Επτά χρόνια Documento. Μετρηµένα µε στιγµές, δευτερόλεπτα, αγωνίες, ένταση, γέλια, θριαµβολογίες, µε όλα τα ανθρώπινα αλλά και τα σκληρά και απάνθρωπα που κουβαλάει ο δηµοσιογράφος και αποκαλεί –καταχρηστικά και άδικα πολλές φορές– ζωή του. Η µεγαλύτερη επιτυχία µας αυτά τα επτά χρόνια είναι ότι πορευτήκαµε έξω από το σύστηµα 107 της δηµοσιογραφίας και αποδειχτήκαµε εφτάψυχοι.
Φτιάξαµε µια εφηµερίδα που δεν µοιάζει µε καµιά. Σε µια γενική αποτίµηση, εχθροί και φίλοι συµφωνούν ότι πρόκειται για δηµοσιογράφους και δηµοσιογραφία µε «το δικό τους στιλ και τις δικές τους ιεραρχήσεις». ∆εν ξέρω αν έχουµε στιλ, αλλά έχουµε πείσµα και επιµονή. Εκεί έξω µας φαντάζεται ο καθένας µε τον δικό του τρόπο. Υπάρχουν αυτοί που µας θεωρούν υπερήρωες και εµµονικά µυρµήγκια της έρευνας. Ιππότες της δηµοσιογραφίας που σιγά και σταθερά εξαφανίζεται. Κάτι σαν τους δηµοσιογράφους πρωταγωνιστές της ταινίας «Spotlight». Πιστέψτε µε, ποτέ δεν είχαµε την πολυτέλεια να κάνουµε τη δουλειά µας όπως οι Αµερικανοί συνάδελφοι της πραγµατικής ιστορίας που αποκάλυψε η «Boston Globe» και πολύ περισσότερο να αναρωτηθούµε µε τι µοιάζουµε.
Από την άλλη µεριά, άλλοι µας θεωρούν τέρατα που γεµίζουν τον δηµόσιο βίο µε αρνητικά πράγµατα, ενώ η κοινωνία πρέπει να αποφασίσει αφού κατακτήσει την ηρεµία της. Σε αυτή την κατηγορία των «κατηγόρων» µας ανήκουν είτε άνθρωποι που έχουν συµφέρον να µην υπάρχουµε για να µην τους αποκαλύπτουµε είτε αυτοί που µπορεί να µη µας έχουν διαβάσει ποτέ αλλά είναι θύµατα µιας τεράστιας επιχείρησης δολοφονίας χαρακτήρα εις βάρος µας.
Αλίµονο όµως αν δεν ήταν έτσι. Θα αποτελούσαµε ένα ακόµη µέσο ενηµέρωσης της κατηγορίας 107. Η δηµοσιογραφία πρέπει να είναι ενοχλητική και δυσάρεστη αν θέλει να υπηρετεί την κοινωνία. Ο δηµοσιογράφος δεν οφείλει να είναι ουδέτερος, όπως έχει επικρατήσει να λέγεται και να απαιτείται, αλλά αληθινός. Οταν ξέρεις ποιος αδικείται και ποιος αδικεί, το να είσαι ουδέτερος είναι καθαρή θέση κάλυψης και συµµετοχής στο έγκληµα. Ευτυχώς λοιπόν που έχουµε εχθρούς και δεν µας εκθειάζουν αλλά µας αντιλαµβάνονται ως απειλή. ∆εν υπάρχει χειρότερη κατηγορία ανθρώπων από τους «αρεστούς» και τους «αδιάβροχους», από αυτούς για τους οποίους λένε µόνο καλά, σαν να µην έχουν ταράξει κανέναν από τους κακούς ώστε να κατηγορήσουν τους ίδιους για κακούς.
