Όταν πριν από είκοσι ένα χρόνια ο τότε 34χρονος Παύλος-Απόστολος Εμμανουηλίδης αποφάσισε να δραστηριοποιηθεί στην ελληνική αγορά της μπίρας ‒εγκαταλείποντας την ακαδημαϊκή καριέρα του στα business schools του Λος Αντζελες και του Μιλάνου–, μόνο οι «μύστες» γνώριζαν τι είναι η μικροζυθοποιία.
Από την ίδρυση της Μικροζυθοποιίας Craft (έκλεισε καταμεσής της κρίσης το 2013) έως σήμερα δεκάδες μικροζυθοποιοί ξεπήδησαν και πλέον craft μπίρα (ή boutique ή artisan, όπως αποκαλείται διεθνώς η «έντεχνη» μπίρα για να ξεχωρίσει από τη βιομηχανοποιημένη) παράγεται σχεδόν σε κάθε γωνιά της Ελλάδας.
Αυτήν τη στιγμή η ελληνική επικράτεια μετράει 46 ενεργά µικροζυθοποιεία, καθώς και οκτώ νομάδες ζυθοποιούς (gypsy brewers), οι οποίοι παράγουν συνολικά πάνω από 120 ετικέτες. Βέβαια, τόσο τα μερίδια όσο και ο απόλυτος αριθμός των μικροζυθοποιείων στη χώρα μας απέχουν μακράν από τα αντίστοιχα στην Ιταλία (1.200 μικροζυθοποιίες), στη Γαλλία (1.000), στο Ηνωμένο Βασίλειο (περίπου 2.000), στην Ολλανδία (550) ή στην Τσεχία (450), αλλά, όπως λένε οι εκπρόσωποι του κλάδου, η δυναμική υπάρχει, καθώς η μέση ετήσια κατά κεφαλήν κατανάλωση μπίρας στην Ελλάδα είναι από τις χαμηλότερες στην ΕΕ, μόλις 36 λίτρα.
Αφροί παντού!
Στους πρωτοπόρους σε ό,τι αφορά τον κλάδο της μικροζυθοποιίας συγκαταλέγονται η Παπαδημητρίου Εμμ. ΑΒΕΕ – Ελληνική Ζυθοποιία Ρόδου, η πρώτη που δημιούργησε μικροζυθοποιία σε ελληνικό νησί, και η επίσης ροδίτικη Παντελής Κουγιός ΑΒΕ, η οποία από το 2009 μπήκε σοβαρά στην αγορά μπίρας με τη λειτουργία μιας νέας και υπερσύγχρονης μονάδας ζυθοποιίας, ενώ η Ρεθυμνιακή Ζυθοποιία τον Αύγουστο του 2001 κυκλοφόρησε στην Ελλάδα την πρώτη βιολογική μπίρα.
Στην κατηγορία της μικροζυθοποιίας (ετήσια παραγωγή έως 200.000 εκατόλιτρα) κάποιες χρονιές συμπεριλαμβάνεται και η Ζυθοποιία Μακεδονίας – Θράκης, η οποία ξεκίνησε ως μικροζυθοποιία το 1998 στην Κομοτηνή, με τη Βεργίνα να κυκλοφορεί τον επόμενο χρόνο (1999). Πάντως και ο κολοσσός του βιομηχανοποιημένου ζύθου, η Αθηναϊκή Ζυθοποιία, έχει μπει στη μικροζυθοποιία με τον χώρο Αθηνέο στο πρώην εργοστάσιό της στην Αθήνα, όπου παράγονται οι Bios 5, Zorbas, B29 Organic Beer και Marathon.
