Ανόθευτη ομορφιά μαζεμένη σε μια μικρή κουκκίδα στο Αιγαίο.
Οι πιστοί πανηγυριώτες έρχονται στη Δονούσα από όλα τα γύρω νησιά τον Σεπτέμβριο, αφού τα γλέντια (και ειδικά το πανηγύρι του Σταυρού) κρατάνε μέχρι τις πρώτες πρωινές ώρες. Φτάνοντας στο λιμάνι τίποτε δεν μαρτυράει ότι πλησιάζει το φθινόπωρο. Το νησί λάμπει σε όλη του την καλοκαιρινή μεγαλοπρέπεια, τα νερά είναι κρυστάλλινα και ήρεμα και οι επισκέπτες απολαμβάνουν ήσυχα την άγρια ομορφιά του. Το εμβληματικό καφενείο Το Κύμα που βρίσκεται στην ίδια θέση στο λιμάνι από το 1948 υποδέχεται τους αφιχθέντες. Ολα είναι μαγευτικά.
«Είναι η θέα μας τόσο εντυπωσιακή ή σε εμάς φαίνεται έτσι επειδή είμαστε ντόπιοι;» ρωτάει μια γλυκύτατη κυρία σε ένα άλλο ταβερνάκι που βλέπει στο λιμάνι. Δεν έχει άδικο. Οπου κι αν κοιτάξει κανείς, το μάτι του θα χορτάσει χρώματα, αγριάδα και θάλασσα. Το νησί είναι ελάχιστα χτισμένο και τουριστικοποιημένο και έτσι η γοητεία του παραμένει αγνή, χωρίς ρετουσάρισμα. Σαν τα χορτασμένα πρόσωπα των επισκεπτών του.
Πατατάτο και άφθονο κρασί
Το μεγάλο πανηγύρι του Σταυρού στις 13 Σεπτεμβρίου (μία μέρα πριν από την επίσημη γιορτή) προσελκύει κόσμο από την Αθήνα, τις Μικρές Κυκλάδες και τα γύρω νησιά. Οι κάτοικοι φοράνε τα καλά τους για την ακολουθία του εσπερινού, οι τουρίστες μαζεύονται στα σκαλάκια γύρω από την εκκλησία, ενώ οι κατασκηνωτές από τις παραλίες αφήνουν για λίγο τα σακίδια και τις σκηνές τους και προετοιμάζονται να μπουν στον χορό. Αυτές οι αντιθέσεις είναι που συνθέτουν την ιδιαιτερότητα και την αύρα του νησιού. Οι κάτοικοι της Δονούσας σέβονται και αγαπούν τον εναλλακτικό τουρισμό.
Ολα είναι έτοιμα. Η εκκλησιά του Σταυρού με το πανέμορφο καμπαναριό είναι στολισμένη από τις γυναίκες του χωριού με γιασεμί και λευκά γαρίφαλα. Από τις έξι το απόγευμα ο κόσμος αρχίζει να συγκεντρώνεται στο εκκλησάκι και μετά τη λειτουργία υπάρχει δωρεάν γεύμα για όλους με κοκκινιστό κατσικάκι με πατάτες (το πατατάτο είναι τοπική νοστιμιά), χωριάτικη σαλάτα και κρασί. Ο πεντανόστιμος άρτος είναι φτιαγμένος από τον μοναδικό τοπικό φούρνο, ενώ τα καζάνια βράζουν για ώρες μέχρι να ετοιμαστεί το φαγητό. Οι φορείς και οι επιχειρηματίες της Δονούσας συμβάλλουν οικονομικά και πρακτικά και οι διοργανωτές ρίχνουν αρκετή δουλειά για να σηκώσουν στις πλάτες τους το βάρος μιας τέτοιας βραδιάς. Παρ’ όλα αυτά το χαίρονται.
