Επικρατεί μια μεγάλη παρεξήγηση γύρω από το έργο του Ιούλιου Βερν η οποία πλανάται εις τους αιώνας των αιώνων. Εξαιτίας των συναρπαστικών περιγραφών του σε θέματα τεχνολογίας και επειδή η οργιώδης φαντασία του έπλασε κόσμους εξωπραγματικούς για την εποχή του, τα βιβλία του έφτασαν μέχρι τις μέρες μας κυρίως σε εκδόσεις συντετμημένες ή διασκευασμένες για μικρά παιδιά ή μέσα από τις κινηματογραφικές μεταφορές τους. Έτσι ένα μεγάλο μέρος του αναγνωστικού κοινού δεν είχε την ευκαιρία να έρθει σε επαφή με το αρχικό κείμενο το οποίο βρίθει λογοτεχνικών, πολιτικών και κοινωνικών αναφορών. Πίσω από τις θεαματικές περιγραφές για τα τεράστια καλαμάρια και τους δεινόσαυρους, διαφαίνεται η ανησυχία του συγγραφέα για την κοινωνία που διαμορφώθηκε με τη Βιομηχανική Επανάσταση.
Μεγάλωσε σε εύπορο και καλλιεργημένο περιβάλλον –ο πατέρας του ήταν δικηγόρος από την Προβάνς και η μητέρα του προερχόταν από ισχυρή εφοπλιστική οικογένεια της Νάντης– και είχε από μικρή ηλικία έφεση στις ασυνήθιστες ιστορίες. Στην παιδική φαντασία του επέδρασε η προσωπική ιστορία της δασκάλας του, η οποία έχασε τον άντρα της σε ναυάγιο και ακόμη τον περίμενε τρεις δεκαετίες μετά να επιστρέψει, όπως είχε κάνει ο Ροβινσώνας Κρούσος στο ομότιτλο μυθιστόρημα του Ντιφόου. Η ιστορία αυτή χαράχτηκε μέσα του τόσο έντονα ώστε η θεματική του ναυαγού να επανέρχεται στη συγγραφική πορεία από καιρού εις καιρόν («Η μυστηριώδης νήσος», «Δεύτερη πατρίδα», «Η σχολή των Ροβινσώνων»).
Σύμφωνα με τον πρώτο βιογράφο του, το 1839 σε ηλικία 11 ετών ο Βερν επιχείρησε να μπαρκάρει στις Ινδίες για να φέρει στην ξαδέρφη του ένα κοραλλένιο κολιέ. Προτού το πλοίο σηκώσει άγκυρα ο πατέρας του πρόλαβε και τον έβγαλε στη στεριά και του ζήτησε να υποσχεθεί ότι τα μόνα ταξίδια που θα έκανε θα ήταν με τη φαντασία του. Παρότι τελικά έγινε κι εκείνος δικηγόρος, πάντα παρέμεινε ανήσυχο πνεύμα με ζωηρή φαντασία και ήταν πάντα ενήμερος για τις επιστημονικές και τεχνολογικές εξελίξεις διαβάζοντας επιστημονικά περιοδικά, ενώ από νωρίς αποφάσισε να γράψει στο πρότυπο του Βικτόρ Ουγκό.
Έχοντας ήδη γράψει αρκετές ιστορίες μεταξύ των οποίων έξι μυθιστορήματα που εδραίωσαν τη φήμη του ως ενός από τους σημαντικότερους συγγραφείς φαντασίας, ο Βερν εξέδωσε τις «20.000 λεύγες κάτω από τη θάλασσα», από τον Μάρτιο του 1869 έως τον Ιούνιο του 1870, στο δεκαπενθήμερο περιοδικό «Magasin d’éducation et de récréation» και το 1870 σε βιβλίο. Σημειωτέον, οι 20.000 λεύγες του τίτλου δεν αναφέρονται στα βάθη των ωκεανών (δεν υπάρχει τέτοιο βάθος) αλλά στον διάπλου που υπολογίζεται σχεδόν δύο φορές στην περιφέρεια της Γης.
Η ιστορία εκτυλίσσεται το 1866 και αφορά το ταξίδι τριών αντρών, του θαλάσσιου βιολόγου Πιερ Αρονάξ, του πιστού βοηθού του Κονσέιγ και του φαλαινοθήρα Νεντ Λαντ. Οι τρεις αυτοί άντρες συναντιούνται στον Ναυτίλο, το πλοίο του μυστικοπαθή και ιδιόρρυθμου κάπτεν Νέμο, με στόχο να εξολοθρεύσουν για λογαριασμό της αμερικανικής κυβέρνησης ένα τεράστιο θαλάσσιο πλάσμα το οποίο λυμαίνεται τους ωκεανούς – σύντομα θα αποδειχθεί ότι πρόκειται για υποβρύχιο.
Το μυθιστόρημα έχει μεταφραστεί σε 174 γλώσσες –θεωρείται το πέμπτο πιο μεταφρασμένο βιβλίο στον κόσμο– και είναι το πρώτο της τριλογίας που συμπληρώνεται από τα «Παιδιά του Πλοιάρχου Γκραντ» και τη «Μυστηριώδη Νήσο». Εκτός από την υψηλή λογοτεχνική αξία του και τις πρωτοποριακές περιγραφές των τεχνολογικών εξελίξεων (λίγα χρόνια πριν είχαν παρουσιαστεί τα πρώτα υποβρύχια) άνοιξε νέους δρόμους στη σκέψη των επόμενων γενεών. Επηρέασε τον κόσμο της επιστήμης και της τεχνολογίας ενώ χαρακτηριστικό είναι ότι μαζί με το «Από τη Γη στη Σελήνη» του ίδιου συγγραφέα αποτέλεσαν το έναυσμα για τον κορυφαίο Αμερικανό επιστήμονα Έντουιν Χαμπλ να ασχοληθεί με την αστρονομία και την κοσμολογία.
Ταυτόχρονα και μέσα από το πρόσωπο του κάπτεν Νέμο (το όνομά του στα λατινικά σημαίνει Κανένας και αποτελεί αναφορά στον ομηρικό Οδυσσέα και την περιπέτειά του με τον Κύκλωπα Πολύφημο), του οποίου η ταυτότητα συνδέεται με τους γηγενείς της Αμερικής, το βιβλίο αποτελεί ένα βαθύ σχόλιο πάνω στην αποικιοκρατία αλλά και στο ευρύτερο πολιτικοκοινωνικό πλαίσιο, δηλαδή το πέρασμα από την εποχή του κεφαλαίου σε εκείνη των αυτοκρατοριών, με τους κλυδωνισμούς που δημιουργήθηκαν σε όλα τα επίπεδα.
Το βιβλίο «20.000 λεύγες κάτω από τη θάλασσα» του Ιούλιου Βερν κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ψυχογιός σε μετάφραση της Αριάδνης Μοσχονά.