Στην κατηγορία της μικροζυθοποιίας κατατάσσονται επίσης η Ζέος στο Aργος, δημιούργημα των Κρις Παπαδήμας (ομογενής από τον Καναδά), Ντέιβιντ Γουντ (η «ψυχή» της μικροζυθοποιίας) και Μπάρι Μιούρεϊ, αλλά και η Septem στο Αυλωνάρι της Εύβοιας με μεθόδους ζυθοποίησης, γεύσεις και αρώματα πέρα από τα συνηθισμένα, η Κερκυραϊκή Μικροζυθοποιία, δημιούργημα της οικογένειας Καλούδη στο χωριό Αρίλλας της Κέρκυρας, η Κρητική Ζυθοποιία με έδρα το Ζουνάκι Κυδωνίας Χανίων με γερμανική τεχνολογία καθώς και την υποστήριξη Γερμανού ζυθοποιού, η Μικροζυθοποιία Χίου που από το 2012 παράγει και εμφιαλώνει στον Κάμπο της Χίου φρέσκια μπίρα, η Μικροζυθοποιία Κυκλάδων (ζεύγος Αλέξανδρου Κουρή – Μάγιας Τσόκλη και λίγο αργότερα και η Ελίνα Δάλλα) στην Τήνο και η First Lomax – Μπίρα Volkan του Πέτρου Νομικού στη Σαντορίνη.
Επιπλέον, το 2011 ο Σέρβος ζυθοποιός Μπόμπαν Κρούνιτς, ο Αγγλος οινέμπορος Στιβ Ντάνιελ, η πολυτάλαντη Αμερικανίδα Μάιντα Αντερσον και ο γνωστός Ελληνας οινολόγος/οινοπαραγωγός Γιάννης Παρασκευόπουλος ίδρυσαν την εταιρεία Santorini Brewing Company, δημιουργώντας στη Μέσα Γωνιά του νησιού ένα μικρό ζυθοποιείο με σήμα τον γάιδαρο (Donkey). Η Μικροζυθοποιία Σερρών και Βορείου Ελλάδος (Siris MicroBrewery) ιδρύθηκε το 2013 με πρωτεργάτη τον Γιάννη Μαρμαρέλλη. Η μονάδα παραγωγής έχει σήμερα δυναμικότητα που αγγίζει τα 2.600 εκατόλιτρα ετησίως. Η µικροζυθοποιία Ελιξη ιδρύθηκε επίσης το 2013 στη ∆ροσιά Χαλκίδας και από το 2014 στην αρχική ομάδα των δημιουργών (Ντία Παπανικολάου, Γιώργος Κωστόπουλος και Νταβίντε Τζινγκαρέλι) προστέθηκε και ο Παντελής Αβραμίδης. Περίπου την ίδια εποχή δημιουργήθηκε και η Πατραϊκή Ζυθοποιία των αδερφών Κώστα και Γιώργου Αντωνακόπουλου στα Βραχναίικα.
Φρέσκιας εσοδείας
Στις αφίξεις των τριών τελευταίων χρόνων περιλαμβάνεται η Ζυθοποιία Θεσσαλίας με έδρα τα περίχωρα της Καρδίτσας. Η μπίρα Στίλβη της Ζυθοποιίας Θεσσαλίας εμπνέεται από τη μυθολογία και την ιστορία του τόπου. Το Ηλιακό Μικροζυθοποιείο Ξάνθης ξεκίνησε τη λειτουργία του την άνοιξη του 2016 και σήμερα έχει δύο ετικέτες: Θέρος (ειδικά για το φετινό καλοκαίρι στη συλλεκτική έκδοση Η Μπύρα του Κλέφτη) ‒είναι ξανθιά, αλλά και αλλιώτικη. Με λίγα λόγια: είναι μπίρα ξανθιώτικη‒ και Ερεβος, σκοτεινή και ελαφρώς μυστηριώδης.
Από τον Μάρτιο του 2015 κυκλοφορεί από την υπερσύγχρονη μονάδα της Κορινθιακής Μικροζυθοποιίας στα Κρητικά Αρχαίας Κορίνθου η μπίρα Canal Dive, ενώ η Μικροζυθοποιία Θεσσαλονίκης με έδρα τη ΒΙΠΕ Σίνδου κυκλοφόρησε την μπίρα Αλη.
