Πέμπτη_x000D_
πρωί, οδός Δημοκρατίας κοντά στην παραλία Αργυρή Ακτή. Στο οικόπεδο της_x000D_
οικογένειας Φράγκου μόλις έχει εντοπιστεί ακόμη μία σορός.
Αστυνομικοί και σωστικά συνεργεία βρίσκονται μέσα στο οικόπεδο και το «χτενίζουν». Το οικόπεδο είναι περιφραγμένο απέξω, όπως σχεδόν όλες οι ιδιοκτησίες στην περιοχή. Στο σημείο της περίφραξης που βρίσκεται στο μπροστινό μέρος του οικοπέδου το οποίο βλέπει προς τη θάλασσα διακρίνεται μία πόρτα. Είναι το μοναδικό σημείο από το οποίο μπορεί κανείς να κατέβει προς τη θάλασσα μέσω κάποιων υποτυπωδών σκαλοπατιών. Η δίοδος που αναζητούσαν εναγωνίως, δίχως όμως επιτυχία, το απόγευμα της Δευτέρας οι 27 άνθρωποι που κάηκαν ζωντανοί. Στις 24 Ιουλίου, στις 11.38, η δημοσιογράφος του CNN Μελίσα Μπελ ανάρτησε στον προσωπικό της λογαριασμό στο Twitter μια φωτογραφία με την επίμαχη πόρτα από το οικόπεδο της οικογένειας Φράγκου. «Αυτή ήταν η πόρτα την οποία 26 άνθρωποι προσπαθώντας να ξεφύγουν από την πυρκαγιά στο Μάτι βρήκαν κλειδωμένη το βράδυ της Δευτέρας. Βρέθηκαν σε αυτό το χωράφι αγκαλιασμένοι» ανέφερε στο tweet της.
Λίγα μέτρα πιο δίπλα ακόμη ένα σπίτι έχει καεί. Ευτυχώς όχι ολοσχερώς αλλά και αυτό έχει υποστεί μεγάλες ζημιές. Μπαίνοντας αντικρίζει κανείς την ίδια εικόνα. Περιφραγμένο από παντού και στο μπροστινό του τμήμα μία πόρτα. Από εκεί κατεβαίνεις στη θάλασσα μέσω μονοπατιού, το οποίο μόνο ο ιδιοκτήτης του σπιτιού μπορεί να χρησιμοποιήσει, όπως και στην περίπτωση της οικογένειας Φράγκου. Λίγα μέτρα πιο κει το οικόπεδο έχει καεί τελείως. Το μοναδικό που έχει μείνει όρθιο είναι η περίφραξή του, η οποία φτάνει μέχρι την άκρη του λίγα μέτρα πάνω από τη θάλασσα.
Αποφασίζουμε να προχωρήσουμε προς το Μάτι προκειμένου να διαπιστώσουμε πόσο εύκολο είναι για κάποιον να φτάσει στη θάλασσα από την πλευρά του δρόμου. Στο δεξί μας χέρι εντοπίζουμε ένα στενό δρομάκι ανάμεσα σε δύο σπίτια. Η είσοδος φράζεται από τρία κολονάκια που έχουν τοποθετηθεί, άγνωστο για ποιον λόγο. Διασχίζουμε το δρομάκι ανάμεσα στα δύο σπίτια. Στο τέλος του και δεξιά υπάρχει μια σκάλα. Από εκεί μπορεί κανείς να κατέβει στην παραλία. Η πρόσβαση είναι ελεύθερη, δεν υπάρχει περίφραξη. Θα πρέπει όμως κανείς να το γνωρίζει, καθώς δεν υπάρχει πινακίδα για να δείχνει δίοδο προς την παραλία.