Η έκδοση του Documento δεν ήταν καµιά αποστολική απόφαση για τη διάσωση της δηµοσιογραφίας. Ηταν απλώς η απόφαση για να κάνουµε τη δουλειά µας όπως έπρεπε και θέλαµε. Αντιγράφω ένα απόσπασµα από το πρώτο editorial της εφηµερίδας, την Κυριακή 20 Νοεµβρίου 2016:
«Μεγάλωσαν γενιές δηµοσιογράφων που ακόµη και αν δεν είναι διεφθαρµένοι στην πλειονότητά τους (και δεν είναι, πιστέψτε µε) είναι εκµαυλισµένοι. Με µικρές σταδιακές υποχωρήσεις, µε αυτοδικαιολογήσεις και εκπτώσεις έχασαν τον εαυτό τους. Κατέληξαν να καταγράφουν δελτία Τύπου, ανακοινώσεις πολιτικών και επιχειρηµατιών. Κατέληξαν να θεωρούν εχθρικά στοιχεία την επιθετικότητα στο ρεπορτάζ και τις αιχµές. Μαζί µε τους δηµοσιογράφους εκµαυλίστηκαν η δηµοσιογραφία και τα όργανά της. ∆εν µπόρεσε να αναδείξει τις κοινωνικές ανάγκες, δεν κατάφερε να αντιµετωπίσει όλες τις πονηρές εκτροπές και τις νοµικές ρυθµίσεις που κατασκεύαζαν “πολιτικές ορθότητες” ως κανόνες δηµοσιογραφίας. ∆εν εκδίδουµε εφηµερίδα για να την αγοράζει απλώς κάποιος και να την πετάει στον διπλανό κάδο αφού αφαιρέσει κουπόνια, σερβιέτες, βίους αγίων και προσφορές, όλα σε ένα, µε εξαίρεση τη δηµοσιογραφία. Μπορούσαµε να επιλέξουµε έναν πιο ασφαλή δρόµο. Τα πλοία είναι πιο ασφαλή στα λιµάνια απ’ ό,τι στον ωκεανό, αλλά κανένα ταξίδι δεν ξεκινάει αν δεν εγκαταλείψεις το σίγουρο λιµάνι».
Ετσι ξεκίνησε το ταξίδι µέσα σε πολλές τρικυµίες. Και τι δεν έκαναν για να µας θάψουν, αγνοώντας πως ήµασταν σπόρος. Μας αποκάλεσαν κατευθυνόµενους, κίτρινους, ταραξίες, υποκειµενικούς, συκοφάντες. Κάθε φορά που µια έρευνα µε αποκαλύψεις έβγαινε στον αέρα ξεκινούσε και η παραγωγή νέων επιθέτων και επιθέσεων εναντίον µας. Ο βρόµικος δεν χρειάζεται να κάνει µεγάλη προσπάθεια για να σε χτυπήσει, απλώς απλώνει τα βρόµικα χέρια του και σε ακουµπά βροµίζοντάς σε.
Οσοι µας πολέµησαν δεν ανήκαν σε µία κατηγορία. ∆εν ήταν µόνο ο Κυριάκος Μητσοτάκης και η ∆εξιά, όπως υποθέτουν οι περισσότεροι ίσως. Ηταν κοµµατικοί γραφειοκράτες σε κάθε όχθη. Νοµείς της εξουσίας που απολαµβάνουν προνόµια αλλά κουνάνε σηµαίες αγώνα. Μικρόψυχοι (κυρίως στο δηµοσιογραφικό επάγγελµα) που έπρεπε να δικαιολογήσουν τον εαυτό τους και την κατάντια τους, άρα να ενοχοποιήσουν όποιον σήκωνε κεφάλι και το στιλό µε θάρρος. «∆ηµοκράτες» που θεωρούν τη δηµοκρατία συνονθύλευµα προσωπικών βολικών κανόνων. Μας χτύπησαν από ∆εξιά κι Αριστερά γιατί είχαµε άποψη και τη λέγαµε, αντί να υπηρετούµε πολιτικές γραµµές, κύκλους εξουσίας και αµαρτωλά τρίγωνα διαπλοκής.
∆εν καταφέραµε να φιλοξενούµε όλες τις απόψεις, όχι γιατί αυτή ήταν η επιλογή µας. Πολιτικές ηγεσίες απαγόρευσαν σε στελέχη τους να αρθρογραφούν στο Documento, ώστε να µπορούν στη συνέχεια να του αποδώσουν µονοµέρεια. Ηθελαν να δηµιουργήσουν την εικόνα ενός εντύπου-παρία. Αυτό δεν αφορά µόνο τον Μητσοτάκη. Ο προοδευτικός κόσµος του ΠΑΣΟΚ, µε ευθύνη του προέδρου του, αποκλείστηκε από το Documento επειδή τόλµησε να του ασκήσει κριτική.