Και η Κεφαλονιά απέκτησε τη δική της μπίρα το 2015. Η Μικροζυθοποία Κεφαλονιάς και Ιθάκης στον Καραβόμυλο Κεφαλονιάς είναι δημιούργημα τριών νέων ανθρώπων οι οποίοι παράγουν την μπίρα Kefalonian Beer. Η Λύρα Μεσογειακή Μικροζυθοποιία Κρήτης εδρεύει στο Καστέλι Κισσάμου και παράγει χανιώτικη golden ale, ενώ τα πρώτα βήματά της κάνει και η Σκνίπα από την Πρότυπη Μικροζυθοποιία Θεσσαλονίκης που εδρεύει στη Θέρμη, αξιοποιώντας ελληνικές πρώτες ύλες.
Η Θεσσαλική Ζυθοποιία είναι μια ακόμη νέα ζυθοποιία που άνοιξε τις πύλες της το 2015 στο Κορωπί στην ανατολική Αττική, όπως και η Μικροζυθοποιία Ηπειρος, δημιούργημα του Νίκου Τρομπούκη με έδρα την Αρτα, αλλά και η Olympos Beer στην Κατερίνη που, σύμφωνα με τους δημιουργούς της, παράγει την «μπίρα των θεών». Στην ίδια περιοχή η Βιομηχανία Γάλακτος Κατερίνης – Κορφή ξεκίνησε το 2016 δραστηριότητα και στη μικροζυθοποίηση. Η δυναμικότητα της παραγωγής του ζυθοβραστηρίου προσεγγίζει το όριο των 2.000 εκατόλιτρων μηνιαίως.
Πέρυσι δύο Γιάννηδες έφτιαξαν τη Μακεδονική Μικροζυθοποιία στην Καβάλα, ενώ ένας ποτοποιός τρίτης γενιάς, ο Γεώργιος Παπαδιώτης, συγκέντρωσε μια ομάδα νέων ανθρώπων και έστησε τη μικροζυθοποιία Πλάστιγγα στο κέντρο της πόλης του Βόλου. Η Μικροζυθοποιία Πάρου είναι από τις πιο πρόσφατες παρουσίες στον χώρο, όπως και η Μικροζυθοποιία Φολεγάνδρου που λανσάρισε μπίρα με το όνομα Katsika.
Στην περιφέρεια της Θεσσαλίας οι ζυθοποιοί Ιωάννης Ρηγανέζης και Διονύσης Γκάζικας ίδρυσαν τη Μικροζυθοποιία Θεσσαλίας σε ένα παλιό, πέτρινο κτίριο της συνοικίας των Παλιών στον Βόλο. Οι Γιάννης Χανιώτης και Γιάννης Δρίτσας (Kirki Beer) δημιούργησαν την μπίρα Pikri Ηandcrafted India Pale Ale, η οποία παράγεται σε περιορισμένες ποσότητες στη Μικροζυθοποιία Elixi στη Χαλκίδα. Επιπλέον, την μπίρα Ληθένια India Pale Ale με συνταγή του ζυθοποιού Πολ Εμμανουηλίδη παράγει στις εγκαταστάσεις της Ζυθοποιίας Θεσσαλίας η Τρικάλων Ζύθος.
