“Της ζήτησα να μας συγχωρέσει και έκλαψα χαϊδεύοντάς την μια τελευταία φορά”, θυμάται η ρωσίδα βιολόγος Αντίλια Κοτόφσκαγια. Την επομένη, η σκυλίτσα Λάικα πετούσε για ένα ταξίδι χωρίς επιστροφή και γινόταν το πρώτο ζωντανό ον που πηγαίνει στο διάστημα.
Πριν από 60 χρόνια, στις 3 Νοεμβρίου 1957, μόλις έναν μήνα αφότου είχε τεθεί σε τροχιά ο πρώτος σοβιετικός Σπούτνικ, ο δεύτερος τεχνητός δορυφόρος της Ιστορίας εκτοξεύεται για το διάστημα με το ζώο μέσα.
Το θηλυκό αυτό τετράποδο, ένα αδέσποτο από τους δρόμους της Μόσχας, δεν θα επιζήσει παρά μερικές ώρες.
Για τον πρώτο σοβιετικό πολίτη της εποχής, τον Νικίτα Χρουστσόφ, ο στόχος ήταν να φανεί η υπεροχή της Σοβιετικής Ένωσης έναντι των ΗΠΑ λίγο πριν από τους εορτασμούς της 40ης επετείου της επανάστασης των μπολσεβίκων στις 7 Νοεμβρίου.
“Οι εννέα περιστροφές της γύρω από τη Γη έκαναν την Λάικα τον πρώτο κοσμοναύτη του πλανήτη, που θυσιάστηκε στο όνομα της επιτυχίας των μελλοντικών επιστημονικών αποστολών”, υπογραμμίζει η 90χρονη σήμερα Κοτόφσκαγια που συνεχίζει να είναι περήφανη για την συμβολή της στην εκπαίδευση των ζώων για τις διαστημικές αποστολές. Θυμάται ότι νωρίτερα σκυλιά είχαν επανειλημμένα σταλεί σε υποτροχιακά ύψη για διάρκεια μερικών λεπτών “ώστε να διαπιστωθεί αν ήταν δυνατή η επιβίωση σε συνθήκες έλλειψης βαρύτητας”.
“Ήταν ώρα πλέον να σταλεί ένα ζώο στο διάστημα”, διηγείται στο AFP στη Μόσχα.
Ο αγώνας ΗΠΑ-ΕΣΣΔ και η “θυσία” της Λάικα:
Μόλις έναν μήνα πριν από την εκτόξευση της Λάικα, η ΕΣΣΔ είχε ταπεινώσει τις ΗΠΑ τοποθετώντας σε τροχιά γύρω από τη Γη, τον πρώτο τεχνητό δορυφόρο στην ιστορία, τον Σπούτνικ 1.
Ο «διάδοχός του» ο Σπούτνικ 2 αποτέλεσε ένα ακόμα ράπισμα στο πρόσωπο των ΗΠΑ, και έδωσε στη Σοβιετική Ένωση το προβάδισμα στον αγώνα κατάκτησης του «τελευταίου συνόρου» και μάλιστα ακριβώς τη χρονιά που γιόρταζε την επέτειο των 40 ετών από την Οκτωβριανή Επανάσταση του 1917.
Το Σπούτνικ 2 είχε σχεδιαστεί και κατασκευαστεί στα γρήγορα, σε μόλις 1 μήνα, καθώς ο Νικίτα Χρουστσόφ είχε δώσει ρητή εντολή να προλάβει να εκτοξευτεί ο δορυφόρος στην επέτειο της Ρωσικής Επανάστασης. Ως αποτέλεσμα, αντίθετα με τους μεταγενέστερους σοβιετικούς δορυφόρους, δεν είχε προλάβει να σχεδιαστεί και για ασφαλή επανείσοδο στην ατμόσφαιρα και έτσι η Λάικα ήταν καταδικασμένη απ’ τη στιγμή που άρχισε το ταξίδι της.