Δύο κυρίες λίγο πιο πέρα κάνουν αστεία για τις δεκάδες πατάτες που κατάφεραν να καθαρίσουν δίπλα δίπλα την προηγούμενη μέρα. Ο κόσμος απολαμβάνει το κέρασμα και οι παρέες σκορπίζονται στα γύρω σκαλάκια και τα στενά. Τις επόμενες ώρες το γλέντι συνεχίζεται μπροστά στο λιμάνι με άφθονο κρασί και τον βιολάτορα Νίκο Οικονομίδη, έναν από τους πιο αγαπημένους στα πανηγύρια του Αιγαίου. Είναι τραγουδιστής, στιχουργός και συνθέτης και ξέρει να ξεσηκώνει τον κόσμο από την πρώτη στιγμή.
Κατάπλους με καπνογόνα
Κάθε χρόνο στο πανηγύρι προτού ξεκινήσει η μουσική βραβεύονται τα παιδιά του νησιού που διακρίθηκαν τη σχολική χρονιά που πέρασε. Σε τέτοια μέρη οι επιτυχίες των μαθητών φέρνουν μεγάλη συγκίνηση. Με την πρώτη δοξαριά, όμως, οι ντόπιοι τα ξεχνούν όλα και βρίσκονται στην πίστα για να σύρουν τον χορό. Οι στίχοι των τραγουδιών εξυμνούν τις ομορφιές των Κυκλάδων αλλά και τα «αθέατα» νησιά της άγονης γραμμής. «Φύγαμε για τη Σχοινούσα και την όμορφη Δονούσα» λένε οι στίχοι του τραγουδιού και στην πίστα γίνεται χαμός. Το πρόγραμμα κινείται γύρω από την παραδοσιακή μουσική αλλά βάζει στο παιχνίδι και «καινούργια» νησιώτικα που αγαπιούνται ιδιαίτερα. Ο κόσμος χορεύει μπάλο, συρτό, ικαριώτικο, καβοντορίτικο, χασαποσέρβικο και χαίρεται μελωδίες από όλα τα νησιά του Αιγαίου.
Η πιο συγκινητική στιγμή όμως είναι όταν αργά το βράδυ καταπλέει στο λιμάνι της Δονούσας το καράβι. Οι νέοι του νησιού το υποδέχονται με φωτοβολίδες και καπνογόνα, τρέχοντας στην προβλήτα για να το καλωσορίσουν. Η σχέση των κατοίκων με το πλοίο είναι ιερή. Πολλοί ταξιδιώτες βγαίνουν στο κατάστρωμα για να πάρουν μικρή γεύση από το πανηγύρι. «Θέλω να βλέπω τα καράβια να ταξιδεύουνε τα βράδια» τραγουδάει ο Ν. Οικονομίδης, καλωσορίζοντας το νέο αίμα του πανηγυριού. Οι αφιχθέντες πετούν αμέσως σάκους και βαλίτσες και μπαίνουν κατευθείαν στον χορό. Ακόμη και οι πιο μεγάλοι παραμένουν στα τραπέζια μέχρι τις πρώτες πρωινές ώρες. Παρά την κούραση, δεν καταδέχονται να λείψουν από τη γιορτή του νησιού τους.
Τα ξημερώματα το βιολί ακούγεται σε μεγάλη απόσταση και δένει όμορφα με το φυσικό τοπίο. Το γλέντι όμως δεν τελειώνει με τη γιορτή του Σταυρού. Δύο μέρες μετά διοργανώνεται ακόμη ένα πανηγύρι στην εκκλησία της Αγια-Σοφιάς στη Μερσίνη με παϊδάκια και βιολιά από το μεσημέρι. Οι στίχοι του Βάρναλη «Να σ’ αγναντεύω θάλασσα να μη χορταίνω» κοσμούν την ταμπέλα σε ένα ταβερνάκι στην περιοχή που έχει θέα το νησί της Αμοργού. Και είναι αλήθεια ότι η Δονούσα δύσκολα χορταίνεται, όσες φορές και να την επισκεφτείς…
INF0
Το πανηγύρι συνδιοργάνωσαν η Ενωση Δονουσιωτών Κυκλάδων, η Δημοτική Κοινότητα Δονούσας και το ΝΟΠΠΑΠΠΠΑ