Από το 2016, ο ζυθολόγος και brewmaster Βασίλης Στεργίου φτιάχνει στη Βάρη Αττικής μπίρα με την παραδοσιακή μέθοδο ζυθοποίησης (slowbrewing). Οι μπίρες της Μικροζυθοποιίας Βάρης είναι χειροποίητες. Επίσης, η Λακωνική Ζυθοποιία δημιούργησε την πρώτη λακωνική μπίρα με την ονομασία Sparta Beer. Μετά την επιτυχημένη παρουσία τους στον χώρο του κρασιού, οι ιδιοκτήτες του Κτήματος Μπριντζίκη στην Ολυμπία δοκιμάζουν την τύχη τους και στη ζυθοποιία ιδρύοντας την Ηλειακή Ζυθοποιία. Πέρυσι τρεις φίλοι και συνεργάτες έκαναν το μεγάλο βήμα και προχώρησαν στη δημιουργία ζυθοποιείου στην Ικαρία με την επωνυμία Ικαριακή Ζυθοποιία. Η μπίρα τους, η Ικαριώτισσα, όπως διαβάζουμε στην ετικέτα είναι «καμωμένη με νερό από τις φυσικές πηγές της Ικαρίας, της νήσου της μακροζωίας. Μία μπίρα που οφείλει το όνομα της στη μητριαρχική παράδοση του τόπου μας». Το 2016, η πρώτη μπίρα της Μικροζυθοποιίας Σαμοθράκης γεννήθηκε στο ακριτικό νησί με συνταγή του Θανάση Αποστολάκου. Μία μπίρα φρέσκια και δυναμική σαν τους ορμητικούς καταρράκτες του νησιού στο Φαράγγι του Φονιά. Με όνομα που προκαλεί αίσθηση, η Noctua, κοινώς η μικρή κουκουβάγια ή Αθηνά η νυκτία, είναι η μικροζυθοποιία που δημιουργήθηκε δύο βήματα από το Γκάζι και μόλις δύο χιλιόμετρα από την πλατεία Ομονοίας το καλοκαίρι του 2016.
H Ζυθοποιία Αναστασίου είναι η μοναδική των βορείων προαστίων και μία από τις λίγες στην Αττική. Παράγει 100% χειροποίητο, φρέσκο ζύθο και συγκεκριμένα εννιά διαφορετικές συνταγές αποκλειστικά σε βαρέλι. Ιδιοκτήτης της είναι ο Φώτης Αναστασίου, ενεργό μέλος της ελληνικής craft beer σκηνής και ιδιοκτήτης της βραβευμένης The Local Pub στο Χαλάνδρι.
Οι Gypsy ζυθοποιοί
Εκτός από όσους έχουν έδρα, μικρότερη ή μεγαλύτερη, στον χώρο της craft μπίρας, διαπρέπουν και οι «νομάδες» (nomad/Gypsy brewing). Η νομαδική ζυθοποίηση είναι η δυνατότητα να βράσει ένας οικοζυθοποιός τη συνταγή του σε ένα ζυθοποιείο που δεν του ανήκει. Στην ουσία «μισθώνουν» για μια ημέρα τον χώρο και παράγουν την μπίρα τους. Μια νέα νομαδική μικροζυθοποιία στην Αθήνα, η Asylum Brewing Co, με την υπογραφή του Πολ Εμμανουηλίδη, έκανε το ντεμπούτο της πέρυσι. Στο Gypsy brewing (νομαδική ζυθοποίηση) επιδίδoνται με επιτυχία οι Σάτυροι (Satyr Brews) που έβρασαν τις μπίρες τους Menace και Menace v2 στο μικροζυθοποιείο της Μπύρας Χίου, ενώ νομάδες ζυθοποιοί είναι και οι Dark Crops και ο Οθωνας Θεοφάνους με την μπίρα Flaros. Στο νησί της Σίφνου, απ’ όπου κατάγεται ο Οθωνας, ο φλάρος είναι εκείνο το ιδιόμορφο και πρωτότυπο κεραμικό με τα τέσσερα στόμια που σκεπάζει την καμινάδα.
Στην ίδια κατηγορία ανήκει το Hoppy Caravan (το καραβάνι των λυκίσκων) του Δημήτρη Τσίρου, που δηλώνει Gypsy brewer. Η ομάδα της Strange Brew ιδρύθηκε στα τέλη του 2015, όταν τρεις φίλοι οικοζυθοποιοί αποφάσισαν ότι οι πλαστικοί κουβάδες δεν ήταν πλέον αρκετοί, και συστήθηκε επίσημα στους φίλους της καλής μπίρας τον Μάιο του 2017 με την Jasmine IPA. Τον Ιανουάριο του 2018 μετέφερε την παραγωγή της στη Μικροζυθοποιία Χίου. Τέλος, πριν από λίγες ημέρες έκανε την εμφάνισή της άλλη μια νέα νησιωτική μικροζυθοποιία, η Μικροζυθοποιία Sigri στη Λέσβο, που ζυθοποίησε στη Μικροζυθοποιία Χίου.
