Πώς βγάζεις δισεκατομμύρια από έναν τυφώνα; Στο ερώτημα αυτό απαντά διεξοδικά –με στοιχεία, ονόματα και αριθμούς- η Καναδή δημοσιογράφος, ακτιβίστρια και συγγραφέας Ναόμι Κλάιν, η οποία σε εκτενές άρθρο της στη βρετανική εφημερίδα The Guardian εξηγεί πώς ο τυφώνας Κατρίνα αποτέλεσε μια εξαιρετική «ευκαιρία» για τον πλουτισμό των πετρελαϊκών και των εταιρειών ιδιωτικής ασφάλειας, τη διάλυση της κοινωνικής στέγασης και την ιδιωτικοποίηση της εκπαίδευσης στη Νέα Ορλεάνη.
Ο όρος «δόγμα του σοκ», τον οποίο εισήγαγε στη διεθνή βιβλιογραφία η Κλάιν με το ομότιτλο βιβλίο της (2007) περιγράφει τη βάναυση τακτική αποπροσανατολισμού του κοινού η οποία επακολουθεί ένα σοκ, όπως είναι ένας πόλεμος, ένα πραξικόπημα, μια τρομοκρατική επίθεση, μια χρηματιστηριακή κατάρρευση ή μια φυσική καταστροφή, με στόχο την επιβολή ακραίων μέτρων που ευνοούν τον ιδιωτικό τομέα. Σύμφωνα με την Κλάιν, τέτοιες πρακτικές είναι γνωστές και εφαρμόζονται από τις νεοφιλελεύθερες ελίτ για περισσότερα από 40 χρόνια στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής.
«Περικοπές ή θάνατος» είναι ένα από τα αγαπημένα εκβιαστικά διλήμματα των κυβερνόντων, οι οποίοι «εν μέσω υπερπληθωρισμού ή τραπεζικής κατάρρευσης, κατάφερναν συχνά να «πουλήσουν» στον πανικοβλημένο πληθυσμό την αναγκαιότητα περικοπών στην κοινωνική προστασία ή επιβολής τεράστιων πακέτων «διάσωσης» για να στηρίξουν τον ιδιωτικό χρηματοπιστωτικό τομέα, καθώς, η εναλλακτική, ισχυρίζονταν, θα ήταν μια ξεκάθαρη οικονομική Αποκάλυψη [με την βιβλική έννοια],» υποστηρίζει η Κλάιν.
Για την περίπτωση του τυφώνα Κατρίνα, εξηγεί πως «παρότι συχνά χαρακτηρίζεται ως μια «φυσική καταστροφή», ο τρόπος που επηρέασε την πόλη της Νέας Ορλεάνης δεν ήταν καθόλου φυσικός. Τη στιγμή που χτύπησε την παραθαλάσσια πόλη, ήταν στο επίπεδο «τροπικής καταιγίδας», παρότι, νωρίτερα, στον Κόλπο του Μεξικού είχε φτάσει στο επίπεδο 5 της κλίμακας τυφώνων. Ωστόσο, οι παραμελημένες αντιπλημμυρικές υποδομές της πόλης δεν ήταν ικανές, παρότι θα έπρεπε, να εμποδίσουν την καταστροφή που ακολούθησε.»
Στη συνέχεια η Κλάιν εξηγεί πώς οι κάτοικοι που είχαν εκδιωχθεί από τα σπίτια τους, σε κάποιες περιπτώσεις έχοντας ακόμη και χωριστεί από τις οικογένειές τους, άκουγαν τους πολιτικούς τους εκπροσώπους, όπως για παράδειγμα τον Ρεπουμπλικάνο γερουσιαστή από τη Λουιζιάνα Ρίτσαρντ Μπέικερ, να δηλώνουν ικανοποιημένοι που «επιτέλους καθαρίσαμε με την κοινωνική στέγαση». Και η κοινωνική στέγαση όντως «βγήκε από τη μέση», αφού μήνες μετά τον τυφώνα, μαζί με τους κατοίκους είχαν πάρει δρόμο και οι ενοχλητικές απόψεις τους και η πλούσια κουλτούρα τους, ενώ χιλιάδες δημόσιες κατοικίες –ακόμη και όσες είχαν υποστεί ελάχιστες βλάβες από τον τυφώνα καθώς ήταν ανυψωμένες- κατεδαφίστηκαν. Αντικαταστάθηκαν, βέβαια, από διαμερίσματα μοντέρνων πολυκατοικιών σε απρόσιτες για όσους έμεναν πριν εκεί τιμές.
«Αυτά που είδα στη διάρκεια της πλημμύρας με σόκαραν. Αλλά αυτά που είδα στον απόηχο του τυφώνα Κατρίνα με σόκαραν ακόμη περισσότερο,» λέει η Κλάιν, η οποία βρισκόταν στη Νέα Ορλεάνη. «Με την πόλη να παραπαίει, και με τους κατοίκους διασκορπισμένους σε όλη τη χώρα και ανίκανους να προστατεύσουν τα συμφέροντά τους, ένα σχέδιο επιβολής επιθετικών μέτρων υπέρ του ιδιωτικού τομέα ήρθε στο προσκήνιο με εξαιρετική ταχύτητα.»
Όσον αφορά το σχολικό σύστημα της Νέας Ορλέανης, «μετά την καταστροφή έγινε το πιο ιδιωτικοποιημένο σε όλες τις ΗΠΑ» με μια εκ των πρακτικών που ακολουθήθηκαν να είναι η προσφορά «κουπονιών» στους γονείς για αποκλειστική χρήση σε ιδιωτικά σχολεία.
Μετά την καταστροφή, ο τωρινός αντιπρόεδρος των ΗΠΑ και τότε επικεφαλής της Επιτροπής Μελετών των Ρεπουμπλικάνων, Μάικ Πενς πρότεινε στο Κογκρέσο την ανάκληση της περιβαλλοντικής νομοθεσίας στον Κόλπο του Μεξικού και την περαιτέρω εξόρυξη πετρελαίου στην περιοχή, παρότι οι επιστήμονες έχουν συνδέσει την εκπομπή αερίων του θερμοκηπίου, τα οποία εκλύονται τόσο κατά την εξόρυξη όσο και κατά τη διύλιση, με την επιδείνωση των καιρικών φαινομένων.
Πέραν του κατασκευαστικού και πετρελαϊκού τομέα, κερδισμένες βγήκαν και οι ιδιωτικές εταιρείες ασφαλείας, καθώς σύμφωνα με την Κλάιν, «δεκάδες δισεκατομμύρια δολάρια διοχετεύθηκαν σε νέα ασφαλιστικά συμβόλαια, ενώ έγιναν φορολογικές ελαφρύνσεις των ασφαλιστικών εταιρειών, με το επιχείρημα ότι δεν έπρεπε να καταρρεύσουν. Το αποτέλεσμα ήταν το Νοέμβριο του 2005 το Κογκρέσο να ανακοινώσει γενναίες διαγραφές εσόδων από τον ομοσπονδιακό προϋπολογισμό». Τα φτωχά και μεσαία στρώματα της Νέας Ορλεάνης «πλήρωσαν» ξανά τη νύφη, βάζοντας βαθιά το χέρι στην ήδη άδεια ή μισοάδεια τσέπη τους.