Προχωρούμε από το εστιατόριο Αργυρή Ακτή. Πιο πριν αντικρίζουμε ένα σπίτι που και αυτό έχει υποστεί ζημιές. Το μπροστινό μέρος του οικοπέδου βλέπει προς την παραλία, στην αμμουδιά. Είναι όμως και αυτό περιφραγμένο. Ανεβαίνουμε προς το μπαρ Κάβος το οποίο έχει καεί ολοσχερώς. Μπαίνουμε στο παραλιακό κομμάτι που οδηγεί προς το Μάτι. Παντού σπίτια χτισμένα λίγα μόλις μέτρα από την ακτογραμμή. Κενά διαστήματα μεταξύ τους δεν υπάρχουν παρά μόνο σε ελάχιστα σημεία. Σπίτια, μάντρες και περιφράξεις γύρω από τις ιδιοκτησίες, πολλές από τις οποίες φαίνεται ότι έχουν χτιστεί 20 και 30 χρόνια πριν. Η πρόσβαση από τον δρόμο προς τη θάλασσα είναι περιορισμένη. Την εμποδίζουν η ανέγερση των κατοικιών και τα ελάχιστα έως ανύπαρκτα κενά μεταξύ τους. Μπροστά από ένα σπίτι διακρίνουμε μία σκάλα η οποία οδηγεί σε παραλία. Μοιάζει να είναι σχεδόν «ιδιωτική», για όσους μένουν στα σπίτια ακριβώς από πάνω.
«Πρέπει να χτίζεις 100 μ. από παραλία – αιγιαλό»
«Το Μάτι ήταν και είναι προβληματική περιοχή. Δεν είχε ενταχθεί ποτέ στο σχέδιο πόλης και δεν μπορεί να ενταχθεί γιατί είναι δάσος» δήλωσε στο Documento η Μαργαρίτα Καραβασίλη, πρώην ειδική γραμματέας Επιθεωρητών Περιβάλλοντος. «Ο όποιος πολεοδομικός σχεδιασμός έγινε στο Μάτι προέκυψε από τους πρώτους οικοπεδούχους που κάποια στιγμή –από τη δεκαετία του 1960-1970 ενδεχομένως– χάραξαν κάποιους στοιχειώδεις δρόμους και άρχιζαν να πουλάνε οικόπεδα. Αυτό υπάρχει μέχρι και σήμερα: πάρα πολύ στενοί δρόμοι που δεν μπορούν να καλύψουν τις πραγματικές ανάγκες μιας περιοχής, η οποία ιδιαίτερα τους καλοκαιρινούς μήνες έχει πολύ πληθυσμό. Υπάρχει ένας δρόμος που ενώνει με τη λεωφόρο Μαραθώνος. Στο σημείο αυτό εγκλωβίστηκαν πολλά σημεία γιατί ο δρόμος δεν μπορούσε να αντέξει τέτοιο φόρτο οχημάτων».
Οπως αναφέρει η κ. Καραβασίλη, το Μάτι είναι μια περιοχή «με υψομετρικές διαφορές, βραχώδεις περιοχές και το χειρότερο όλων: όλη η παραλία έχει μαντρωθεί από κτίσματα που είναι το ένα δίπλα στο άλλο, τις περισσότερες φορές με πανύψηλες μάντρες, με αποτέλεσμα να μην μπορείς να περάσεις. Καθένας κοιτάζει πώς θα χτίσει καλύτερα, πώς θα οικειοποιηθεί το κοινωνικό αγαθό που λέγεται παραλία και θα το κάνει ιδιωτικό. Και, ταυτόχρονα, χωρίς να έχει πληρώσει –αφού η περιοχή δεν έχει ενταχθεί στο σχέδιο– προκειμένου να γίνουν έργα υποδομής. Ετσι, τη στιγμή της κρίσης άνθρωποι που δεν γνώριζαν την περιοχή δεν ήξεραν από πού θα φύγουν».
Αναφορικά με το τι προβλέπεται νομοθετικά σε σχέση με κτίσματα που εμποδίζουν την πρόσβαση στον αιγιαλό, η κ. Καραβασίλη επισημαίνει: «Κανονικά δεν μπορείς να χτίσεις πάνω στον αιγιαλό. Εκατό μέτρα από τον αιγιαλό – παραλία μπορείς να οικοδομήσεις νόμιμα. Οταν υπάρξει αδειοδότηση, εκεί όπου θα χτιστούν τα σπίτια θα πρέπει να εκτείνεται ανά 100 μέτρα μεταξύ των σπιτιών πρόσβαση, κοινοτικός δρόμος δηλαδή προς την παραλία». Σχετικά με το ότι η περιοχή έχει πολλούς γκρεμούς, που ενίοτε δεν καταλήγουν σε παραλία, η κ. Καραβασίλη σχολίασε ότι «δεν έχει σημασία η μορφολογία του εδάφους. Δεν μπορείς να χτίζεις με τρόπο που να μην αφήνεις καμία πρόσβαση στον αιγιαλό, που είναι κοινό αγαθό».