Το αρχικό όνομα που του είχαν δώσει οι επιστήμονες ήταν «Κουντριάνκα», δηλαδή σγουρομάλλα. Ομως της δόθηκε το όνομα Λάικα, «το σκυλί που γαβγίζει» – όπως δινόταν και στα κυνηγετικά σκυλιά της Σιβηρίας που «έβγαζαν» το θήραμα από τις κρυψώνες γαβγίζοντας.
Η Λάικα έμοιαζε περισσότερο με φοξ τεριέ αλλά προφανώς κυλούσε στις φλέβες της και σιβηριανό αίμα.
Την Κυριακή, 3 Νοεμβρίου του 1957, στις 10.28 μ.μ., ο Σπούτνικ 2 και η Λάικα εκτοξεύτηκε και άρχισε το μοναδικό της ταξίδι, ντυμένη με ειδική στολή που διέθετε αισθητήρες για την παρακολούθηση του καρδιακού της παλμού, της πίεσης του αίματος καθώς και της αναπνοής της. Το πρόσωπό της ήταν στραμμένο προς την κάμερα λήψης της τηλεόρασης.
Το σχέδιο ήταν να μείνει ζωντανή επί 10 μέρες σε τροχιά, τρεφόμενη με ένα τζελ που περιείχε θρεπτικά συστατικά, και ύστερα να της γίνει ευθανασία, με δηλητήριο που είχε τοποθετηθεί στο τζελ που θα κατανάλωνε την δέκατη ημέρα. Οι αισθητήρες που ήταν τοποθετημένοι πάνω της έδειξαν ότι επιβίωσε απ’ την εκτόξευση, οι παλμοί της όμως έφτασαν τους τριπλάσιους από το κανονικό λόγω του φόβου και επανήλθαν μετά από πολλή ώρα.
Επειδή ακριβώς το Σπούτνικ 2 είχε κατασκευαστεί πολύ γρήγορα και πρόχειρα, προκειμένου να προλάβει την επέτειο της Επανάστασης, λίγο μετά την επιτυχή τοποθέτηση σε τροχιά γύρω από τη Γη παρουσιάστηκε μία βλάβη στο σύστημα θερμομόνωσης και εξαερισμού, με αποτέλεσμα η θερμοκρασία στον χώρο που βρισκόταν η Λάικα να φτάσει ή ίσως και ξεπεράσει τους 40 βαθμούς Κελσίου.
Καθώς ο οργανισμός των σκύλων δεν μπορεί να αντέξει τέτοια υπερθέρμανση, λόγω έλλειψης ιδρωτοποιών αδένων, η Λάικα πέθανε από έναν συνδυασμό θερμοπληξίας, καταπόνησης και ακραίου στρες, σε 5 έως 7 ώρες μετά την εκτόξευση, αφού είχε συμπληρώσει 4 τροχιές γύρω από τη Γη.
Το Σπούτνικ 2 εξαερώθηκε κατά την επανείσοδό του στην ατμόσφαιρα στις 14 Απριλίου 1958, μετά από 2.570 τροχιές γύρω από τη Γη.
Παρά τα λειτουργικά προβλήματα που παρουσίασε το Σπούτνικ 2, οι Σοβιετικοί επιστήμονες έμαθαν αρκετά πράγματα με αποτέλεσμα να στείλουν και άλλα σκυλιά στο διάστημα, τα οποία επέστρεψαν στη Γη ασφαλώς. Μετά από περίπου τέσσερα χρόνια, η θύρα της κατάκτησης του διαστήματος από επανδρωμένες αποστολές άνοιγε διά παντός με το διαστημικό ταξίδι του Γιούρι Γκαγκάριν στις 12 Απριλίου 1961.Γαλλικό Πρακτορείο.
Πληροφορίες: ΑΠΕ-ΜΠΕ / Wikipedia