Ο χάρτης των ελληνικών ζυθοποιείων
Ετικέτες
Ονομα εταιρείας
Εδρα
Zythos Vap
VAP Παντελής Κουγιός ΑΒΕΕ
Ρόδος
Knights Beer of Rodos, Magnus Lager, Magnus Weiss
Παπαδημητρίου Εμμ. ΑΒΕΕ – Ελληνική Ζυθοποιία Ρόδου
Ρόδος
Red Ale Special, Dark Ale Bitter, Amorosa Weiss, Contessa IPA, Royal Ionian Pilsner, Ionian Epos, 1842 Ginger Beer, βαρελίσια Ionian Gold
Κερκυραϊκή Μικροζυθοποιία ΕΠΕ – Corfu Beer
Αρίλλας, Κέρκυρα
Septem Monday’s Pilsner, Septem Friday’s Pale Ale, Septem Sunday’s Honey Golden Ale, Septem Thursday’s Red Ale, Septem Saturday’s Porter, Septem 8η Μέρα, A.C.E.
Septem Μικροζυθοποιία
Ωρολόγιο, Δήμος Αυλώνος Εύβοια
Zeos Pilsner, Mak Lager, Black Mac
ΖΕΟΣ Ζυθοποιία ΑΕ
Αργος
Βαρελίσιες Χάρμα Dunkel, Χάρμα Lager, Χάρμα Ρale Αle, Australian Lager Special Brew
Κρητική Ζυθοποιία – Χάρμα
Ζουνάκι Κυδωνιάς, Χανιά
Brink’s
Ρεθυμνιακή Ζυθοποιία ΑΒΕΕ
Σπήλι Ρεθύμνου
Yellow Donkey, Red Donkey, Crazy Donkey, White Donkey, Slow Donkey
Ζυθοποιία Σαντορίνης ΑΒΕΕ – Santorini Brewering Company
Μέσα Γωνιά, Σαντορίνη
Νήσος Pilsner, All-Day Lager, Νήσος Βιολογική, Limited Edition 7 Μποφόρ Strong Dark Pilsner
Μικροζυθοποιία Κυκλάδων
Βαγιά, Τήνος
Φρέσκια Μπύρα Χίου – House Ale, Smoked Robust Porter
Ζυθοποιία Χίου
Κάμπος, Χίος
Delphi, Marea, Marea Blonde
Μικροζυθοποιία Elixi AE
Χαλκίδα
Volkan Santorini Blond, Volkan Santorini Black
First Lomax Μονοπρόσωπη ΕΠΕ – Volkan
Φηρά, Σαντορίνη
Voreia Pilsner, Voreia I.P.A., Voreia Stout, Voreia Wit
Siris – Μικροζυθοποιία Σερρών & Β. Ελλάδος ΕΕ
Σέρρες
Αργώ Golden Ale
Μικροζυθοποιία Θεσσαλίας
Βόλος
Ήπειρος
Ηπειρος Μικροζυθοποιία
Αρτα
Στάλα Pale Ale, Στάλα Ρούσα
Ζυθοποιία Ηπείρου
Ροδοτόπι Ιωαννίνων
Διώνη, ORA, Fest Beer Carnival
Πατραϊκή Ζυθοποιία
Βραχναίικα, Πάτρα
Vambeer, Δίας
Βιομηχανία Γάλακτος Κατερίνης – Κορφή ΑΕ
Κάτω Αγιος Ιωάννης, Κατερίνη
Olymposbeer
Olympos Beer
Κατερίνη
Άλη Weiss, Άλη IPA,
Μικροζυθοποιία Θεσσαλονίκης – Άλη
ΒΙΠΕ Σίνδου
Noctua Head Twister Ale, Noctua Night Vision Black IPA
Μικροζυθοποιία Αθήνας – Noctua
Γκάζι, Αθήνα
Καθημερινή, Σικάλεως, Αστερόεσσα
