Η αναπληρώτρια καθηγήτρια Εγκληματολογίας, Université Paris-Saclay, γράφει για τον κυβερνητικό αυταρχισμό και την έξαρση της αστυνομικής βίας
Τον τελευταίο καιρό υψώνονται ολοένα και περισσότερες φωνές που χαρακτηρίζουν χούντα την κυβέρνηση. Είναι προφανές ότι δεν έχουμε χούντα· το πολίτευμα παραμένει τυπικά αναλλοίωτο. Εξίσου προφανές είναι ότι δεν έχουμε χούντα καθώς σε μια δικτατορία οι ελευθεροκτόνοι νόμοι που ψηφίζονται τηρούνται από την πραξικοπηματική κυβέρνηση. Κατά μία έννοια, η σημερινή κυβέρνηση είναι χειρότερη από χούντα επειδή χαρακτηρίζεται από έναν ρευστό αυταρχισμό που δημιουργεί ασάφεια δικαίου. Ο πολύμορφος αυταρχισμός της εκδηλώνεται τόσο με τις επανειλημμένες παραβιάσεις του συντάγματος σχετικά με το δικαίωμα του συνέρχεσθαι όσο και με τον προεξάρχοντα ρόλο που έχει αποδοθεί στην αστυνομία, η οποία αφενός ασκεί συστηματικά ασύδοτη βία εναντίον των πολιτών, αφετέρου υπεισέρχεται σε τομείς του κοινωνικού βίου που δεν υπάγονται στην αρμοδιότητά της – από τη φύλαξη των πανεπιστημίων μέχρι την προστασία των ανηλίκων που οι γονείς τους έχουν συλληφθεί ή καταδικαστεί.
Οι αντιδημοκρατικές συνέπειες αυτής της πολιτικής ενισχύονται από το γεγονός ότι ο αυταρχισμός αυτός υπερβαίνει συχνά τα νομικά όρια που έχει θεσπίσει η ίδια η κυβέρνηση. Οι συγκεντρώσεις αλληλεγγύης στο αίτημα του Δημήτρη Κουφοντίνα ήταν νόμιμες βάσει των διατάξεων των αντισυνταγματικών έστω νόμων της κυβέρνησης – παρ’ όλα αυτά διαλύθηκαν βίαια. Εξίσου νόμιμη ήταν και η οικογένεια στην πλατεία της Νέας Σμύρνης, αλλά της επιβλήθηκε πρόστιμο για παραβίαση των μέτρων προστασίας. Αυτή η ρευστότητα της εφαρμογής του νόμου δημιουργεί καθεστώς διάχυτου φόβου που επιτείνει την ανησυχία λόγω της αντιδημοκρατικής περιστολής των δικαιωμάτων και ελευθεριών μας διότι μας αφήνει έκθετους στην αυθαιρεσία των ένστολων χωρίς να γνωρίζουμε εκ των προτέρων αν, πότε και πώς θα στοχοποιηθούμε.
Τα θύματα της εκάστοτε στοχοποίησης υφίστανται επιπλέον την επικοινωνιακή βία της κυβέρνησης και του κρατικού μηχανισμού, με σκοπό την πλήρη απαξίωσή τους ώστε να μη διεγείρουν συναισθήματα συμπάθειας εκ μέρους της κοινωνίας των πολιτών. Τα μέλη της οικογένειας Ινδαρέ μετατράπηκαν σε βίαιους καταληψίες, ο νεαρός που ξυλοκοπήθηκε από μέλη της ομάδας ΔΡΑΣΗ στη Νέα Σμύρνη μετατράπηκε σε αναρχοκομμουνιστή και φιλοτρομοκράτη που αποπειράθηκε να κλέψει όπλο ένστολου. Όταν το κυβερνητικό αφήγημα κατέρρευσε και το θύμα πυροδότησε ένα τεράστιο κύμα αλληλέγγυας διαμαρτυρίας, που προκάλεσε τον τραυματισμό ορισμένων ένστολων, η κυβερνητική επικοινωνιακή βία άλλαξε στόχο, κατηγορώντας συλλήβδην όλους όσοι διαμαρτύρονται ότι υποκινούν διχαστική βία. Κατ’ αυτό τον τρόπο η κυβέρνηση απεκδύθηκε των ευθυνών της για τη διάπραξη της αρχικής αστυνομικής βίας και αντιστρέφοντας την πραγματικότητα απαξίωσε την κοινωνία των πολιτών θεωρώντας τη χειραγωγούμενη από την αξιωματική αντιπολίτευση, στην οποία αποδίδεται πια συστηματικά η ευθύνη για όλες τις λαϊκές κινητοποιήσεις, σε μια προσπάθεια αποσυσχετισμού τους από το εγγενές αξιακό τους αίτημα και περιβολής τους με έναν ρηχό αντιπολιτευτικό μανδύα.
Ο κίνδυνος της εκτροπής είναι πλέον ορατός όχι μόνο εξαιτίας των παραβιάσεων του συντάγματος και της αστυνομικής ασυδοσίας, αλλά και εξαιτίας της ουσιαστικής απουσίας θεσμικών δημοκρατικών αναχωμάτων. Η διαχρονική απροθυμία της Δικαιοσύνης να καταδικάσει τους θύτες, η καταρχήν μη επιβολή πειθαρχικών κυρώσεων και η συγκάλυψη –αν όχι διαστρέβλωση– των εκάστοτε πραγματικών γεγονότων από τη συντριπτική πλειονότητα των ΜΜΕ συντηρούν και νομιμοποιούν ένα αντιδημοκρατικό πλέγμα άσκησης της πολιτικής εξουσίας, το οποίο τείνει προς την εδραίωση μιας αυταρχικής μορφής διακυβέρνησης.
Η απουσία δημοκρατικών αναχωμάτων στον αυταρχισμό της κυβέρνησης και του κρατικού μηχανισμού θέτει τον λαό ενώπιον ενός διλήμματος: καλείται να υποταχτεί ή να αντιδράσει βίαια. Η λαϊκή οργή μπορεί να εκτονωθεί με τη μορφή δράσεων συλλογικής αυτοδικίας, όπως συνέβη στη Νέα Σμύρνη, ή να πυροδοτήσει μαζική εξέγερση με άγνωστες συνέπειες. Ωστόσο, όσο εντονότερη γίνεται η διολίσθηση προς τον αυταρχισμό τόσο πιθανότερη είναι η έκρηξη της λαϊκής οργής – ως αναπάντεχος φόρος τιμής στην επέτειο των 200 χρόνων από τον απελευθερωτικό αγώνα του λαού με το σύνθημα «Ελευθερία ή θάνατος» που καλούμαστε να γιορτάσουμε φέτος.
