ΟΙ επιπτώσεις της πυρκαγιάς της 23ης Ιουλίου στην Ανατολική Αττική, όπως αυτές καταγράφηκαν από την ερευνητική ομάδα του Τμήματος Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Τι λένε για το θέμα της προειδοποιήσης του πληθυσμού.
Δεδομένα – Συμπεράσματα
1. Πρόκειται για χαρακτηριστική περίπτωση πυρκαγιάς σε ζώνη μίξης δασών – οικισμών (wildland urban interface – WUI), όπου καταγράφεται η υψηλότερη πιθανότητα ανθρώπινων απωλειών στον ελληνικό χώρο και παγκοσμίως. Ειδικά στον ελληνικό χώρο τέτοιες περιπτώσεις είναι πολυάριθμες.
2. Οι ισχυροί δυτικοί άνεμοι, ταχύτητας κατά θέσεις και κατά διαστήματα ακόμα και άνω των 90 χιλ. την ώρα, διαδραμάτισαν πολύ σημαντικό ρόλο στη γρήγορη μετάδοση της πυρκαγιάς προς τα χαμηλότερα υψόμετρα (downslope spread).
3. Η ταχύτατη πλευρική εξάπλωση της πυρκαγιάς, αποτέλεσε πιθανότατα τον κύριο λόγο για τη μη έγκαιρη προειδοποίηση, γεγονός που συντέλεσε στο μεγάλο αριθμό των θυμάτων.
4. Παρατηρήθηκε ότι επηρεάστηκαν κυρίως κατοικίες και κτήρια υπερυψωμένα ή με ορόφους, με μικρότερες καταγεγραμμένες ζημιές στα ισόγεια και στα υπόγεια, τυπικό δείγμα πυρκαγιάς κόμης.
5. Με βάση μαρτυρίες που αναλύονται αυτή τη στιγμή συστηματικά, προκύπτει ότι ο πληθυσμός που βρισκόταν κοντά στην παραλία, πληροφορήθηκε για την πυρκαγιά από άτομα που εκκένωναν το δυτικότερο τμήμα του οικισμού Μάτι, το οποίο είχε ήδη πληγεί και όχι με τη μορφή έγκαιρης προειδοποίησης από κάποιο φορέα. Το γεγονός αυτό δείχνει ότι δόθηκε σχεδόν μηδενικός χρόνος προειδοποίησης και αντίδρασης.
6. Από την έρευνα πεδίου διαπιστώθηκαν αδυναμίες στην κατασκευή των οικιών με ευαίσθητα σημεία στη στέγη, τα κουφώματα και άλλα μέρη, τα οποία συνετέλεσαν στην καταστροφή τους. Η βελτίωσή τους πιθανόν να είχε θετικά αποτελέσματα σε ό,τι αφορά στην τρωτότητά τους απέναντι σε πυρκαγιές.
7. Σημαντικός εκτιμάται ότι είναι ο ιδιαίτερος πολεοδομικός σχεδιασμός του οικισμού, ο οποίος ενέργησε ως «παγίδα» για τον πληθυσμό που προσπάθησε να εκκενώσει. Κάποια από τα σημαντικά χαρακτηριστικά του ήταν: οδοί μικρού πλάτους, πολυάριθμα αδιέξοδα, ιδιαίτερα επιμήκη οικοδομικά τετράγωνα, χωρίς δυνατότητα πλευρικής διαφυγής.
8. Με βάση μαρτυρίες που αναλύονται αυτή τη στιγμή συστηματικά, στις επιπτώσεις συνέβαλε η κυκλοφοριακή συμφόρηση, λόγω πανικού αλλά και η μεγάλη συγκέντρωση πληθυσμού (κατοίκων αλλά και επισκεπτών / τουριστών που πιθανόν δεν γνώριζαν τη γεωγραφία της περιοχής).
9. Η μορφολογία της ακτογραμμής έκανε δυσχερή την πρόβαση στην παραλία στα περισσότερα σημεία (κρημνώδεις ακτές), περιορισμένες οι προσβάσιμες παραλίες, τα οποία σε συνδυασμό με τη χαμηλή ορατότητα και την αποπνιχτική ατμόσφαιρα συντέλεσαν στον εγκλωβισμό.
10. Πιθανή απρόσμενη συμπεριφορά της πυρκαγιάς λόγω αλλαγής στον τύπο της βλάστησης. Η πυρκαγιά ξεκίνησε από περιοχές που είχαν καεί στο παρελθόν και μετέβει σε περιοχή που δεν είχε καεί πρόσφατα με υψηλή συγκέντρωση καύσιμης ύλης και επομένως η συμπεριφορά της έγινε κατά πολύ πιο εκρηκτική.
Δρ. Ευθύμιος Λέκκας