Ζυθοποιία Αναστασίου
Χαλάνδρι, Αθήνα
Kefalonian Beer
Μικροζυθοποιία Κεφαλονιάς και Ιθάκης
Κεφαλονιά
Lyra
LYRA Μεσογειακή Μικροζυθοποιία Κρήτης
Καστέλι Κισσάμου, Χανιά
Canal Dive pilsner, Canal Dive ale
Κορινθιακή Μικροζυθοποιία ΑΕ
Κρητικά Αρχαίας Κορίνθου
Sknipa Lady, Sknipa Strong Ale, Sknipa Bold
Πρότυπη Μικροζυθοποιία Θεσσαλονίκης ΟΕ
Θεσσαλονίκη
Σόλο Μποέμισσα, Σόλο Φουριάρης, Σόλο Ψακί, Σόλο Χωριάτικη
Grapes and Gratification IKE
Αλάγνι Ηρακλείου
Stilvi Lager, Stilvi Stout, Stilvi Weiss
Ζυθοποιία Θεσσαλίας Στίλβη
Καρδιτσομαγούλα, Καρδίτσα
Θήτα Classic beer, Εψιλον, Ζήτα, Ωμέγα, Ητα
Θεσσαλική Ζυθοποιία
Χαλάνδρι
Ληθένια
Τρικάλων Ζύθος
Τρίκαλα
Πλάστιγγα
Ζυθοποιία Πλάστιγγα
Βόλος
56isles
Μικροζυθοποιία Πάρου
Πάρος
Στεργίου Σταρένια, Στεργίου Gold, Στεργίου Status deluxe
Μικροζυθοποιία Βάρης
Βάρη
Katsika
Μικροζυθοποιία Φολεγάνδρου
Φολέγανδρος
Mikonu
Ζυθοποιία Μυκόνου
Άνω Μερά Μυκόνου
Ικαριώτισσα
Ικαριακή Ζυθοποιία
Ικαρία
Θέρος – Η Μπύρα του Κλέφτη, Ερεβος
Ηλιακό Μικροζυθοποιείο Ξάνθης
Ξάνθη
Magna Olympico
Ηλειακή Ζυθοποιία
Λαντζόι, Ηλεία
Johnnies’ Beer
Μακεδονική Μικροζυθοποιία
Δοξάτο, Δράμα
Niki Amber Lager, Kirki Pale Ale, Pikri I.P.A.
Kirki Beer O.E.
Πειραιάς
Notos Lager
Notos Brewery
Ηράκλειο, Κρήτη
Sparta Lager,
Sparta American Pale Ale
Λακωνική Ζυθοποιία
Σπάρτη
Idol Pilsner, Portara India Pale Ale, Naxian Sphinx Stout
Μικροζυθοποιία Νάξου
Νάξος
Fonias Pale Ale
Μικροζυθοποιία Σαμοθράκης
Χώρα Σαμοθράκης
Karma Pale Ale, Karma Hoppy Lager, Karma Red Ale, Karma Golden Ale
Ζυθοποιία Πελοποννήσου – Karma Beer
Νεμέα
White Mountains Triple Hop Pale Ale
Lafkas Brewery
Χανιά
Gypsy Brewing
(νομαδική ζυθοποίηση)
Asylum Saison
Asylum Brewing Co
Υμηττός
Nyx Dry Stout, Δίνη New England IPA, feat. ΣΟΛΟ
Satyr Brews
Αθήνα
Dark Crops Non Serviam, Dark Crops Freezing Moon
Darc Corps
Αθήνα
Flaros Beer, Flaros Amber Ale, Flaros Session Ale
Flaros
Αθήνα
Citra Blast, Regulus
7 Island Brewery
Κέρκυρα
Sedusa, Nissiopi
Μικροζυθοποιία Sigri
Λέσβος
Squeeze
Hoppy Caravan
Αθήνα
Jasmine IPA
Strange Brew
Αθήνα