Επτά χρόνια είναι αρκετά για να βγάλει ο καθένας τα συµπεράσµατά του. Το Documento δεν υπάρχει απλώς ως δηµοσιογραφική έκδοση, αλλά παίζει ρόλο στα πολιτικά και δηµοσιογραφικά πράγµατα. Είναι σύστηµα αναφοράς για τη δηµοσιογραφία στην Ελλάδα, ενώ στο εξωτερικό αναφέρεται πλέον ως ιστορική εφηµερίδα έρευνας και αποκαλύψεων.
Αυτά τα επτά χρόνια δηµοσιογράφοι του Documento συνελήφθησαν και οδηγήθηκαν σε αστυνοµικά τµήµατα για να δηµιουργηθεί η εικόνα του παραβατικού και ύποπτου. Οδηγηθήκαµε δεκάδες φορές στα δικαστήρια, ανεπιτυχώς πάντα για τους διώκτες µας. Επιχείρησαν να µας στραγγαλίσουν οικονοµικά. Μας έκοψαν τη διαφήµιση και έφτιαξαν λίστες Πέτσα. Σε ό,τι αφορά την αφεντιά µου, δύο φορές επιχείρησαν να µε σύρουν στο ειδικό δικαστήριο και να εµφανίσουν τις αποκαλύψεις για τη Novartis ως σκευωρία. Ο ίδιος ο πρωθυπουργός µε χαρακτήρισε εγκληµατία µέσα στη Βουλή και µε συνεντεύξεις ακόµη και στο εξωτερικό µε συνέδεσε βρόµικα µε ρωσικά κεφάλαια. Ολως τυχαίως αποκαλύφθηκε ότι υπήρχε και ένα συµβόλαιο θανάτου εναντίον µου. Εστειλαν οικονοµικό έλεγχο στην εφηµερίδα µε εντολή Μαξίµου και όταν τελείωσε χωρίς ευρήµατα τον ξεκίνησαν από την αρχή λέγοντας ότι έκαναν λάθος στη διεύθυνση που πραγµατοποιούσε τον έλεγχο (αποκαλύψεις για το θέµα αυτό θα έχουµε σύντοµα µε ονόµατα και διευθύνσεις).
Αν πρέπει να µιλήσω ως εκδότης για τον δηµοσιογραφικό οργανισµό που δηµιουργήσαµε, έχω να δηλώσω περήφανος. Οχι µόνο γιατί φτιάχτηκε χωρίς θαλασσοδάνεια και χρέη στο δηµόσιο και σε συνεργάτες. Είµαι περήφανος κυρίως για τους ανθρώπους της εφηµερίδας και τον αγώνα που έδωσαν χωρίς να κοιτάνε τον φόβο τους και τη συνεχή απειλή. ∆εν αναφέροµαι µόνο σε όσους είναι στο Documento σήµερα αλλά και στους περισσότερους από αυτούς που για διάφορους λόγους δεν είναι πια µαζί µας.
Οι αποκαλύψεις του Documento δεν κρύβονται µε επιθέσεις εναντίον της εφηµερίδας και των δηµοσιογράφων ούτε µε το 41% που επικαλείται κυνικά ο Μητσοτάκης ως απόδειξη αθώωσής του. Το Documento έχει αποκαλύψει και έχει καταγράψει δεδοµένα που αποτελούν τη σύγχρονη ιστορία και γι’ αυτό καταγράφεται το ίδιο ως τµήµα της.
Κορυφαία στιγµή η αποκάλυψη του σκανδάλου των υποκλοπών, δηλαδή η συνταγµατική εκτροπή στην οποία οδήγησε η κυβέρνηση Μητσοτάκη. Το Documento είναι πολιτική, κοινωνική και δηµοσιογραφική ανάγκη, γι’ αυτό είναι εφτάψυχο. Συνεχίζουµε πρωτίστως γιατί έχουµε εσάς, τους αναγνώστες.