«Αυθαίρετη όλη η περιοχή»
Το Μάτι είναι περιοχή «εντελώς αυθαίρετη, χτίστηκε όπου να ’ναι. Δεν υπήρξε καμία μέριμνα». Ενδεικτικά όσων αναφέρει η κ. Καραβασίλη είναι τα στοιχεία που εξέδωσε το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδος (ΤΕΕ): στο Μάτι είχαν δηλωθεί 327 αυθαίρετα κτίσματα. Εξ αυτών 156 δηλώσεις αυθαιρέτων (40%) ανήκουν στην κατηγορία 5, δηλαδή παντελώς αυθαίρετα ή με υπέρβαση μεγεθών άνω του 40% μετά το 1983.
Αξιοσημείωτο είναι ότι, σύμφωνα με το ΤΕΕ, το 52% των δηλώσεων δεν έχει λάβει καν οικοδομική άδεια, ενώ ο αντίστοιχος μέσος όρος στην επικράτεια είναι 25%. Μάλιστα, όπως ανέφερε το ΤΕΕ, «το 93% των δηλούμενων αυθαιρέτων είναι εκτός σχεδίου. Ο αντίστοιχος μέσος όρος στην επικράτεια είναι 29% των δηλώσεων εκτός σχεδίου». Η περιοχή ως επί το πλείστον, σύμφωνα με το ΤΕΕ, αποτελείται από εξοχικές κατοικίες (86%).
Το ΤΕΕ παρουσίασε όμως και άλλα στοιχεία που υποδηλώνουν ότι αυτή η κατασκευή αυθαιρέτων στο Μάτι είχε διαχρονικότητα: «Οσον αφορά την παλαιότητα των αυθαιρέτων που έχουν δηλωθεί, το 17% αφορά κτίσματα προ του 1975, το 32% αφορά κτίσματα μέχρι το 1982, το 28% κτίσματα από το 1983 έως το 2003 και το 23% αυθαίρετα κτίσματα από το 2004 έως τις 28/7/2011».
Πολλά ακίνητα δεν έχουν δηλωθεί
Αυτά τα 327 αυθαίρετα κτίσματα δεν αποτελούν όμως τα μοναδικά στο Μάτι, αφού «στο πληροφοριακό σύστημα του ΤΕΕ δεν εντάσσονται κτίσματα που έχουν ανεγερθεί αυθαίρετα σε δάση, δασικές περιοχές, ρέματα, αιγιαλούς κ.λπ., σύμφωνα με τις συνταγματικές προβλέψεις». Δηλαδή τα επιπλέον –πολλά– ακίνητα που έχουν χτιστεί σε αυτές τις περιοχές στο Μάτι, όπως περιγράφει το ΤΕΕ, δεν θα μπορούσαν να δηλωθούν από τους επιβλέποντες μηχανικούς και ιδιοκτήτες τους αφού είναι εντελώς παράνομα.
Φυσικά δεν πρόκειται για πρωτόγνωρη κατάσταση: «Υπάρχει ολόκληρος κατάλογος αντίστοιχων περιοχών με το Μάτι» σημειώνει στο Documento η κ. Καραβασίλη. Για να γίνουν αυτοί οι οικισμοί όμως αναγκαία είναι η ύπαρξη του «“λαδωμένου” κράτους. Εγιναν πάρα πολλές παρανομίες με την ανοχή υπευθύνων και αρμόδιων φορέων. Ενα μεγάλο ποσοστό ενέδιδε σε άνωθεν πιέσεις έναντι τιμήματος και έκαναν περιουσίες. Κι εγώ αν είχα ενδώσει σε τρεις τέσσερις περιπτώσεις θα είχα περιουσία. Είναι μια κατάσταση που δύσκολα αλλάζει, αφού υπάρχουν καθεστηκυίες νοοτροπίες, πολιτικές αποφάσεις που σχετίζονται με την ψηφοθηρία, τις κρατικές πιέσεις και τα τεράστια συμφέροντα» καταλήγει η κ. Καραβασίλη.
