εμπόρευμα», πλέον όχι μόνο χορεύει στους ρυθμούς του μάρκετινγκ αλλά ορίζει και τους κανόνες του παιχνιδιού. Ο όποιος ρομαντισμός υπήρξε στα χρόνια της αθωότητας έχει πάει περίπατο προ πολλού και η σημαία της επανάστασης που είχαν υψώσει εκείνοι που έλεγαν ότι θα κατακτήσουν τον κόσμο με μοναδικό όπλο τη μουσική τους κλείνοντας τα αυτιά στις επιταγές της μουσικής βιομηχανίας αραχνιάζει σε κάποιο ντουλάπι. Σήμερα, για την ακρίβεια εδώ και χρόνια, όλα αυτά τα κάστρα έχουν πέσει. Κάθε νέο τραγούδι τους πλέον συνοδεύεται από το σχετικό βιντεοκλίπ, το 2017 μοιράστηκαν τη σκηνή με τη Lady Gaga όταν έπαιξαν στην 59η απονομή των βραβείων Γκράμι, ενώ δεν παραλείπουν να εμφανίζονται στα μεγαλύτερα τοκ σόου των ΗΠΑ, όπως το «Jimmy Kimmel live», το οποίο αφιέρωσε στους Metallica και στο νέο τους άλμπουμ «72 seasons» τέσσερις συνεχόμενες εκπομπές.
Ιδιαίτερη αναφορά αξίζει να γίνει στο ότι οι Metallica το 2013 έγιναν η πρώτη και μοναδική μέχρι σήμερα μπάντα που έχει παίξει ζωνανά και στις επτά ηπείρους. Η συναυλία έγινε σε έναν ειδικά διαμορφωμένο θόλο, δίπλα σε μια ερευνητική βάση στην Ανταρκτική, μπροστά σε 120 νικητές διαγωνισμών και επιστήμονες που εργάζονταν εκεί. Φυσικά, αξιοποιήθηκε δεόντως από την ομάδα μάρκετινγκ καθώς ηχογραφήθηκε, μαγνητοσκοπήθηκε και κυκλοφόρησε λίγους μήνες μετά, με τίτλο «Freeze ‘Em All».
Για να φτάσουμε σε αυτό το σημείο, βέβαια, οι Metallica έκαναν στροφή 180 μοιρών. «Παλιότερα ήμασταν τα παιδιά που έλεγαν σε όλα όχι» είχε πει ο 60χρονος Λαρς Ούλριχ σε μια παλαιότερη επίσκεψη της μπάντας στο στούντιο του μου Αμερικανού ραδιοτηλεοπτικού παραγωγού Χάουαρντ Στερν, με αφορμή το OK που έδωσαν στο Netflix προκειμένου να χρησιμοποιήσει το τραγούδι τους «Master of puppets» στην τέταρτη σεζόν του «Stranger things», μιας από τις κορυφαίες και πιο δημοφιλείς σειρές της συνδρομητικής πλατφόρμας. Αυτή ήταν ακόμη μια υποστολή επαναστατικής σημαίας, αφού μέχρι τότε οι Metallica επέμεναν –σχεδόν εμμονικά– να απαντούν αρνητικά σε όλους όσοι ήθελαν να χρησιμοποιήσουν τη μουσική τους σε ταινίες και σειρές. «Τώρα αρχίσαμε να λέμε ναι σε όλα. Ας μοιραστούμε τη μουσική μας με τον κόσμο. Ποιος θα περίμενε 40 χρόνια αργότερα ότι αυτά τα τραγούδια που τα φυλάμε σαν να είναι τα διαμάντια του στέμματος θα μπορούσαν ακόμη να έχουν αυτόν τον αντίκτυπο;». Και κάπως έτσι, 36 χρόνια μετά την κυκλοφορία του, το «Master of puppets» έφτασε μέχρι τη θέση 35 στο top 100 του Billboard!
Στη σκηνή δεκάδες κάμερες πιάνουν κάθε μορφασμό και κίνηση του Τζέιμς, του Κιρκ, του Ρόμπερτ και του Λαρς, με τις συναυλίες, να έχουν αποκτήσει χαρακτήρα υπερπαραγωγής, με τα εισιτήρια να κάνουν φτερά μέσα σε λίγες ώρες. Εισιτήρια που οι τιμές τους μπορεί να φτάνουν μέχρι και τα 1.000 ευρώ για όσους είναι πρόθυμοι να πληρώσουν αδρά προκειμένου να βρεθούν κυριολεκτικά μες στη σκηνή (στο περίφημο snakepit) και να ολοκληρώσουν αυτήν τη συναυλιακή εμπειρία με μια συνάντηση με κάποια από τα μέλη των Metallica. Ειρήσθω εν παρόδω, τα εισιτήρια αυτά είναι από τα πρώτα που εξαντλούνται…
Η εξήγηση έρχεται διά στόματος Τζέιμς Χέτφιλντ και εστιάζει στον μικρότερο αριθμό συναυλιών που δίνουν σε σχέση με το παρελθόν. Λίγες, καλές και… τσουχτερές, όπως προείπαμε. «Καθώς μεγαλώνουμε θα θέλαμε να συνεχίσουμε να παίζουμε σε όλα τα μέρη που έχουμε πάει στο παρελθόν, αλλά είναι σχεδόν αδύνατο να διατηρήσουμε τους ρυθμούς που είχαμε τη δεκαετία του ’90. Είμαστε πολύ αυστηροί και σκληροί με τον εαυτό μας και έχουμε πολύ υψηλές προσδοκίες. Ετσι φροντίζουμε να φέρνουμε το καλύτερο σόου οπτικά και ηχητικά στους ανθρώπους που απολαμβάνουν τη μουσική μας και συνεχίζουν να έρχονται να μας βλέπουν ζωντανά» είπε ο 60χρονος μουσικός στο περιοδικό «Cigar Aficionado», στο οποίο μίλησε με αφορμή την κυκλοφορία όχι του νέου άλμπουμ των Metallica αλλά της νέας μάρκας πούρων με την ονομασία M81, η οποία παραπέμπει στο έτος ίδρυσης των Metallica, 1981.
Η διελκυστίνδα
Η συζήτηση για το πόσο καλό είναι ή δεν είναι το «72 seasons» που κυκλοφόρησε την Παρασκευή 13 Απριλίου είχε ανοίξει πολύ προτού το 11ο άλμπουμ των Metallica ανέβει στα ράφια των δισκοπωλείων και στις ψηφιακές πλατφόρμες. Δεν θα ήταν υπερβολή αν λέγαμε ότι η διαμάχη ανάμεσα σε εκείνους που το αποθέωσαν και εκείνους που το έθαψαν προτού καλά καλά το ακούσουν αγγίζει τα όρια τοξικής πολιτικής αντιπαράθεσης. Ακόμη κι αυτό όμως αποτελεί κατά κάποιον τρόπο κατάκτησή τους. Πόσα συγκροτήματα μπορούν σήμερα να δημιουργήσουν τέτοιον ντόρο όταν κυκλοφορούν τη νέα δουλειά τους; Πόσα συγκροτήματα μπορούν να στήσουν μια διελκυστίνδα που από τη μία πλευρά τραβούν όσοι θα ακούν το «72 seasons» μέχρι να το βαρεθούν και από την άλλη όσοι το βαρέθηκαν από το πρώτο άκουσμα;
Πιο σημαντικοί όμως από τη μουσική παρακαταθήκη του άλμπουμ είναι οι συμβολισμοί και τα μηνύματα που κρύβουν οι στίχοι, που αποτελούν κατάθεση ψυχής του Τζέιμς Χέτφιλντ. «Εβδομήντα δύο εποχές, τα πρώτα 18 χρόνια της ζωής μας είναι αυτά που διαμορφώνουν τον αληθινό ή ψεύτικο εαυτό μας. Η πεποίθηση ότι είμαστε αυτό που μας είπαν οι γονείς μας. Νομίζω ότι το πιο ενδιαφέρον είναι η συνεχής μελέτη αυτών των βασικών πεποιθήσεων και πώς αυτές επηρεάζουν την αντίληψή μας για τον κόσμο σήμερα. Μεγάλο μέρος των εμπειριών μας ως ενηλίκων είναι η αναπαράσταση ή η αντίδραση σε αυτές τις παιδικές εμπειρίες. Αιχμάλωτοι της παιδικής ηλικίας ή απελευθέρωση από αυτά τα δεσμά που κουβαλάμε». Με τα λόγια αυτά ο 60χρονος μουσικός θέτει το πλαίσιο γύρω από το οποίο περιστρέφεται το «72 seasons».
«Το κίτρινο στο εξώφυλλο συμβολίζει το φως. Εχω συναντήσει πολύ σκοτάδι στη ζωή μου και την καριέρα μας σε σχέση με πράγματα που μας συνέβησαν, αλλά πάντα υπήρχε ένα φως μέσα σε αυτό το σκοτάδι» είπε σε συνέντευξή του ο Τζέιμς Χέτφιλντ, ο οποίος αποκάλυψε ότι ήθελε το άλμπουμ αυτό να ονομαστεί «Lux AEterna» από το ομότιτλο κομμάτι που μιλάει για το αιώνιο φως που όλοι έχουμε μέσα μας. Το «72 seasons» επικράτησε τελικά επειδή είναι ένας τίτλος που βάζει τον ακροατή στη διαδικασία να σκεφτεί, να ψάξει να βρει τι μπορεί να σημαίνει. Να διαβάσει τα τραγούδια, όχι μόνο να τ’ ακούσει.
Διαβάζοντας το «72 seasons»
Δέκα μέρες μετά την κυκλοφορία του και έπειτα από πολυάριθμες ακροάσεις και… αναγνώσεις, μπορούμε να πούμε ότι το νέο άλμπουμ των Metallica έχει τρία σκέλη: το μουσικό, το στιχουργικό και το σκέλος όπου τα δύο πρώτα συναντιούνται. Μουσικά το «72 seasons» έχει αρκετές ενδιαφέρουσες στιγμές αλλά απέχει πολύ από το να χαρακτηριστεί αυτό που αποκαλούμε «δισκάρα». Αυτό όμως που κάνει την ακρόασή του άκρως ενδιαφέρουσα είναι η ταυτόχρονη ανάγνωση των στίχων του, του τρόπου με τον οποίο ο Τζέιμς Χέτφιλντ προσεγγίζει το θέμα της διαμόρφωσης της προσωπικότητας του ανθρώπου και του ρόλου που παίζουν οι 72 εποχές, τα 18 χρόνια δηλαδή από τη γέννηση μέχρι την ενηλικίωση. Είναι βέβαιο ότι το «72 seasons» θα μιλήσει σε πολύ κόσμο και θα βρεθεί πολύ ψηλά στις λίστες με τα καλύτερα άλμπουμ της χρονιάς όταν έρθει η ώρα του ετήσιου απολογισμού, όπως έγινε και με τον προκάτοχό του «Hardwired… to selfdestruct» το 2016. Μόνο που τότε οι (μουσικές) ενστάσεις ήταν πολύ λιγότερες…